Το αρχαιοελληνικό Βουθρωτό σε ιδιώτες – Πλιάτσικο στους Αγίους Σαράντα

Τα ΜΜΕ στην Αλβανία δείχνουν αιφνιδιασμένα από την απόφαση της κυβέρνησης Ράμα να παραχωρήσει σε ξένο επενδυτικό σχήμα το Αρχαιολογικό Πάρκο του Βουθρωτού. Το Βουθρωτό είναι μια αρχαιοελληνική πόλη ευρισκόμενη απέναντι ακριβώς από την Κέρκυρα, στο νοτιότερο άκρο της σημερινής Αλβανίας. Στο πλαίσιο σύμπραξης, το αλβανικό υπουργείο Πολιτισμού παραχώρησε το χώρο και τα δικαιώματα χρήσης στο AADF (Albanian American Development Fund).

Παράλληλα και ενώ επιχειρείται η παροχέτευση του ενδιαφέροντος της κοινής γνώμης –αν και ολίγον ενδιαφέρει η γνώμη των πολιτών την αυταρχική ομάδα που κυβερνά την Αλβανία– με την υπογραφή του πρωθυπουργού συντελούνται στον εγγύς προστατευόμενο χώρο του Βουθρωτού και άλλες λαθροχειρίες. Παραβιάζεται η προστασία της ομώνυμης λιμνοθάλασσας, η ιδιοκτησία της Μονής του Αγίου Γεωργίου, οι συμβάσεις προστασίας του Ιονίου, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την κατασκευή μίας ακόμα τεράστιας τουριστικής μονάδας, που ανήκει σε “πελάτη” του Ράμα.

Προ διετίας εγκρίθηκε από την αλβανική Βουλή ο νέος νόμος “Περί Πολιτιστικής Κληρονομιάς”. Πρόκειται για ένα δαιδαλώδες νομοθέτημα με πολλές ασάφειες και παγίδες. Στα κεφάλαια που αναφέρονται στη σύμπραξη του δημοσίου με ιδιωτικά κεφάλαια στον τομέα προαγωγής και εκμετάλλευσης του πολιτιστικού αποθέματος, υπάρχουν πλείστες όσες φωτογραφικές διατάξεις με περισσότερες λεπτομέρειες και από σύμβαση ή κανονισμό λειτουργίας! Το δεύτερο κεφάλαιο του Νόμου, που επίσης περιέχει λεπτομέρειες, αφορά στη διακίνηση έργων τέχνης στο εξωτερικό και επιστροφή τους.

Το fund και το Βουθρωτό

Η πρώτη εφαρμογή του νομοθετήματος, που μάλλον συντάχθηκε κι εγκρίθηκε κατόπιν “παραγγελίας”, γίνεται αυτές τις μέρες στο Βουθρωτό. Το “Αλβανο-Αμερικανικό Αναπτυξιακό Ταμείο” υπέγραψε σύμβαση, η οποία προβλέπει ουσιαστικά την “ιδιωτικοποίηση” του αρχαιολογικού πάρκου. Η σύμβαση παραχωρεί δικαιώματα εκσκαφών, προαγωγής, προβολής, εκμετάλλευση των ροών των επισκεπτών, επενδύσεις σε υποδομές φιλοξενίας κ.α.

Το εν λόγω επενδυτικό Ταμείο ιδρύθηκε ως φορέας ιδιωτικού δικαίου στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με αρχικό κεφάλαιο του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, προκειμένου να υποστηριχθούν αναπτυξιακές στρατηγικές στην Αλβανία, για να προσανατολιστεί στην οικονομία ελεύθερης αγοράς. Έκτοτε, το επενδυτικό Ταμείο έχει αυξήσει το κεφάλαιό του από 4 εκατομμύρια δολάρια στα 125 εκατομμύρια δολάρια. Βασικά δίνει δάνεια στο αλβανικό κράτος, τα οποία με την ανάληψη της κυβέρνησης Ράμα το 2013, αυξήθηκαν κατακόρυφα. Τα δάνεια κατευθύνονται σε δραστηριότητες συντήρησης ιστορικών περιοχών σε πόλεις, όπως η Κορυτσά, το Αργυρόκαστρο, το Βεράτιο, η Σκόδρα κ.α. Η αδυναμία της κυβέρνησης να εξυπηρετήσει τα δάνεια είναι αυτή που οδήγησε μάλλον στην παραχώρηση του Βουθρωτού.

Δεν απουσιάζουν από τη δημόσια συζήτηση και οι κραυγές των “ανήσυχων εθνικιστών”. Μεταξύ αυτών του αρχαιολόγου, πρώην υπουργού Εσωτερικών Νεριτάν Τσέκα, ο οποίος εκφράζει την υποψία ότι η όλη υπόθεση στοχεύει στο να κατοχυρωθεί για το Βουθρωτό ο όρος “ελληνο-ρωμαϊκή κληρονομιά” κι όχι “ιλλυρο-αλβανική κληρονομιά”! Πρόκειται βέβαια για γελοιότητες που όμως αξίζει σε επόμενο σημείωμα να αναφερθούμε. Τούτο, δεδομένου ότι η περίπτωση του Τσέκα αναφέρεται στη διεθνή βιβλιογραφία ως αρνητικό παράδειγμα ανάμειξης πολιτικής και επιστήμης στην αρχαιολογία, αλλά και ως παράδειγμα χρησιμοποίησης της αρχαιολογίας για την εξυπηρέτηση πολιτικών κατασκευής εθνικών ταυτοτήτων.

Η λεηλασία της μοναστηριακής ιδιοκτησίας

Παράλληλα με την εν εξελίξει “ιδιωτικοποίηση” του αρχαιολογικού χώρου και της πολιτιστικής κληρονομιάς, κερδοφόρα συναλλαγή λαμβάνει χώρα και στον εγγύς περίγυρο. Πρόκειται για την περιοχή των Εξαμιλίων, νότια των Αγίων Σαράντα. Βρισκόμενα απέναντι ακριβώς απ’ την Κέρκυρα και σε μικρή απόσταση από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, τα Εξαμίλια είναι προφανές ότι αποκτούν ιδιαίτερο επενδυτικό ενδιαφέρον στον τομέα του τουρισμού.

Πλην όμως, η αλβανική Πολιτεία τα προηγούμενα χρόνια είχε θεσπίσει στην περιοχή κανόνες εκμετάλλευσης και προστασίας με σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη. Η λιμνοθάλασσα του Βουθρωτού αποτελεί προστατευόμενο υγροβιότοπο με συγκεκριμένη οριοθέτηση και κανόνες που ισχύουν στην ΕΕ. Ανάλογοι κανόνες ισχύουν και στην λιμνοθάλασσα της Ν. Άρτας στον Κόλπο του Αυλώνα.

Προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο “πελάτης” του Ράμα (σύμφωνα με πληροφορίες πρόκειται για τον συμπατριώτη του γενικό γραμματέα του Σοσιαλιστικού Κόμματος και πρώην υπουργό Υποδομών και Ενέργειας, Νταμιάν Γκικνούρι) για την κατασκευή του τουριστικού θέρετρου “Monastiri Resort”, το υπουργικό συμβούλιο αποφάσισε να περιορίσει την προστατευόμενη περιοχή στο Βουθρωτό. Εξυπακούεται ότι έτσι άρπαξαν την ιδιοκτησία της Μονής! Επίσης, στην Ν. Άρτα αποχαρακτηρίστηκε ο υγροβιότοπος, προκειμένου να απορριφθούν ενστάσεις οικολογικών οργανώσεων για την κατασκευή από τους Τούρκους του αερολιμένα Αυλώνας.

Έχει σημασία να αναφερθεί ότι η έναρξη των εργασιών στο “Monastiri Resort”, που όπως προαναφέραμε κατασκευάζεται σε ιδιοκτησία της Μονής Αγίου Γεωργίου στο Δέμα, έγινε την ημέρα που βρίσκονταν στο Αργυρόκαστρο ο Έλληνας υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης και είχε συνομιλίες για σχέδια συνεργασίας με την υπουργό Περιβάλλοντος και Τουρισμού της Αλβανίας Μιρέλα Κουμπάρα!