Κυριαρχεί η πολιτική αβεβαιότητα στην Ισπανία

Η πολιτική αβεβαιότητα στην Ισπανία, που έχει δημιουργηθεί γύρω από την δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης και των συμμαχιών που αυτό θα απαιτήσει, έχει ανοίξει έναν κύκλο εσωτερικών συγκρούσεων και μέσα στα ίδια τα κόμματα—ιδίως της δεξιάς παράταξης—όσον αφορά τον πιθανό ρόλο τους στις διεργασίες του νέου Κοινοβουλίου και απέναντι στην προοπτική να σχηματισθεί κυβέρνηση μειοψηφίας από τον σοσιαλιστή ηγέτη Πέδρο Σάντσεθ.

Μάλιστα, ιδιαίτερα κρίσιμες είναι οι εσωτερικές διεργασίες για το κεντροδεξιό κόμμα των Ciudadanos, που την περασμένη εβδομάδα γνώρισε πολλές τεκτονικές δονήσεις στην εσωτερική δομή του—με πολλές διαφοροποιήσεις και παραιτήσεις στελεχών—αναγκάζοντας τον ηγέτη του Άλβερτ Ριβέρα την Παρασκευή να εμφανισθεί στην Κεντρική του Επιτροπή και να ανακοινώσει μέτρα, ώστε να αποφευχθεί η αλγεινή δημόσια εικόνα ενός κόμματος σπαρασσόμενου από διαφωνίες.

Ωστόσο, η επαμφοτερίζουσα στάση του κόμματος, αναφορικά με τις θέσεις του για την κυβερνησιμότητα της χώρας και τη στάση του απέναντι στο ακροδεξιό Vox, δεν βοηθούν ώστε να σιγάσουν οι διαφωνίες. Οι Ciudadanos θα πρέπει να βρουν τη χρυσή τομή για την ισορροπία ανάμεσα στην άρνησή τους να συνεργασθούν με την ακροδεξιά, που εναγκαλίζεται όλο και περισσότερο ο φυσικός εταίρος του, το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) και από την άλλη να μη στηρίξουν τους σοσιαλιστές του PSOE, όπως είναι η μεγάλη επιθυμία των χρηματοοικονομικών, τραπεζικών, αλλά και ευρωπαϊκών κύκλων.

Σύμφωνα με τον μαδριλένο αναλυτή Χαβιέρ Αλβέρδι, «το πρόβλημα των Ciudadanos εντοπίζεται εν μέρει στο γεγονός ότι τμήμα των ψηφοφόρων του προέρχεται από θέσεις που προσεγγίζουν το PSOE, ενώ ένα άλλο τμήμα του ψήφιζε το ΡΡ» και εντός του κόμματος «υπάρχει ένα ασταθές πολιτικό πανόραμα», στο οποίο κανείς δεν μπορεί να αισθανθεί ιδεολογικά ασφαλής.

Στο χρονικό των εσωτερικών κρίσεων στα κόμματα της Ισπανίας θα πρέπει να προστεθεί και η πρόσφατη σχάση μέσα στο αριστερό κόμμα των Podemos, που οδήγησε τον δεύτερο στην ιεραρχία του, μέχρι πρότινος, Ίνιγο Ερεχόν να κατέβει με ξεχωριστό ψηφοδέλτιο στον δήμο της Μαδρίτης. Όμως και στο λίγο πιο απώτερο παρελθόν μπορούν να απαριθμηθούν η εσωτερική κρίση στο PSOE το 2016, που οδήγησε στην πτώση και κατόπιν την αναγέννηση του Πέδρο Σάντσεθ, αλλά και την διαμάχη που άνοιξε για τη διαδοχή του Μαριάνο Ραχόι το 2017 στο ΡΡ, η οποία οδήγησε στην εκλογή του Πάβλο Κασάδο εν μέσω σκληρών αντιπαραθέσεων με τη Σοράγια Σάενθ ντε Σανταμαρία.

Όπως τονίζει ο Στίβεν Ζάο του Παν/μιου της Μαδρίτης 3, «οι εσωτερικές κρίσεις στα ισπανικά κόμματα είναι ένα φαινόμενο των τελευταίων ετών, ενώ η πολιτική αναλύτρια Μαρία Κοράλες προσθέτει πως «όποτε υπάρχουν εσωτερικές φατρίες, υπάρχουν μόνο δύο τρόποι για να επιλυθεί το πρόβλημα. Είτε ενσωματώνοντας τις διαφορές και επαναδιατυπώνοντάς της σε άλλα επίπεδα—πράγμα που μπορεί να σημαίνει μεταβολές στη γραμμή του κόμματος—ή τις απωθεί τελείως κι αφήνοντάς το στο περιθώριο, έτσι ώστε η εσωτερική αντίδραση να αποχωρεί από το κόμμα».

Όταν όμως συμβαίνει κάτι τέτοιο, συνήθως προκύπτουν εξελίξεις όπως αυτές γύρω από τη γέννηση του ακροδεξιού Vox. Η παράταξη του Σαντιάγο Αμπασκάλ δημιουργήθηκε από την εσωτερική διάσπαση του πιο συντηρητικού κορμού του ΡΡ—ο ίδιος ήταν βουλευτής του στην Εουσκάδι (Χώρα των Βάσκων)—και συνεχίζει να τρέφεται από την δεξιά πτέρυγα των συντηρητικών.

Για τον κοινωνιολόγο και καθηγητή στο Παν/μιο της Χώρας των Βάσκων Ιμάνον Θουβέρο, η γενικότερη πολιτική αστάθεια πάντως βοηθά στο να μην γίνεται ιδιαίτερα ορατή η κάθε ξεχωριστή κρίση στα κόμματα: «υπάρχει τόση φασαρία και κακοφωνία στην πολιτική, ώστε μειώνεται ο αντίκτυπος κάθε αρνητικής επίπτωσης. Όποτε κάποιος κάνει κάτι στραβό, εξισορροπείται από τους απέναντι».

Κατά τον ίδιον, «όταν συμβαίνουν αυτά (όπως η τωρινή κρίση στους Ciudadanos) προσπαθούν τα κόμματα να τα επιλύσουν μέσα από την οδό της “ομοφωνίας”: την ομογενοποίηση και την αποβολή τους. Κι αυτό πάντα έχει συνέπειες».

Εδώ εντοπίζεται επακριβώς και μία άλλη πτυχή των εσωτερικών διαφωνιών: το τίμημα που πρέπει να πληρώσουν τα κόμματα. Σύμφωνα με την Κοράλες αυτό αποτελεί και την διαφορά ανάμεσα στα παλιά κόμματα και τους νέους σχηματισμούς: «το PSOE και το ΡΡ αντιμετωπίζουν καλύτερα την κρίση ετούτη γιατί διαθέτουν ισχυρά τοπικά ερείσματα. Είναι πιο παλιά και πιο στιβαρά κόμματα».

Απεναντίας, προειδοποιεί η ίδια, τα πράγματα είναι «πιο περίπλοκα» για τα νεοαναδυθέντα κόμματα, όπως οι Podemos και οι Ciudadanos, «γιατί οι εσωτερικές φατρίες δεν είναι τόσο περιορισμένες, οι πολιτικές θέσεις είναι σχετικώς νέες και έχουν λιγότερα τοπικά θεμέλια, μικρότερες ρίζες στην κοινωνία και μικρή πίστη στα χρώματα του κόμματος».

Για τον πολιτικό αναλυτή Αλεχάνδρο Πέρεθ, «όλα είναι διαφορετικά εάν μιλούμε για ένα οργανωμένο κόμμα με μεγάλη παράδοση και πολλά στελέχη», χωρίς ωστόσο να υπάρχουν κι εξαιρέσεις, όπως το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSF), που προ τριετίας πέρασε «μία άνευ προηγουμένου κρίση και τώρα είναι πολιτικά ασήμαντο». Μάλιστα στο κόμμα τούτο ανήκε και ο Μανουέλ Βαλς, ένας από τους πολιτικούς που μετοίκησαν στους Ciudadanos και τώρα έχει διαχωρίσει τη θέση του από το κόμμα του Ριβέρα.