Η γενιά του Covid και τα χαμένα παιδικά όνειρα

Ε, όχι, δεν είμαι γάτα του καναπέ για να μένω συνέχεια κλεισμένη στο σπίτι. Θέλω να βγω, να επικοινωνήσω, να ζήσω!!! Δε θα με τρομοκρατήσει ο Covid, μπαμπά!!! Ξύπνησα τρομαγμένη από τις φωνές. Νόμισα στην αρχή ότι ήταν όνειρο, αλλά δεν ήταν.
”Αχ, αυτή η Μαρίνα δεν λέει να ησυχάσει πρωινιάτικα. Οι περιορισμοί του πατέρα της τής έσπασαν προφανώς τα νεύρα…”, σκέφτηκα προβληματισμένη και τεντώθηκα, ξανατεντώθηκα, μέχρι που το πήρα απόφαση να σηκωθώ από το κρεβάτι.

Η φωνή άλλωστε της 16χρονης κόρης του ενοικιαστή μου το Σάββατο που μας πέρασε με ξύπνησε για τα καλά, λες και δεν υπάρχει ηχομόνωση στο διπλανό σπίτι. Τη φανταζόμουν ήδη να στέκεται στη μέση του σαλονιού (που το χωρίζει ένας τοίχος απ’ το δωμάτιο όπου κοιμάμαι) και να κατσαδιάζει τον πατέρα της γιατί τη συμβούλευε να μην πολυβγαίνει, να φοράει πάντα τη μάσκα της και να μην αγκαλιάζει τις συμμαθήτριές της…

Ένα, δύο, τρία self test την εβδομάδα σού φτάνουν, για να μην ανησυχείς; Μάσκα φοράω, μη νοιάζεσαι. Στην τάξη, στο διάλειμμα, στο σπίτι, στο φροντιστήριο, στα Αγγλικά… Ααα, ξέχασα. Τα μαθήματα γίνονται από την οθόνη του υπολογιστή για τα τελευταία. Άρα μπορείς να κοιμάσαι ήσυχος. Οι κίνδυνοι μετάδοσης λιγοστεύουν. Δεν θα κολλήσω τον καταραμένο κορονοϊό ούτε τις μεταλλάξεις του, ακόμα κι αν βγουν με όλα τα γράμματα της αλφαβήτου!!! Χα!.., Χα!.., Χααα!…

Κλαυσίγελως… Δάκρυσα, χωρίς να το θέλω. Τι πικρός καγχασμός. Τι πόνος κρυμμένος σε λίγες φράσεις…”, σκέφτηκα λυπημένη κι έβαλα βιαστικά τη ρόμπα μου, έτοιμη να χτυπήσω την πόρτα για μια προστατευτική αγκαλιά στην ορφανή εδώ κι ένα χρόνο μαθήτρια. Όμως την τελευταία στιγμή συγκράτησα τον παρορμητισμό μου σκεπτόμενη ότι τα παιδιά είναι παραδοσιακά ανθεκτικά ακόμα και στους δυσάρεστους αιφνιδιασμούς των μεγάλων, αν και κατά βάθος γνώριζα ότι η απόφασή μου να κάνω πίσω οφειλόταν στον φόβο μήπως τους κάνω να νιώσουν άβολα με την αδιάκριτη ”εισβολή” μου.

”Θα τη βρουν τη λύση οι δυο τους”, σκέφτηκα παρηγορητικά. Πατέρας και κόρη θα προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα ζωής, όπως προσαρμόστηκαν οι περισσότεροι από τον φόβο μην τους βάλει σημάδι ο Covid. Ένα πηδηματάκι κουτσό στην αρχή, οι πρώτες σπασμωδικές κινήσεις των μεγάλων απέναντι στο lockdown λόγω του Covid-19. Κι ύστερα ένα δεύτερο, για να μη τους πάρει από κάτω. Ένα τρίτο και το… συνήθισαν ήδη. Αυτοπεριορίζονται και χωρίς αυτό. Όλα συνηθίζονται σ’ αυτήν τη ζωή, όταν μαραίνονται οι αντιστάσεις…

Η ψυχολογία των παιδιών

Οι διεργασίες προσαρμογής των μεγάλων αποτυπώνονται στους μορφασμούς του προσώπου τους, στις νευρικές κινήσεις και τις αγχώδεις συμπεριφορές τους. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τον μηχανισμό της ψυχολογίας των παιδιών. Σ’ αυτά οι αλλαγές συντελούνται υπόγεια, υπονομευτικά, την ώρα που θα ‘πρεπε να ζουν την πιο ανέμελη περίοδο της ζωής τους. Τα βλέπεις στην τάξη πώς αντιδρούν και καταλαβαίνεις πώς νιώθουν.

Δείχνουν νευρικά, αλαφιασμένα, γιατί καταβάλλουν προσπάθεια ν’ ακουστούν, να μιλήσουν πίσω απ’ την πνιγηρή μάσκα του Covid που κόβει ανάσες οξυγόνου και τις αντικαθιστά με διοξείδιο. Όμως όλα  –όπως είπαμε– συνηθίζονται, ακόμα και το οξυγόνο με δόσεις. Έπειτα βγήκε και κάτι καλό απ’ αυτό: ”η χρήση υφασμάτινης ή χειρουργικής μάσκα”, λέει, ”μείωσε στο μισό το ιικό φορτίο που απελευθερώνεται κατά την εκπνοή μας”.

Κι αυτό μας παρηγορεί, κι ας μας κόβεται η αναπνοή…Μόνο που και η υπομονή στις ασκήσεις αναπνοής έχει και τα όριά της. Και στα παιδιά τείνει να γίνει ακόμη χειρότερη η κατάσταση, καθώς –παρασυρμένα από τους μεγάλους–   μεταφέρουν ασθμαίνοντας στα σχολεία τους τις ιστορίες τρομολαγνείας που άκουσαν στο σπίτι ή στα μέρη που συχνάζουν εκτός σχολείου.

Ιστορίες που στηρίζονται σε εφιαλτικές εκτιμήσεις των ειδικών μετά τις αναμενόμενες νέες θανατηφόρες μεταλλάξεις του κορονοϊού οι οποίες τείνουν να μας οδηγήσουν συλλογικά σε καθεστώς ανελευθερίας. Κι αυτό, πέραν των καθημερινών κρουσμάτων που διατηρούνται στα ύψη, είναι το πιο επιβαρυντικό για τους νέους μας, γιατί τους γεμίζει με ανασφάλεια και ματαιώνει τα όνειρά τους για το μέλλον.

Ματαίωση των ονείρων

Η εξάπλωση του μεταλλαγμένου ιού γίνεται με φρενήρη ρυθμό και αυτό έχει ενεργοποιήσει συλλογικά τον πανικό των παιδιών, σε βαθμό που λίγο θέλουν για να αντικαταστήσουν τα αρχικά που σηματοδοτούν την προ (πΧ) και μετά Χριστόν (μΧ) εποχή με την προ και μετά ”εποχή Covid”. Ήδη η απειλή του σηματοδοτεί την ματαίωση των ονείρων τους, όσο αποκτά διαστάσεις μονιμότητας. Και το κακό είναι ότι τα συναισθήματα ανασφάλειας που τους προκαλεί η συνεχιζόμενη παρουσία του στη ζωή τους μεταφέρονται αυτόματα και αυτούσια στον ευαίσθητο ψυχισμό τους.

Ενεργοποιείται η ψυχολογία του μόνιμου πανικού σε αυτά μπροστά από κάθε νέα μετάλλαξη. Πράγμα που αφήνει ισχυρό αποτύπωμα στην ψυχή τους, την ώρα που άρχισαν να προσαρμόζονται στην όλη κατάσταση μετά από δύο χρόνια αβεβαιότητας και αγωνίας.
Είναι, αναμφισβήτητα, μια υποτροπή που δεν απέχει πολύ από το να γίνει ανεξέλεγκτη. Ασφαλώς τα παιδιά έχουν προσαρμοστικότητα μεγαλύτερη από τους μεγάλους και εξοικειώνονται γρηγορότερα απ’ αυτούς σε κάθε νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στη ζωή τους.

Όμως η κατάσταση εγρήγορσης διαρκείας στην οποία τα επιβάλλουν οι αγχωμένοι γονείς, προ του κινδύνου μετάδοσης του ιού, έχει αρνητικές επιπτώσεις. Από διαταραχές στον ύπνο και το φαγητό (για τα μικρότερα), μέχρι ξεσπάσματα θυμού στο σπίτι και το σχολείο για τα μεγαλύτερα. Ειδικά στα Γενικά Λύκεια και τα ΕΠΑΛ (με επίταση στα τελευταία), η κατάσταση γίνεται ολοένα και πιο προβληματική, καθώς –πέρα απ’ την πτώση στις σχολικές επιδόσεις τους– τα παιδιά που υποφέρουν από κρίσεις άγχους εκδηλώνουν τάσεις εριστικότητας και επιθετικότητας, με αποτέλεσμα να ξεσπούν στους συμμαθητές και τους καθηγητές τους.

Όσο για το τι γίνεται στα Δημοτικά, το ομολογούν οι ίδιοι οι δάσκαλοι στις συζητήσεις με τους γονείς των μαθητών τους. Η λέξη ”ανυπακοή” κλίνεται σε όλες τις πτώσεις, ενώ τείνει να γίνει γενικευμένη κατάσταση η μειωμένη συγκέντρωση των παιδιών στις τάξεις κατά την ώρα των μαθημάτων. ”Αυτό σημαίνει”, θα αναρωτηθείτε δικαιολογημένα, ”ότι είναι προτιμότερη η λύση της τηλεκπαίδευσης”;

Ανεξέλεγκτη πληροφόρηση

Ασφαλώς όχι, σας απαντώ. Κι αυτό δεν το λέω μόνο για λόγους εκπαιδευτικούς (μάθημα χωρίς πίνακα και ζώσα διδασκαλία δεν νοείται), αλλά και για ψυχολογικούς λόγους, καθώς η υπέρμετρη εξοικείωση των μαθητών με τη χρήση της οθόνης του tablet και του υπολογιστή καταλήγει να είναι βλαπτική σε βάθος χρόνου, αφού αυτά μετατρέπονται από μέσο μάθησης σε εργαλείο επικοινωνίας και ψυχαγωγίας.

Τα ως άνω δεδομένα μάς οδηγούν λογικά στο συμπέρασμα ότι ήρθε η ώρα να επωμιστούν τις ευθύνες τους όλοι όσοι συνδιαμορφώνουν άμεσα ή έμμεσα το πλαίσιο εκπαίδευσης και αγωγής των μαθητών στην Ελλάδα. Οι γνωστικές λειτουργίες τους υπολειτουργούν, είναι φανερό. Όπως φανερό είναι ότι αυτοί λειτουργούν κάτω από ασφυκτικές συνθήκες στη σχολική ζωή τους τα δυο τελευταία χρόνια. Συνθήκες που είναι επηρεασμένες από τον βομβαρδισμό που δέχονται απ’ τα Μέσα Ενημέρωσης και, κυρίως, από τα σπίτια τους.

Κι αυτό αποτελεί καμπανάκι προειδοποίησης στους γονείς, για να παρέχουν επιλεκτική και όχι ανεξέλεγκτη πληροφόρηση στα παιδιά τους, ώστε να μην τα αποσυντονίζουν και τα αναστατώνουν. Το συλλογικό ψυχικό τραύμα που προκάλεσε η πανδημία δεν πρέπει να μετατραπεί σε τραύμα άλλης μιας χαμένης χρονιάς γι’ αυτά, γιατί θα έχει σαν αποτέλεσμα την απαξίωση μιας γενιάς, της γενιάς τους, και μιας ολόκληρης χώρας, της χώρας μας…