Ο Ερντογάν σπάει τον πάγο με το Ισραήλ

Μία “νέα σελίδα” στις σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ ομολόγησε πως επιδιώκει ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, δηλώνοντας πως «θα θέλαμε βελτιώσουμε τους δεσμούς μας». Μπορεί ταυτόχρονα να επεσήμανε πως οι πολιτικές του Ισραήλ είναι «απαράδεκτες» στο Παλαιστινιακό, όμως η ρητορική του απέχει έτη φωτός από την, σχεδόν αντισημιτική ρητορική που επιδίδονταν τους προηγούμενους μήνες.

Πράγματι ο Τούρκος πρόεδρος δεν θυμίζει τον παλιό του εαυτό όταν, για παράδειγμα, απειλούσε με αντίποινα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έπειτα την απόφαση τους να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους με το εβραϊκό κράτος, ή όταν εκτόξευε προσβλητικούς χαρακτηρισμούς στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου, τον οποίο κατηγορούσε για «εγκλήματα πολέμου» στην Γάζα.

Την ίδια στιγμή ο Ερντογάν επιβεβαίωσε τα δημοσιεύματα διεθνών μέσων ενημέρωσης, που μιλούν για συνεχιζόμενες επαφές Ισραηλινών και Τούρκων αξιωματούχων. Η Άγκυρα εμφανίζεται να προκαταλαμβάνει τα αποτελέσματα των συνομιλιών αυτών, διαρρέοντας πως επίκειται «επαναπροσέγγιση Τουρκίας και Ισραήλ», ακόμα και εις βάρος των συμφερόντων Ελλάδας και Κύπρου, γεγονός που είχε διαψεύσει το Τελ Αβίβ, στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Φαίνεται πως ο Τούρκος πρόεδρος επιδιώκει έναν νέο προσανατολισμό στην τουρκική εξωτερική πολιτική. Το τελευταίο διάστημα πασχίζει να προσεγγίσει χώρες, μέχρι πρότινος εχθρικές, όπως το Ισραήλ ή την Αίγυπτο του στρατηγού Σίσι, προσπαθώντας να τις “δελεάσει” με άκρως επωφελείς συμφωνίες οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, εφάμιλλες με το τουρκολιβυκό ψευτο-μνημόνιο. Σχετική πρόταση προς το Ισραήλ απηύθυνε στα μέσα Δεκεμβρίου, ο ίδιος ο “αρχιτέκτονας” του τουρκολιβυκού μνημονίου απόστρατος ναύαρχος Τζιχάτ Γαϊτζί.

Ο Αλίγιεφ σε ρόλο “προξενητή”

Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες του αμερικανικού ιστότοπου Axios, τον ρόλο του μεσολαβητή στην αναθέρμανση των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων αποπειράθηκε να κάνει και ο Αζέρος πρόεδρος Ιλχάμ Αλίγιεφ, ο οποίος οφείλει την πρόσφατη νίκη του στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και στην στρατιωτική συνεισφορά του Ισραήλ, πέραν φυσικά της δεδομένης τουρκικής υποστήριξης.

Το δημοσίευμα του ιστότοπου αναφέρει πως σύμβουλοι του Αζέρου προέδρου δήλωσαν στους Ισραηλινούς πως «ο Ερντογάν δεν είναι αντι-Ισραηλινός», αλλά υιοθέτησε αυτήν στάση εξαιτίας συμβούλων του, που πλέον έχουν απομακρυνθεί! Δεν γνωρίζουμε σε ποιους Τούρκους αξιωματούχους αναφέρονταν οι Αζέροι, αλλά φαίνεται πως ο Ερντογάν είναι διατεθειμένος να αναζητήσει “εξιλαστήρια θύματα”, προκειμένου να τα βρει με το Ισραήλ.

Υπάρχει εξάλλου το παράδειγμα των ρωσοτουρκικών σχέσεων, που είχαν φτάσει τα πρόθυρα πολέμου, μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού στην Συρία τον Νοέμβριο του 2015. Όταν ο Ερντογάν αποφάσισε να τα βρει με την Μόσχα, απέδωσε την επιδείνωση των ρωσοτουρκικών σχέσεων στο δίκτυο του πρώην συμμάχου του ιμάμη Γκιουλέν, με την Μόσχα να αποδέχεται τις τουρκικές εξηγήσεις.

Μένει να δούμε αν ο Τούρκος πρόεδρος φτάσει στο σημείο να ξεφορτωθεί την σκληροπυρηνική αντιδυτική πτέρυγα του κεμαλικού βαθέος κράτους που στηρίζει τα ευριασιατικά του ανοίγματα και έχει έρθει στο προσκήνιο μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016. Πρόκειται για “μυθιστορηματικές” προσωπικότητες της τουρκικής πολιτικής σκηνής, όπως ο μαοϊκών(!) καταβολών επικεφαλής του φαινομενικά ασήμαντου Κόμματος της Πατρίδας Ντογού Περιντσέκ, τον πρώτο Τούρκο πολιτικό που επέλεξε να συναντήσει ο νέος Κινέζος πρέσβης.

“Ηρεμία πριν την καταιγίδα” στην Λιβύη

Την ίδια στιγμή που μαίνονται οι τουρκικές διπλωματικές ζυμώσεις, κλιμακώνεται η ένταση στην Λιβύη, μετά την πολεμική νηνεμία των τελευταίων μηνών. Ο κυρίαρχος της Ανατολικής Λιβύης, στρατηγός Χαλίφα Χαφτάρ, απεύθυνε ένα πολεμικό τελεσίγραφο προς την Τουρκία, με ένα πολεμικό ύφος που θύμιζε το αντίστοιχο του 2019, όταν οι δυνάμεις του Λίβυου στρατηγού πολιορκούσαν την φιλότουρκη κυβέρνηση της Τρίπολης.

Ακόμα και αν εντάξουμε τις απειλές του Χαφτάρ στις συνήθεις ρητορικές υπερβολές του επεσήμανε μία πραγματικότητα: πως η Τουρκία αντιστρατεύεται την “πολιτική λύση” που κατέληξαν οι εμπόλεμες πλευρές, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, που μεταξύ άλλων προβλέπει την αποχώρηση όλων των ξένων μισθοφόρων από την Λιβύη. Όντως, το τελευταίο διάστημα η Τουρκία κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, ενισχύοντας τις δυνάμεις των φιλότουρκων μισθοφορικών και τζιχαντιστικών πολιτοφυλάκων.

Καθώς το Ισραήλ έχει ξεκινήσει να εξομαλύνει τις σχέσεις του με μία σειρά από μουσουλμανικές χώρες, “πολιορκώντας” μέχρι και το Πακιστάν, ο Τούρκος πρόεδρος φαίνεται να κατανοεί πως δεν έχει να κερδίσει τίποτα από την συνεχιζόμενη αντιπαράθεση με το Ισραήλ. Στα μάτια των Αράβων ο Ερντογάν είναι ο Οθωμανός κατακτητής και όχι ο υπερασπιστής των Παλαιστινίων. Στην περίπτωση της Λιβύης, ήταν η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που τον υποχρέωσαν να αναστείλει τα σχέδια του για την κατάληψη της Σύρτης.

Μία επαναπροσέγγιση της Τουρκίας και του Ισραήλ μπορεί να βοηθήσει στην «νέα σελίδα» με τις ΗΠΑ που επιδιώκει (κατά δήλωση του) ο Ερντογάν και, όσο και αν ακουστεί περίεργο, στην επαναπροσέγγιση του με τον αραβικό κόσμο, με δεδομένο τους πολλούς Άραβες “φίλους” που έχει αποκτήσει τελευταία το Ισραήλ. Όμως, παρά την σπουδή του Τούρκου προέδρου, οι Ισραηλινοί δεν φαίνεται να βιάζονται, περιμένοντας ίσως μία θεαματική κίνηση από την πλευρά της Τουρκίας, μία ολική σύγκρουση με το Ιράν ή την εγκατάλειψη της Χαμάς για παράδειγμα, κινήσεις που όμως ο Ερντογάν δεν φαίνεται διατεθειμένος να προχωρήσει.