Οι Κινέζοι πέταξαν την ExxonMobil έξω από τα πετρέλαια του Ιράκ

Μετά τις ρωσικές κινήσεις στην Συρία στον ενεργειακό τομέα που περιλαμβάνουν τον αποκλεισμό και την απομόνωση της Τουρκίας, μία νέα κίνηση που υλοποιείται ένα δεκαήμερο πριν από την επέμβαση της Μόσχας στον Καύκασο, κυριολεκτικά εκπαραθυρώνει την Τουρκία και από το Ιράκ. Το μεγάλο θύμα αυτής της υπόθεσης που εξελίσσεται εντελώς παρασκηνιακά δεν είναι άλλο από την κρατική Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı-TPAO), που μέχρι πρότινος ηγείται κοινοπραξίας για την ανάπτυξη και αξιοποίηση του τεραστίου κοιτάσματος φυσικού αερίου Mansuriya.

Η ακύρωση του συμβολαίου επαναφέρει την Μόσχα στο σημείο που είχε προσωρινά σταματήσει το 2017 και της επιτρέπει να προχωρήσει ταχύτατα στην εκμετάλλευση του κοιτάσματος, μέσω του γιγαντιαίου ενεργειακού ομίλου της Rosneft, με πρώτιστο στόχο την επέκταση και σταδιακά τον έλεγχο και του νότου στο Ιράκ, όπως ακριβώς έχει ήδη πράξει στον βορρά. Ένα δωδεκάμηνο αργότερο μία νέα κίνηση πλήττει ίσως ανεπανόρθωτα τα αμερικανικά συμφέροντα στο Ιράκ.

Το ιστορικό αυτής της υπόθεσης έχει την αφετηρία του στην περίοδο που προηγείται της επίσκεψης του Ιρακινού πρωθυπουργού Mustafa al- Kadhimi τον Αύγουστο του 2020 στον Λευκό Οίκο. Ο Ιρακινός ηγέτης υπόσχεται τότε στον Ντόναλντ Τραμπ, ένα πλαίσιο κατ’ αρχήν συμφωνιών με αμερικανικές εταιρείες ώστε να προχωρήσουν με την προστασία σημαντικών δυνάμεων από εταιρείες παροχής ασφάλειας και προστασίας σε έρευνες και ανάπτυξη κοιτασμάτων αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Η προφανής πρόθεση εστιάζεται στην πρωτοβουλία των ΗΠΑ να οριοθετήσουν και να περιορίσουν την αδυσώπητη επέλαση της Κίνας και της Ρωσίας στον ενεργειακό πλούτο του Ιράκ, που αποτελεί λόγω αποθεμάτων το κέντρο της επιρροής στην κεντρική Μέση Ανατολή. Στο Ιράκ παρέχεται τότε η υπόσχεση της επιτάχυνσης της αποποίησης δικαιωμάτων στην συνεχή ροή εισαγωγών φυσικού αερίου και ενέργειας προς τις ΗΠΑ σε συνδυασμό με την αποτροπή της διακοπής της οικονομικής βοήθειας των Αμερικανών προς την χειμαζόμενη ιρακινή οικονομία, όπως και η αναστολή των οποιωνδήποτε σχεδιαζόμενων κυρώσεων.

Το κρίσιμο κοίτασμα West Qurna 1

Η επικύρωση στα τέλη Οκτωβρίου του 2021 μίας συμφωνίας ύψους $480 με τον γιγαντιαίο αμερικανικό όμιλο Schlumberger για 96 οριζόντιες και διαγώνιες γεωτρήσεις στο γιγαντιαίο κοίτασμα West Qurna 1, εντάσσεται απόλυτα στο πολυετές παιγνίδι του Ιράκ με τις ΗΠΑ και την Κίνα, όπως και η είδηση ότι και ο αμερικανικός όμιλος Haliburton διαπραγματεύεται την πώληση του προβληματικού μεριδίου της ExxonMobil στο κοίτασμα.

Σε απόσταση περίπου 65 χλμ από τον βασικό εξαγωγικό κόμβο της Βασόρας, το κοίτασμα West Qurna 1 διαθέτει σύμφωνα με έγκυρες εκτιμήσεις μεγάλο μέρος από τα 43 δισεκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου, που θεωρούνται αξιοποιήσιμα στην ευρύτερη περιοχή των κοιτασμάτων West Qurna. Η αρχική εκτίμηση αποτιμά τα αποθέματα του κοιτάσματος σε 9 δισεκατομμύρια βαρέλια αργού, αλλά στις αρχές του 2021, το υπουργείο Πετρελαίων του Ιράκ αποκαλύπτει σχέδια αναβάθμισης της παραγωγικής δυναμικότητας του κοιτάσματος σε περισσότερα από 700.000 βαρέλια για την επόμενη πενταετία, με βάση το δεδομένο ότι τα αποθέματα υπερβαίνουν τα 20 δισεκατομμύρια βαρέλια.

Αν και προς το παρόν το κοίτασμα αποδίδει περίπου 380.000 βαρέλια ανά ημέρα, το υπουργείο Πετρελαίων δηλώνει πως η παραγωγική του δυναμικότητα φθάνει τις 500.000 βαρέλια ανά ημέρα και με τις νέες γεωτρήσεις της Schlumberger θα προστεθούν ακόμα 200.000 βαρέλια ανά ημέρα στην παραγωγή. Με δεδομένο ότι τα κοιτάσματα προσφέρουν από τα χαμηλότερα κοστολόγια άντλησης (1 έως 2 δομάρια ανά βαρέλι), το λειτουργικό κόστος της άντλησης ισοδυναμεί με το αντίστοιχο στα κοιτάσματα της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, το μοναδικό τους μειονέκτημα πηγάζει από την επαρκή έγχυση νερού για την αύξηση των πιέσεων στο υπό εκμετάλλευση κοίτασμα.

Κινεζικοί ελιγμοί και ExxonMobil

Ενέργειες για την επίλυση αυτού του προβλήματος μέσω του προγράμματος ένταξης αποθεμάτων θαλασσίου ύδατος στις αντλήσεις δεν έχουν μέχρι στιγμής αποδώσει, με μοναδική ικανή εταιρεία να ολοκληρώσει με αποτελεσματικότητα το έργο την ExxonMobil. Όμως ο όμιλός της δεν ενδιαφέρεται να προχωρήσει, παρά το γεγονός ότι κατέχει το 32,7% του West Qurna 1, εκτιμώντας πως το πρόσθετο κόστος κινείται σε υπερβολικά επίπεδα και αιτείται την οικονομική συνδρομή της ιρακινής κυβέρνησης.

Η απροθυμία της ExxonMobil να συνεργασθεί αποτελεσματικά για την αξιοποίηση του κοιτάσματος, πηγάζει ουσιαστικά από μία γενικότερη συμπεριφορά των εταιρειών πετρελαιοειδών της δύσης των τελευταίων μηνών, αλλά και εξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι Αμερικανοί αξιοποιούν το συμβόλαιο της Schlumberger για να ανακτήσουν μέρος της επιρροής τους στον ενεργειακό τομέα του Ιράκ.

Με την διαφθορά να μαστίζει καταστροφικά τον συγκεκριμένο τομέα, η Κίνα επεκτείνεται στα ίδια κοιτάσματα, αξιοποιώντας το γεγονός ότι ο προηγούμενος ένοικος του Λευκού Οίκου είχε αποφασίσει να μειώσει την παρουσία των Αμερικανών όχι μόνον στην Μέση Ανατολή αλλά και αλλού, όπως στο Αφγανιστάν, για να αποφύγει τις ατέρμονες συγκρούσεις σε επικίνδυνες ζώνες.

Κυριαρχία κινεζικών συμφερόντων

Ενώ το Πεκίνο έχει επιχειρήσει να διαπραγματευθεί με τον ευμετάβλητο Ντόναλντ Τραμπ εν μέσω ενός ιδιαίτερα ευαίσθητου εμπορικού πολέμου, παράλληλα προσπαθεί χωρίς να προκαλέσει μία κατά μέτωπον σύγκρουση να αποσπάσει συμφωνίες μεγάλης κλίμακας για την έρευνα και την αξιοποίηση μεγάλων κοιτασμάτων. Όμως οι περισσότερες συμβάσεις αφορούν κάποιες σχεδόν άγνωστες μηχανολογικές εταιρείες και ανάλογες παροχής υπηρεσιών, που σχεδόν αγνοούνται στο δυτικό κόσμο.

Μοναδική εξαίρεση αποτελεί το West Qurna 1, όπου η Κίνα δεν ελέγχει μόνον το 32,7% χάρη στον εισηγμένο όμιλο της Petrochina (βραχίονας της κρατικής National Petroleum Corporation-CNPC), αλλά και μέσω πολλών αποκλειστικών συμβολαίων για έργα στο κοίτασμα σε διάφορες κινεζικές εταιρείες. Τα πλέον πρόσφατα αφορούν το ύψους 121 εκατομμυρίων δολαρίων για μηχανολογικές εργασίες αναβάθμισης των εγκαταστάσεων διαχωρισμού του φυσικού αερίου από το αντλούμενο αργό πετρέλαιο της China Petroleum Engineering & Construction Corporation-CPECC.

Αυτές οι κινήσεις δεν παρέχουν μόνον την κυρίαρχη θέση στα κινεζικά συμφέροντα, αλλά και προκαλούν την αδιαφορία της ExxonMobil για την αξιοποίηση του κοιτάσματος, επιτρέποντας όμως στην Κίνα να εγείρει και άλλες αξιώσεις από το Ιράκ. Η αποχώρηση όμως της ExxonMobil, αφήνει πλέον έναν και μοναδικό παίκτη στο γιγαντιαίο κοίτασμα, τον κινεζικό όμιλο της CNPC.

Ρουά-ματ του Πεκίνου

Το υπουργείο Πετρελαίων του Ιράκ έχει σαφέστατα πλήρη επίγνωση πως δεν διαθέτει την τεχνογνωσία, την εμπειρία, αλλά και τις μηχανολογικές δυνατότητες να ανταπεξέλθει στις πρόσθετες απαιτήσεις, αλλά η κινεζική πλευρά διαβεβαιώνει πως έχει κινήσει την διαδικασία να αποκτήσει και να αναβαθμίσει όλα τα τα πρόσθετα στοιχεία, ώστε να ανταποκριθούν οι αντλήσεις στις νέες προδιαγραφές.

Αυτό που τελικά είχε σχεδιάσει η CNPC και αποδεικνύεται πλήρως επιτυχημένο είχε βασισθεί στην πρόκληση άρνησης από όλους τους μεγάλους ομίλους που έχουν συμφέροντα στο Ιράκ, ως προς την αναβάθμιση των διαδικασιών άντλησης στο West Qurna 1. Η τακτική της που καταλήγει σε αποκλειστικό συμβόλαιο μόνον για άντληση, έχει υιοθετηθεί και για το γιγαντιαίο κοίτασμα Majnoon, στο οποίο η παντελώς άγνωστη Hilong Oil Service & Engineering Company, με το ιδίου τύπου ακριβώς συμβόλαιο αναλαμβάνει την εκτέλεση 80 γεωτρήσεων με κόστος 54 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ το αντίστοιχο της Iraq Drilling Company για 43 γεωτρήσεις έχει κόστος 225 εκατομμυρίων δολαρίων.

Στην πραγματικότητα, όπως αποκαλύπτουν ιρακινές πηγές η Κίνα ελέγχει και τα δύο κοιτάσματα, από την στιγμή που το Πεκίνο χρηματοδοτεί την Iraq Drilling Company, με μορφή αμοιβών για την συνδρομή της στα έργα. Το κοίτασμα Majnoon που απέχει περίπου 60 χλμ από την Βασόρα, έχει βεβαιωμένα αποθέματα της τάξης των 38 δισ. βαρελιών και προς το παράγει 240.000 βαρέλια αργού ανά ημέρα. Όμως σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα η παραγωγική του δυναμικότητα θα φθάσει τα 1,8 εκατ. βαρέλια ανά ημέρα, με την αποχώρηση της κοινοπραξίας της Royal Dutch Shell, να σηματοδοτεί την είσοδο των πάντα πρόθυμων Κινέζων, οι οποίοι μέσω μνημονίου ελέγχουν και τον τομέα ενέργειας του γειτονικού Ιράν.