Η αναβίωση της Οθωμανικής κληρονομιάς στη σύγχρονη Τουρκία

Ο νεο-οθωμανικός εθνικισμός έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο καθοριστικές ιδεολογικές δυνάμεις στη σύγχρονη Τουρκία. Στο επίκεντρό του βρίσκονται τρία βασικά ερωτήματα: Ποιοι είμαστε ως έθνος; Ποιοι κανόνες πρέπει να μας κυβερνούν; Ποια είναι η κοινή μας πορεία στο μέλλον; Αντί να περιορίζεται σε πολιτισμική νοσταλγία, ο νεο-οθωμανισμός συνδέει την ιστορική μνήμη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με τις σύγχρονες πολιτικές φιλοδοξίες, τόσο στο εσωτερικό, όσο και διεθνώς.

Πρόκειται για έναν “αναστηλωτικό” εθνικισμό που επιχειρεί να αναβιώσει το κύρος, την επιρροή και την αποστολή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όχι μόνο μέσα από επανασύσταση συνόρων, αλλά και μέσω συμβολικών, πολιτισμικών και γεωπολιτικών πρωτοβουλιών.

Η αναβίωση της οθωμανικής μνήμης είναι εμφανής σε κάθε επίπεδο: Από τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, μέχρι την προώθηση τηλεοπτικών σειρών όπως το Ντιριλίς Ερτουρούλ (Diriliş Ertuğrul), που αναδεικνύουν την αυτοκρατορία ως πηγή ηθικής και ηγετικής αυθεντίας. Παράλληλα, η Τουρκία προωθεί μια εσωτερική αναδιάταξη, όπου ο πυρήνας της εθνικής ταυτότητας καθορίζεται από σουνιτικούς, οθωμανικούς και θρησκευτικούς δεσμούς, αφήνοντας ομάδες όπως οι Αλεβίτες, οι Κούρδοι και οι κοσμικοί πολίτες περιθωριοποιημένες, σε συμβολικό επίπεδο.

Γεωπολιτικές φιλοδοξίες

Ο νεο-οθωμανισμός δεν περιορίζεται στα σύνορα της Τουρκίας. Προβλέπει ένα γεωπολιτικό ρόλο για τη χώρα σε περιοχές που κάποτε ανήκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, χωρίς να απαιτεί πάντα επανεδαφικές κατακτήσεις. Παραδείγματα είναι η στρατιωτική παρουσία στη Συρία, η εμπλοκή στη Λιβύη, η συμμετοχή στον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και οι επενδύσεις σε υποδομές και στρατιωτικές βάσεις στη Σομαλία. Αυτές οι κινήσεις δείχνουν ότι η νοσταλγία για την οθωμανική εποχή μετατρέπεται σε απτή γεωπολιτική στρατηγική.

Πολιτισμική και θρησκευτική σύνθεση

Ο νεο-οθωμανισμός συνδυάζει εθνοτική, θρησκευτική και πολιτισμική ταυτότητα. Στο εσωτερικό, καθιερώνει τον σουνιτικό τουρκικό πληθυσμό ως θεματοφύλακα της ιστορικής αποστολής της χώρας. Στο εξωτερικό, δημιουργεί δίκτυα επιρροής σε χώρες με κοινή οθωμανική-ισλαμική κληρονομιά, όπως η Βοσνία, η Γάζα, το Χαλέπι, το Κιρκούκ και ο Καύκασος.

Ο νεο-οθωμανικός εθνικισμός συνδυάζει μνήμη, πολιτισμό και γεωπολιτική στρατηγική. Επιδιώκει να αντικαταστήσει το κεμαλικό μοντέλο της κοσμικής και δυτικόστροφης πολιτικής, με μια νέα σύνθεση βασισμένη στην οθωμανική κληρονομιά και την ισλαμική ηθική. Η Τουρκία, μέσα από αυτήν τη στρατηγική, δεν βλέπει τον εαυτό της ως απλή περιφερειακή δύναμη, αλλά ως κεντρικό παράγοντα ενός μεγαλύτερου πολιτισμικού και γεωπολιτικού χώρου.