Ελλάδα-Κίνα: Η παλινδρόμηση του Μητσοτάκη

Σταυροδρόμι δύσκολων διπλωματικών και οικονομικών επιλογών θα διασχίσει σύντομα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, καθώς τα κατά καιρούς υπερβολικά ανοίγματά του προς το Πεκίνο έρχονται πλέον σε αντίθεση με την αυστηρότερη πολιτική της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ έναντι της Κίνας. Η Ουάσινγκτον προειδοποίησε, διακριτικά, την Αθήνα και άλλες συμμαχικές κυβερνήσεις για τη νέα τακτική της ήδη πριν από τη γνωστή τηλεφωνική επικοινωνία του προέδρου Τζο Μπάιντεν με τον ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ και τις διαρροές για το ενδεχόμενο κυρώσεων.

Επιπλέον, η έκτακτη αυριανή συνεδρίαση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου και η σύνοδος ΕΕ-Κίνας την 1η Απριλίου τερματίζουν τη λεγόμενη “εποχή της αθωότητας” στις σχέσεις με το Πεκίνο, αν και “αθωότητα” εκ μέρους του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας δεν υπήρξε ποτέ. Γιατί, όπως εξήγησε σε δύο επισκέψεις του, το 2019 και το 2020, ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο στον Κυριάκο Μητσοτάκη, σχεδόν κάθε επενδυτικό σχέδιο του Πεκίνου έχει στρατηγικές (ή και στρατιωτικές) πτυχές.

Ασφαλώς, ο πειρασμός υποδοχής των κινεζικών κεφαλαίων, με τη συναίνεση ισχυρών μελών της ΕΕ, ήταν μεγάλος επί σειρά ετών, επειδή απουσίαζαν οι δυτικές επενδύσεις. Ειδικά για τη γερμανική πολιτική, τα σχόλια περιττεύουν. Για παράδειγμα, η θετική συμφωνία για την COSCO στο λιμάνι του Πειραιά, επί Κώστα Καραμανλή το 2006, μετατράπηκε σε λεόντειο σύμβαση υπέρ της Κίνας επί Γιώργου Παπανδρέου και Λουκά Παπαδήμου το 2011 και το 2012 αντίστοιχα υπό τα χειροκροτήματα της Άνγκελα Μέρκελ και του Βόλφανγκ Σόιμπλε.

Οι δύο επιφανείς Γερμανοί πολιτικοί ήθελαν να εφαρμοστεί πιστά το Μνημόνιο με ταχείες ιδιωτικοποιήσεις, αδιαφορώντας για την προέλαση των Κινέζων σε ένα λιμάνι στρατηγικής σημασίας. Δεν είχαν συγκινηθεί ούτε από περιστατικά που παραπέμπουν σε κατασκοπικό θρίλερ, καθώς, τουλάχιστον σε δύο περιπτώσεις, είχε εντοπιστεί ακόμα και η διακίνηση υλικών με τελικό (μυστικό) προορισμό τη Βόρεια Κορέα. Το εκπληκτικό είναι ότι προ διετίας ο Βόλφανγκ Σόιμπλε, ως πρόεδρος της ομοσπονδιακής Βουλής, διαμαρτυρήθηκε σε Έλληνα επισκέπτη του για την άσκηση μεγάλης επιρροής της Κίνας στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, λόγω της COSCO!

Ωστόσο, ακόμα και ο Βόλφανγκ Σόιμπλε βασιζόταν σε πραγματικά γεγονότα, επικρίνοντας το άκρατο φλερτ του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ. Γιατί τον Νοέμβριο του 2019 ο πρωθυπουργός δεν έθεσε κανέναν απολύτως όρο και όριο στις κινεζικές επενδυτικές προτάσεις για την ενέργεια και τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα 5G. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πραγματοποίησε στροφή 180 μοιρών για το 5G μετά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ τον Ιανουάριο του 2020. Συνειδητοποίησε, μεταξύ άλλων, ότι η Ουάσινγκτον δεν θα δεχόταν ποτέ οι επικοινωνίες των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στην Ελλάδα να είναι ευάλωτες στις κινεζικές υποκλοπές.

Πρόσκαιρη η στροφή στην Κίνα

Πάντως, η στροφή του πρωθυπουργού αποδείχθηκε πρόσκαιρη. Το 2021, παρά τις προειδοποιήσεις και του Γάλλου προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν για όλη την ΕΕ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέμεινε σε στενές σχέσεις με το Πεκίνο. Ειδικά σε κλάδους ενδιαφέροντος ισχυρών ημεδαπών παραγόντων, όπως η ενέργεια και η ναυτιλία. Εγκρίθηκαν, επίσης, τα σχέδια επέκτασης της COSCO παρά τη μη τήρηση του όρου υλοποίησης επενδύσεων εκ μέρους της.

Κάποια στιγμή πέρυσι, η κινεζική πλευρά έβρισκε τόσο γόνιμο έδαφος, ώστε έφτασε στο σημείο να διατυπώσει παράπονα κατά της (τότε πιθανής και αργότερα ακυρωθείσας) συμμετοχής του αμερικανικού χρηματοδοτικού οργανισμού DFC στα Ναυπηγεία Ελευσίνας. Το σκεπτικό της –σε φιλικό τόνο– κινεζικής διαμαρτυρίας ήταν ότι δεν νοείται ισχυρή παρουσία των ΗΠΑ σε μικρή απόσταση από τον Πειραιά!

Ενδεικτικά είναι και όσα συνέβησαν στο Μέγαρο Μαξίμου κατά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γουάνγκ Γι πέρυσι τον Οκτώβριο. Γνωρίζοντας, προφανώς, την αρνητική στάση όλων των Ευρωπαίων ηγετών, λόγω των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα, ο Γουάνγκ Γι φέρεται ότι αιφνιδιάστηκε ευχάριστα από την πρωτοβουλία του Κυριάκου Μητσοτάκη να διαβεβαιώσει (χωρίς να ερωτηθεί καν) ότι θα επισκεπτόταν το Πεκίνο στις 4 Φεβρουαρίου 2022 για την τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων.

Ακολούθησαν δε σχετικές συζητήσεις, διά της διπλωματικής οδού, για την οριστικοποίηση λεπτομερειών της επίσκεψης. Ευτυχώς, η επίσκεψη ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή. Γιατί ο Έλληνας πρωθυπουργός θα ήταν ο μόνος, δίπλα στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, στο άδειο θεωρείο επισήμων του σταδίου 20 ημέρες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία. Βέβαια, κατόπιν όλων αυτών, παρουσιάζεται ένα νέο ρίσκο. Όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης τώρα υπερθεματίζει σε ρητορική και μέτρα κατά του Κρεμλίνου (ώστε να σβήσει την επί δυόμισι χρόνια άκρατη φιλορωσική πολιτική του), ίσως φτάσει στο άλλο άκρο με υπερβολές και κατά του Πεκίνου.