Κουτεντάκης: Ένας αμφιλεγόμενος διορισμός

Γράφει η Νεφέλη Λυγερού  – 

Όταν ο Φραγκίσκος Κουτεντάκης συμπεριλήφθηκε στην task force που συγκρότησε ο Αλέξης Τσίπρας το 2015 μπήκε στον στενό κύκλο, ήταν ένα από τα «αυτιά» και τα «μάτια» του πρωθυπουργού. Είχε, άλλωστε, επενδύσει μεθοδικά σε αυτή την προαγωγή από το 2012, τότε που παράτησε μία ακαδημαϊκή καριέρα, την οποία δεν είχε καν προλάβει να αρχίσει.

Η έλλειψη προϋπηρεσίας στον ιδιωτικό τομέα καθιστούσε μονόδρομο την ανέλιξη στο κομματικό πεδίο.Ο Κουτεντάκης κατάγεται από την περιοχή της Μεσσαράς της νοτίου Κρήτης. Η οικογένειά του είναι γνωστή, καθώς έχει στην ιδιοκτησία της την εταιρεία εμφιάλωσης νερού Ρούβας. Ο ίδιος ξεκίνησε την κομματική του ανέλιξη ως σύμβουλος στο γραφείο του Αλέξη Τσίπρα. Βρέθηκε να συνεργάζεται με συνομήλικα κομματικά στελέχη της απολύτου εμπιστοσύνης του πρωθυπουργού.

Εξάλλου, σύμφωνα με την παρότρυνση του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα θα αποτελούσαν τους «αφανείς ήρωες» της διαπραγμάτευσης. Θα βοηθούσαν το Γιάνη Βαρουφάκη, θα τον επόπτευαν και εφόσον αυτό κρινόταν απαραίτητο θα άρπαζαν τα γκέμια. Τότε ήταν που ο Φραγκίσκος ήρθε ιδιαίτερα κοντά με συντρόφους του, όπως ο Δημήτρης Λιάκος, η Ελένη Παπαδοπούλου, ο Μιχάλης Καλογήρου και ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης. Ο ένας μετά τον άλλον όλοι τους θα αναβαθμίζονταν σε κυβερνητικά στελέχη πρώτης γραμμής.

Ανάμεσα στην ομάδα αυτή, μεταξύ αστείου και σοβαρού, ο νεαρός οικονομολόγος κέρδισε το προσωνύμιο «παντός καιρού οικονομολόγος της κρητικής συνιστώσας». Κι αυτό επειδή προερχόταν από το οικονομικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Κρήτης που παραδοσιακά αποτελεί προπύργιο του ΣΥΡΙΖΑ και ενίοτε φυτώριο στελεχών. Εκτός από τον υπουργό Οικονομίας Γιώργο Σταθάκη, εκεί βρίσκεται ο –αιρετικός για κάποιους– οικονομολόγος Σπύρος Λαπατσιώρας, αλλά και ο Στέλιος Χιωτάκης. Η συμβολή του τελευταίου απεδείχθη κομβική για την ανάδειξη του νεαρού.

“Επαρκές, αλλά όχι υποσχόμενο”

Το βιογραφικό του Κουτεντάκη ήταν «επαρκές, αλλά όχι υποσχόμενο», όπως σχολιάζει ακαδημαϊκός του ίδιου τμήματος που έχει εικόνα. Μετά το πτυχίο του στα Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έκανε το μεταπτυχιακό του στο πανεπιστήμιο του Warwick στην Αγγλία με θέμα τις βιομηχανικές σχέσεις. Έλαβε το διδακτορικό του το 2006 στα Οικονομικά της Εργασίας από το Πάντειο Πανεπιστήμιο με τίτλο «Κατακερματισμός της Αγοράς Εργασίας». Είναι το πεδίο που τον απασχολεί. Αν και δεν έχει εργαστεί στον ιδιωτικό τομέα, έχει θητεύσει στο υπουργείο Εργασίας επί οκτώ ολόκληρα χρόνια ως επιθεωρητής Εργασίας.

Ο Κουτεντάκης προσελήφθη το 2003, όταν η κυβέρνηση Σημίτη έπνεε τα λοίσθια και αποχώρησε το 2011. Σε ένα περίεργο συναπάντημα της τύχης, η τριμελής επιτροπή που αποτελούσε τους επιβλέποντες της διατριβής του αποτελείτο από τρείς ακαδημαϊκούς, οι οποίοι διατηρούν στενούς δεσμούς με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο πρώτος είναι ο Απόστολος Δεδουσόπουλος, καθηγητής Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης στο Πάντειο. Συμμετείχε ενεργά σε κομματικές εκδηλώσεις του ΣΥΡΙΖΑ και υποστήριξε με θέρμη το “ΟΧΙ” στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου του 2015. Είναι εις εκ των 358 πολιτών που τον Φεβρουάριο του 1993 ζητούσαν «την απαγκίστρωση της Ελλάδας από αναχρονιστικά δόγματα, υποστηρίζοντας το δικαίωμα των Σκοπίων να αυτοπροσδιοριστούν όπως επιθυμούν».

Ο δεύτερος είναι ο, ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας Νίκος Πετραλιάς, ιστορική μορφή του χώρου της Αριστεράς. Ο τρίτος εποπτεύων είναι ο Διονύσης Γράβαρης, καθηγητής του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Ήταν ένας από τους 221 πανεπιστημιακούς που υπέγραψαν κείμενο στήριξης στον ΣΥΡΙΖΑ, τον Σεπτέμβριο του 2015. Έχοντας πια το διδακτορικό του, ο Κουτεντάκης μετακομίζει στο πανεπιστήμιο Κρήτης. Έχει πλέον καλλιεργήσει στενούς δεσμούς με τον Γιάννη Δραγασάκη, ο οποίος τον θεωρεί μέλος της ομάδας του.

Πανιά προς την εξουσία

Στο παρελθόν είχε προσεγγίσει τον Γιάννη Μηλιό και τον Κώστα Λαπαβίτσα, χωρίς όμως να επιτύχει ισχυρό δεσμό μαζί τους. Λέγεται ότι ήταν ο Γιάννης Δραγασάκης που ζητάει από τον Στέλιο Χιωτάκη να πάρει υπό την προστασία του τον νεαρό οικονομολόγο. Έτσι, ο Φραγκίσκος γίνεται λέκτορας και λίγο πολύ εκεί τελειώνει η ακαδημαϊκή του διαδρομή. Έχει πλέον φτάσει το 2012. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ανοίξει πανιά για την εξουσία και τα εξειδικευμένα ή μη στελέχη είναι περιζήτητα για να πλαισιώσουν το νέο αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξη Τσίπρα.

Ο Κουτεντάκης σταματάει την ακαδημαϊκή του ενασχόληση. Δεν συμπληρώνει τις απαραίτητες ώρες στα έδρανα, ούτε παράγει επιστημονικό έργο. Η πολιτική τον έχει κερδίσει. Έχοντας πάντα την αμέριστη συμπαράσταση του Δραγασάκη βουτάει στα βαθιά. Εξελίσσεται σε στέλεχος της διαπραγματευτικής ομάδας το πρώτο δραματικό οκτάμηνο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Ταξιδεύει στις Βρυξέλλες, συμμετέχει στις κλειστές συναντήσεις και συνεργάζεται στενά με τον σημερινό αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Γιώργο Χουλιαράκη.

Θα πίστευε κανείς ότι αυτοί οι δύο θα βρίσκονταν πολύ κοντά: νέοι, προερχόμενοι από τον ακαδημαϊκό χώρο και στο περιβάλλον του Δραγασάκη. Η πραγματικότητα είναι ότι ποτέ δεν μπόρεσαν να καλλιεργήσουν στενή σχέση. Οι γνωρίζοντες το αποδίδουν στις διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες τους. Χλιαρές σχέσεις είχε και με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Μετά τις εκλογές της 20ης Σεπτέμβρη οι πόρτες έχουν ανοίξει για υψηλότερα αξιώματα. Το όνομά του ακούστηκε τότε για τη θέση του Γενικού Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής στο υπουργείο Οικονομικών.

Σε παρέμβασή του στην “Αυγή” μήνες πριν ανακοινωθεί η ανάληψη των νέων καθηκόντων του προχωράει σε μία δήλωση για τα δημόσια έσοδα. «Επαφίεται στον καθένα μας να αντιληφθεί ότι η κρίσιμη προϋπόθεση για την επιβίωση της ελληνικής κυβέρνησης είναι η άντληση δημοσίων εσόδων. Όποιος, λοιπόν, αισθάνεται την ανάγκη να στηρίξει την εθνική διαπραγμάτευση, το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να πληρώσει τους φόρους του. Και αν ανήκει στους τυχερούς που έχουν ακόμα λεφτά στην τράπεζα, να τα αφήσει εκεί». Από την θέση αυτή λέγεται ότι λειτουργούσε κομματικά. Ενδεικτικό είναι ότι σε ένα ραντεβού ρώτησε έναν υπάλληλο για τους πολιτικούς συσχετισμούς. «Μα τώρα θα κοιτάξουμε τους συσχετισμούς ή το αποτέλεσμα;» του απάντησε αυτός. Αλλά τον Φραγκίσκο πρωτίστως τον ενδιέφεραν οι συσχετισμοί.

Με τη στήριξη Βούτση

Κάπως έτσι πορεύτηκε πριν προσγειωθεί στη θέση του επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Ο πρόεδρος της Βουλής αρνήθηκε να αποκαλύψει τα ονόματα των υπόλοιπων 10 υποψηφίων που έστειλαν βιογραφικά για τη θέση. Η στάση του αυτή προκάλεσε την αποχώρηση από την ψηφοφορία του βουλευτή της ΔΗ.ΣΥ. Το μόνο που έχει γίνει γνωστό από διαρροές είναι ότι οι υπόλοιποι οκτώ ήταν πανεπιστημιακοί.

Ο Νίκος Βούτσης δικαιολόγησε την «εν κρυπτώ» επιλογή του προφασιζόμενους ότι από τη στιγμή που δεν υπήρχαν κριτήρια και το αποτέλεσμα δεν βγαίνει με βάση μιας μοριοδότησης προσόντων, αλλά με την προσωπική άποψη που διαμορφώνει ο εκάστοτε Πρόεδρος της Βουλής, δεν θα ήταν σωστό να εκτεθούν αυτοί οι άνθρωποι. Οι Financial Times σε δημοσίευμά τους υπογραμμίζουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε ένα ανώτερο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, παρακάμπτοντας τον κανόνα που θέλει το Γραφείου Προϋπολογισμού να λειτουργεί ως ανεξάρτητος θεσμός.

Ο Φραγκίσκος Κουτεντάκης δεν είναι ο μόνος από την οικογένειά του που έχει καταλάβει κρατική θέση. Η σύζυγός του Ευγενία Φωτονιάτα είναι ειδική γραμματέας στο υπουργείο Οικονομίας για τη διαχείριση του ΕΤΠΑ (Ευρωπαικό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης), έχοντας ως πολιτικό προϊστάμενο τον Αλέξη Χαρίτση. Πριν την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, εργαζόταν στη κεντρική υπηρεσία της Μονάδας Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων.

Όταν δημιουργήθηκαν δύο ειδικές γραμματείες στο υπουργείο Οικονομίας τοποθετήθηκε στη θέση της ειδικής γραμματέως παρά την έλλειψη εμπειρίας. Μόνιμα στελέχη του υπουργείου έλεγαν ότι στην αρχή, εξαιτίας της απειρίας της, δημιούργησε εντάσεις. Εξάλλου, αν και παρακολουθεί στενά το ΕΠΑΝΕΚ και τις κρατικές ενισχύσεις, έχει σημειώσει ιδιαίτερα χαμηλούς ρυθμούς απορρόφησης. Ενδεικτικό είναι ότι δεν έχει οριστεί ακόμα ενδιάμεσος φορέας διαχείρισης των κρατικών ενισχύσεων.