Έφυγε από τη ζωή ο ζωγράφος Αλέκος Φασιανός

Απεβίωσε σε ηλικία 87 ετών ο εμβληματικός ζωγράφος Αλέκος Φασιανός, ο οποίος τα τελευταία χρόνια αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα υγείας. Πέθανε στο σπίτι του, κοντά στην σύζυγό του Μαρίζα και τα δύο τους παιδιά, τον Νίκο και την Βικτώρια, που επίσης αγαπούν την τέχνη. Παρά το μεγάλο του εκτόπισμα, ο μεγάλος αυτός δημιουργός ήταν πάντα απλός και λιτός. Συνάμα ήταν ασυμβίβαστος, ήθελε να ζωγραφίζει για να αισθάνεται καλά με τον εαυτό του, δεν άντεχε την καταπίεση και τα “ρεύματα”, από τα οποία έμεινε με πείσμα μακριά.

Μια πολύ όμορφη συνέντευξή του φιλοξενεί και το Πρώτο Θέμα. Σε αυτήν (το 2021) μιλώντας για τις καραντίνες και την πανδημία, είχε πει «προς το παρόν, κάντε παράδεισό σας τον χώρο σας. Αν φέρουμε τον παράδεισο μέσα μας, ακόμα και σ’ ένα μικρό δωματιάκι απομονωμένοι, θα είμαστε πλήρεις». Ο Αλέκος Φασιανός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Σπούδασε βιολί στο Ωδείο Αθηνών (ο πατέρας του ήταν μουσικός) και ζωγραφική στην ΑΣΚΤ (1955-1960) με τον Γιάννη Μόραλη.

Όταν ήταν μικρός, ήθελε να γίνει καπετάνιος, όμως τον απασχολούσε το γεγονός ότι στο καράβι δεν θα μπορούσε να ζωγραφίζει. Λίγο μετά την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα (1960, γκαλερί Α23), πήγε στο Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης, κάτι που όπως έχει πει οφείλει στη φιλόλογο μητέρα του που τον έστρεψε προς τα εκεί. Στη Γαλλία παρακολούθησε μαθήματα λιθογραφίας στην Ecole des Βeaux-Αrts, κοντά στους Clairin και Dayez (1962-64). Τελικά εγκαταστάθηκε πιο μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα, όπου έζησε επί 35 χρόνια, κρατώντας πάντως μια στενή και τακτική σχέση με την Ελλάδα.

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τέχνης του διαμορφώθηκαν βαθμιαία, στη διάρκεια της διαμονής του στο Παρίσι, όπου είχε την ευκαιρία να εξοικειωθεί, μεταξύ άλλων, με τις μοντέρνες τάσεις της δεκαετίας του 1960. Παρέμεινε πιστός στην παραστατική ζωγραφική και στις ελληνικές καταβολές του, διατηρώντας μέχρι τέλους το σεβασμό του για κάποια διδάγματα της γενιάς του 30, την αγάπη του για την ελληνική τέχνη (αρχαία, βυζαντινή, λαϊκή), και τους ισχυρούς δεσμούς του με τη βιωμένη εμπειρία του ελληνικού χώρου.

Στα θέματά του κυριαρχεί η ανθρώπινη φιγούρα, η οποία αποδίδεται αρχικά με μια ηθελημένη απλοϊκότητα, αλλά με τον καιρό εξελίσσεται και αποκτά μια κυρίαρχη παρουσία στο χώρο. Σχεδιάζει σχηματοποιημένα, με λιτά και καθαρά περιγράμματα, σε συνθέσεις επίπεδες με ελάχιστη φωτοσκίαση. Συχνά το χρώμα απλώνεται έντονο και ενιαίο σε όλη την επιφάνεια της μορφής, δίνοντας μια εντυπωσιακή μνημειακότητα στην εικόνα, η οποία λειτουργεί κυρίως ποιητικά και όχι ρεαλιστικά.

Το έργο του

Τα μοτίβα που κατά καιρούς εμφανίζονται στη ζωγραφική του, τόσο τα καθαρώς ανθρωποκεντρικά (ποδηλάτες, καπνιστές, ερωτικά ζευγάρια, κ.ά) όσο και εκείνα που περιγράφουν αντικείμενα ή χώρους, προέρχονται καταρχήν από μια οικεία καθημερινότητα, η οποία όμως παίρνει μια μυθική διάσταση, ιδίως όταν υπάρχουν και άμεσες αναφορές σε πρόσωπα της ελληνικής μυθολογίας.

Έχει ασχοληθεί με την εικονογράφηση βιβλίων γνωστών ποιητών και συγγραφέων στην Ελλάδα και τη Γαλλία (των Ελύτη, Ταχτσή, Καβάφη, Aragon, Apollinaire κ.ά.). Έχει επίσης σχεδιάσει αφίσες και γραμματόσημα. Ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και άλλους θιάσους, σε παραστάσεις αρχαίου δράματος και σύγχρονων έργων.

Επίσης έχει εκδώσει δικά του κείμενα, πεζά και ποιητικά. Το 2000 φιλοτέχνησε έργα για το Σταθμό Μεταξουργείο του αθηναϊκού Μετρό. Έχουν γυριστεί τέσσερις ταινίες για το έργο του, από την ελληνική και τη γαλλική τηλεόραση, ενώ κυκλοφορούν αρκετές μονογραφίες του. Το 1999 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και το 2010 τιμήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση με το παράσημο της Legion d’Honneur (Officier des Lettres et des Arts).

Παρουσίασε το έργο του σε περισσότερες από 70 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Η τελευταία αναδρομική του έκθεση έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη (2004), με τίτλο “Φασιανός, Μυθολογίες του καθημερινού”. Συμμετείχε επανειλημμένα σε ομαδικές εκθέσεις και διεθνείς διοργανώσεις στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του κόσμου (Μπιενάλε Sao Paulo 1971, Μπιενάλε Βενετίας 1972, Ευρωπάλια, Βρυξέλλες 1982, Μπιενάλε Γραφιστικής Μπάντεν – Μπάντεν 1985, κ. ά.). Ομως με λαμπρότητα εγκαινιάστηκε από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπιο Παυλόπουλο και πιο πρόσφατα, η έκθεση «Αλέκος Φασιανός – Βαγγέλης Χρόνης 30 χρόνια φιλίας. Ζωγραφική και ποίηση», το Μάιο του 2019.