Ο Έβρος δεν έπεσε, αλλά ανοίγει κερκόπορτα στην Κρήτη

Πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε η σύσταση της πολυεθνικής επιχείρησης “Ειρήνη”, η οποία ως σκοπό θα έχει την επιτήρηση του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στη Λιβύη. Για να προχωρήσει η επιχείρηση αυτή, έπρεπε προηγουμένως να αρθεί ένα αδιέξοδο: να αποφασιστεί σε ποιο λιμάνι θα μεταφέρονται οι “πρόσφυγες και μετανάστες”, τους οποίους θα συναντούν τα πολεμικά πλοία των χωρών που θα μετέχουν στην επιχείρηση.

Στο πρόβλημα αυτό όλοι έκαναν πίσω και τελικά χρειάστηκε η Ελλάδα να αποδεχτεί ότι οι μετανάστες που τυχόν θα περισυλλέγονται, θα μεταφέρονται σε κάποιο ελληνικό λιμάνι. Δεδομένης της άρνησης των άλλων χωρών (και κυρίως της Ιταλίας και της Μάλτας) να παράσχουν μια τέτοια διευκόλυνση, είναι πιθανό η προσφορά της Αθήνας να υπαγορεύτηκε από την ανάγκη να προχωρήσει η όλη επιχείρηση.

Η σημασία που αποδίδει η Ελλάδα στην “Ειρήνη” είναι εύλογη, διότι μέσω αυτής προσπαθεί να ελέγξει τις τουρκικές κινήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι όμως αποδεκτό κάθε φορά που η Ελλάδα προσπαθεί να αντιδράσει στις ενέργειες της Τουρκίας, να παραχωρεί και κάτι; Και πόσο σημαντική μπορεί να είναι η παραχώρηση αυτή σε σχέση με το επιδιωκόμενο όφελος;

Το “λιμάνι πρώτης υποδοχής μεταναστών” που παραχωρεί η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ακόμη προσδιορισθεί επίσημα. Πιθανολογείται, όμως, ότι θα είναι στην Κρήτη και μάλλον θα είναι η Σούδα. Με τη διευκόλυνση αυτή που παρέχει η ελληνική κυβέρνηση ανοίγει ένας νέος δρόμος για τις μεταναστευτικές ροές που έως τώρα δεν υπήρχε. Μέχρι στιγμής όσοι μετανάστες έρχονταν από την Αφρική, επιδίωκαν να φτάσουν απευθείας στη Μάλτα ή στην Ιταλία, ή μέσω Τουρκίας στην Ελλάδα.

Τώρα η ύπαρξη πολεμικών πλοίων στα ανοικτά της Λιβύης και η δημιουργία μιας θέσης υποδοχής στην Κρήτη θα διευκολύνει τους λαθροδιακινητές. Δεν χρειάζεται πια να επιχειρήσουν ένα ταξίδι εκατοντάδων μιλίων στη Μεσόγειο. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ξανοιχτούν από τις ακτές της Λιβύης και να συναντήσουν τα πλοία της ναυτικής δύναμης. Αυτά θα διασώσουν τους μετανάστες και εν συνεχεία θα τους μεταφέρουν στο “λιμάνι πρώτης υποδοχής”. Εκεί μάλλον θα τους περιμένουν διάφορες ΜΚΟ που θα αναλάβουν τα υπόλοιπα.

Ορατός πόλος έλξης

Η παραπάνω ρύθμιση δημιουργεί νέα δεδομένα, καθώς δημιουργεί μια καινούργια διαδρομή για τις αφρικανικές μεταναστευτικές ροές που κατευθύνονται προς την Ευρώπη. Επιπλέον θα αναδιευθύνει τις υπάρχουσες διαδρομές που καταλήγουν στην Ιταλία και στη Μάλτα. Με λίγα λόγια θα καταστήσει την (κατά πάσα πιθανότητα) Κρήτη έναν ορατό πόλο έλξης για το ισχυρό μεταναστευτικό κύμα που θα έρχεται από τις υποσαχάριες χώρες.

Δεν θα είναι όμως μόνο οι παράνομοι μετανάστες που θα βρουν δρόμο για να έρχονται. Η ύπαρξη ενός λιμανιού “πρώτης υποδοχής” δημιουργεί και έναν διάδρομο διαφυγής για τους μαχόμενους μισθοφόρους του Ερντογάν. Αν για οποιοδήποτε λόγο θελήσουν να διαφύγουν από τον εμφύλιο της Λιβύης, δεν έχουν παρά να πετάξουν τα όπλα τους, να μπουν σε βάρκες και να βγουν στα ανοιχτά, μέχρι να τους μαζέψουν τα πολεμικά σκάφη. Εκεί θα προσποιηθούν τους πρόσφυγες και αν είναι τυχεροί, μετά από λίγο θα απολαμβάνουν τα προνόμια του αιτούντος διεθνή προστασία στην Ευρώπη.

Με δεδομένες τις πρόσφατες εξελίξεις στον Έβρο, το άνοιγμα της Κρήτης προκαλεί εύλογες απορίες. Μέχρι τώρα είχαμε ένα διογκούμενο πρόβλημα στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου το οποίο φαίνεται τώρα να μεταφέρεται και στην Κρήτη. Σχετικά, χαρακτηριστική είναι η αντίδραση που ήλθε από μια πλευρά που μάλλον δεν θα περίμενε κανείς. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, με δήλωσή του στα κοινωνικά δίκτυα, είπε ότι ο ίδιος ως υπουργός Εξωτερικών είχε βάλει βέτο σε ανάλογη πρόταση. Έτσι, κατά τα λεγόμενά του, απέτρεψε να γίνει η Κρήτη δεύτερη Μόρια. Πρόσθεσε δε ότι η κυβέρνηση δεν φαίνεται να καταλαβαίνει σε τι συμφωνεί.

Ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε σε ΕΕ να μεταφέρονται πρόσφυγες από Λιβύη σε Ελληνικά λιμάνια. Ως ΥΠΕΞ έβαλα σε ανάλογη πρόταση βέτο. Απέτρεψα να γίνει η Κρήτη, δεύτερη Μοριά. Τούτοι εδώ φαίνεται να μην καταλαβαίνουν σε τι συμφωνούν. Επιπόλαια υποτιμούν προβλήματα, όντας επικίνδυνοι

— Nikos Kotzias (@NikosKotzias) March 27, 2020

Νέοι κίνδυνοι

Πράγματι, η αποδοχή της χρήσης της Κρήτης ως περιοχής πρώτης υποδοχής μεταναστών δημιουργεί νέους κινδύνους, καθώς ανοίγει ένα νότιο μέτωπο στις μεταναστευτικές ροές. Και είναι πραγματικά απορίας άξιο πώς κάτι τέτοιο ετοιμάζεται να συμβεί έναν μήνα μετά τα γεγονότα του Έβρου. Διότι αν κερδήθηκε κάτι στον Έβρο είναι ότι για πρώτη φορά κατέστη προφανές ότι μέσω του μεταναστευτικού ο Ερντογάν διεξάγει έναν ακήρυχτο πόλεμο κατά της Ελλάδας.

Για την κίνηση αυτή της ελληνικής κυβέρνησης πιθανώς ορισμένοι αντιτάξουν ότι υπάρχουν κάποια ανταλλάγματα. Επίσης, σε κάποιες δημοσιογραφικές αναφορές έγινε λόγος για transit υποδοχή των μεταναστών, οι οποίοι θα αναδιανέμονται σε άλλες χώρες. Μέχρι στιγμής, όμως, τίποτε από αυτά δεν έχει επιβεβαιωθεί. Επίσης, ανάλογες υποσχέσεις ποσόστωσης έχουν δοθεί και στο παρελθόν, δυστυχώς όμως χωρίς κανένα αντίκρισμα. Ίσως λοιπόν το μόνο σημαντικό αντάλλαγμα για την Ελλάδα είναι η συμμετοχή της στην επιχείρηση “Ειρήνη”.

Αν πράγματι ισχύει αυτό, τότε θα πρέπει να προβληματιστούμε, γιατί για μια ακόμη φορά η Ελλάδα θα καταβάλει μακροπρόθεσμα κόστος μεγαλύτερο από τα οφέλη που επιδιώκει βραχυπρόθεσμα. Αυτή όμως είναι η μοίρα εκείνου που δεν έχει μακροχρόνια στρατηγική: υποχρεώνεται να καταφεύγει σε δαπανηρούς αυτοσχεδιασμούς, για να αντιρροπήσει τις ενέργειες του “παίκτη” που έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων.