Η αβάσταχτη τύφλωση της Δύσης μπροστά στη μεγάλη κατάρρευση

Μπορεί το περιοδικό TIMΕ να ανακήρυξε τη νεαρή ακτιβίστρια κατά της κλιματικής αλλαγής Γκρέτα Τούνμπεργκ σε πρόσωπο της χρονιάς, εκθειάζοντας ταυτόχρονα την δύναμη της νιότης, αλλά το μιντιακό και το παλιό βιομηχανικό σύστημα της Ζώνης της Σκουριάς (Rust Belt, αποβιομηχανοποιημένη βορειο-ανατολική περιοχή των ΗΠΑ) κατάφερε να θέσει πολλά ερωτηματικά. Ερωτήματα για το ποιοι πατρονάρουν και χρηματοδοτούν την Γκρέτα δημιούργησαν αμφιβολίες στο μεγάλο κοινό. Ένα κοινό το οποίο, στην καλύτερη περίπτωση, είτε τρομοκρατείται από τη βία των καιρικών φαινομένων είτε βλέπει με απάθεια τη διαμάχη μεταξύ παλιάς ρυπογόνας και νέας τεχνολογικής βιομηχανίας.

Δύο ιστορικοί επιστήμονες, η Naomi Oreskes και ο Erik M. Conway προκειμένου να διασπάσουν τον κλοιό της στρεβλής πληροφόρησης και να φτάσουν στο ευρύ κοινό και να το προβληματίσουν για την επερχόμενη κατάρρευση του γήινου οικοσυστήματος, προσέφυγαν στον μύθο. Ένα μύθο εξαντλητικά τεκμηριωμένο επιστημονικά και έτσι έγραψαν το βιβλίο “Η κατάρρευση του Δυτικού Πολιτισμού – Μια εικόνα από το μέλλον” (εκδ. Των 8, 2016).

Μας πηγαίνουν στο 2393 για να μας διηγηθούν την επικείμενη καταστροφή που τοποθετούν στο 2093 και η οποία άλλαξε τον κόσμο μας. Οι προειδοποιήσεις για την κλιματική αλλαγή αγνοούνταν επί δεκαετίες, γεγονός που οδήγησε σε υψηλές θερμοκρασίες, άνοδο της στάθμης της θάλασσας, εκτεταμένη ξηρασία και, τέλος, στην καταστροφή. Μια καταστροφή που είναι πλέον γνωστή ως η Μεγάλη Κατάρρευση, κατά την οποία η αποσύνθεση του στρώματος πάγου της Ανταρκτικής προκάλεσε τη μαζική μετανάστευση και την πλήρη αναδιοργάνωση της παγκόσμιας τάξης.

Τριακόσια χρόνια μετά την κατάρρευση, ένας ιστορικός του μέλλοντος εξιστορεί το πώς οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ των λεγόμενων προηγμένων βιομηχανικών κοινωνιών απέτυχαν να αντιδράσουν, προκαλώντας έτσι την κατάρρευση, αλλά και το πώς η ανθρωπότητα μπορεί να προλάβει αυτές τις δυσοίωνες προβλέψεις.

Η Naomi Oreskes διδάσκει ιστορία της επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τη γεωφυσική, την υπερθέρμανση του πλανήτη και την ιστορία των επιστημών. O Erik M. Conway είναι ιστορικός της επιστήμης και της τεχνολογίας στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας και έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων για τη διασύνδεση της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Ως ιστορικοί της επιστήμης φαντάστηκαν τα ερωτήματα που θα είχαν οι ιστορικοί το 2393. Δηλαδή, πως ο επικυρίαρχος δυτικός πολιτισμός του ορθολογισμού και της δημοκρατίας, ενώ είχε όλα τα δεδομένα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής ήδη από την δεκαετία του 1970, δεν αντέδρασε ουσιαστικά και δυναμικά για να την ανατρέψει.

Μεγάλη κατάρρευση – Ένα επιστημονικό δράμα

Καταγράφουν, λοιπόν, όλες τις προσπάθειες, άλλοτε αναποτελεσματικές, άλλοτε υποκριτικές, αλλά πάντα ανεπαρκείς που έγιναν παρουσιάζοντας αναλυτικά στις σχετικές διασκέψεις και συμβάσεις του ΟΗΕ και την αποτυχία τους στην πράξη. Μαζί έγραψαν μια δυνητική ιστορία, ένα επιστημονικό δράμα, μια δυστοπία, όπου αποκαλύπτουν τα ιδιοτελή συμφέροντα του αποκαλούμενου συμπλέγματος της καύσης άνθρακα που καθόρισαν τις πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις, υποτιμώντας συστηματικά τα επιστημονικά ευρήματα. Ξεσκεπάζουν με συστηματική τεκμηρίωση την αποτυχία της αγοράς και τη σημασία της επιστήμης που τόσο περιφρονούν και αλλοιώνουν οι επιτήδειοι των λόμπι, χρηματοδοτώντας ψευδοεπιστημονικές μελέτες.

Μέχρι το 2012, πάνω από 365 δισεκατομμύρια τόνοι άνθρακα είχαν απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα από την καύση στερεών καυσίμων και την παραγωγή τσιμέντου, ενώ άλλα 180 προστέθηκαν από την αποψίλωση και την αλλαγή της χρήσης της γης. Μεταξύ 1992 (Σύμβαση ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή) έως το 2012 οι συνολικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκαν κατά 38%! Κάθε κεφάλαιο ακολουθεί επιστημονική βιβλιογραφία.

Όλα είναι γνωστά και εμείς πλέον ξέρουμε πως όλα τα μοντέλα των επιστημόνων διαψεύσθηκαν και η τήξη των πάγων επιταχύνεται με δραματικούς ρυθμούς. Όμως, η τυφλότητα του δυτικού πολιτισμού και τα μεγάλα συμφέροντα δεν υποχωρούν μπροστά στην επικείμενη Μεγάλη Κατάρρευση.

Η Naomi Oreskes και ο Erik M. Conway μας παρέδωσαν ένα ευκολοδιάβαστο και γλαφυρό θρίλερ για να μας αφυπνίσουν ελπίζοντας πως οι πολλοί θα μπορέσουν να επιβάλλουν στους λίγους την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου. Εν τέλει πρόκειται για ένα βιβλίο πολιτικό που διαπνέεται από την κοινή λογική, απέναντι στην αχαλίνωτη κερδοσκοπία των αγορών.