Μάχη της Κρήτης: Ο “τάφος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών”

Οι γερμανικές απώλειες στην μάχη της Κρήτης δεν έχουν ακόμη υπολογιστεί με ακρίβεια. Σύμφωνα με τον Νεοζηλανδό ιστορικό Νταν Ντάβιν, οι απώλειες των Γερμανών έφθασαν τους 6.698 άνδρες, χωρίς στο σύνολο αυτό να περιλαμβάνονται οι απώλειες του VIII Αεροπορικού Σώματος της Luftwaffe και οι απώλειες του Γερμανικού Ναυτικού. Όχι άδικα, λοιπόν, ο Γερμανός αντιπτέραρχος Στούντεντ χαρακτήρισε την Κρήτη ως ο «τάφος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών».

Νέα έρευνα που ολοκληρώθηκε το 1986 για λογαριασμό της κυβέρνησης της Νέας Ζηλανδίας και η οποία δημοσιεύτηκε στον Τύπο της χώρας, υπολόγισε τις γερμανικές απώλειες στην Κρήτη σε 17.000 άνδρες συνολικά. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Ουίνστον Τσώρτσιλ υπολόγισε τις γερμανικές απώλειες σε 15.000, ενώ ο ναύαρχος σερ Άντριου Κάνινγκαμ τις ανέβασε σε 22.000.

Αντίθετα, η Διεύθυνση Ιστορίας του Αμερικανικού Στρατού τις υπολόγισε σε περίπου 7.000 άνδρες. Οι ίδιοι οι Γερμανοί παραδέχονται απώλειες περίπου 6.500 ανδρών, η πλειοψηφία των οποίων ήταν αλεξιπτωτιστές. Σε κάθε περίπτωση, ο κατάλογος των νεκρών Γερμανών περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό αξιωματικών με πρώτο τον Βίλχελμ Ζίσμαν, διοικητή της 7ης Αεροπορικής Μεραρχίας (Αλεξιπτωτιστών), ο οποίος σκοτώθηκε όταν το ανεμόπτερο στο οποίο επέβαινε κατέπεσε στη θάλασσα. Επίσης στον ίδιο κατάλογο περιλαμβάνεται ο υποστράτηγος Μάιντλ, επικεφαλής του Αερομεταφερόμενου Συντάγματος Εφόδου της Luftwaffe.

Από τους περίπου 14.000 άνδρες των γερμανικών αεροκίνητων και αερομεταφερόμενων δυνάμεων του ΧΙ Αεροπορικού Σώματος οι οποίοι έδρασαν στην Κρήτη, σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν περίπου οι μισοί. Στην επιχείρηση κατά της Κρήτης η Luftwaffe υπέστη σοβαρότατες απώλειες, χάνοντας 284 αεροσκάφη και 311 πιλότους και πληρώματα – άλλοι 127 χειριστές αεροσκαφών και άνδρες πληρωμάτων τραυματίστηκαν.

Άλλα 100 περίπου γερμανικά αεροσκάφη υπέστησαν μεγαλύτερες ή μικρότερες ζημιές, ανεβάζοντας τις συνολικές απώλειες της Luftwaffe στα 370 αεροσκάφη κάθε τύπου, δηλαδή χάθηκε το 33%, περίπου, των διατιθεμένων για την επιχείρηση αεροσκαφών. Τη “μερίδα του λέοντος” των γερμανικών απωλειών όσον αφορά τα αεροσκάφη υπέστησαν τα μεταγωγικά. Ακόμη και ο αντίπαλος διοικητής, ο Φράιμπεργκ, εντυπωσιάστηκε από τις απώλειες που υπέστησαν οι γερμανικές δυνάμεις αλεξιπτωτιστών, γράφοντας προφητικά, όπως αποδείχθηκε, στις 24 Μαΐου: «Η μάχη έχει καταστεί ιδιαίτερα σκληρή και μπορώ αναμφισβήτητα να πω ότι οι υπερεκτιμημένοι αλεξιπτωτιστές έχουν υποστεί βαριά ήττα. Δεν πιστεύω ότι θα χρησιμοποιηθούν ποτέ ξανά σε παρόμοιο εγχείρημα».

Οι συμμαχικές απώλειες

Οι συμμαχικές απώλειες είναι σαφώς πιο εύκολο να υπολογιστούν με ακρίβεια. Στην Κρήτη σκοτώθηκαν περίπου 1.900 άνδρες των συμμαχικών δυνάμεων, με άλλους τόσους περίπου να έχουν τραυματιστεί. Οι απώλειες του Βρετανικού Ναυτικού ξεπέρασαν τους 2.000 νεκρούς και τραυματίες, καθώς βυθίστηκαν τα καταδρομικά «Gloucester», «Fiji» και «Calcutta», καθώς και τα αντιτορπιλικά «Kelly», «Greyhound», «Kashmir», «Hereward», «Imperial» και «Juno».

Επίσης υπέστησαν ζημιές το αεροπλανοφόρο «Formidable», τα θωρηκτά «Warspite» και «Barham», τα καταδρομικά «Ajax», «Dido», «Orion» και το αυστραλιανό «Perth», καθώς και τα αντιτορπιλικά «Kelvin» και «Nubian». Όσον αφορά τους αιχμαλώτους, οι Γερμανοί συνέλαβαν 12.250 άνδρες της Κοινοπολιτείας και 5.250 Έλληνες.

Μεγάλη αιμορραγία υπέστησαν οι Κρήτες πολίτες, είτε λόγω των γερμανικών βομβαρδισμών, είτε λόγω της συμμετοχής τους στις μάχες κατά των εισβολέων, είτε ως θύματα των γερμανικών αντιποίνων. Καθ’ όλη τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, περίπου 7.000-9.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς στην Κρήτη.

Η ανεκμετάλλευτη νίκη του Χίτλερ

Η νίκη του Χίτλερ στην Κρήτη έμεινε παντελώς ανεκμετάλλευτη και εξελίχθηκε τελικά σε στρατηγική ήττα του Γερμανού δικτάτορα, καθώς εξαιτίας της Κρήτης υπήρξε χρονική απόκλιση σχεδόν 40 ημερών για την έναρξη της εισβολής στη Σοβιετική Ένωση, η οποία τελικά εκδηλώθηκε στις 22 Ιουνίου, αντί της 15ης Μαΐου το αργότερο, ημερομηνία που προέβλεπε το αρχικό γερμανικό σχέδιο. Αν και εσχάτως αμφισβητείται γενικότερα το κέρδος χρόνου που πρόσφερε στη συμμαχική υπόθεση η ελληνική αντίσταση κατά των Γερμανών, τα γεγονότα άλλα αποδεικνύουν. Η Κρήτη, τελικά, αποδείχθηκε μικρή ανταμοιβή για την τόσο μεγάλη φθορά σε υλικό και ανθρώπινο δυναμικό την οποία οι γερμανικές δυνάμεις υπέστησαν για να την κυριεύσουν. Οι Γερμανοί επικράτησαν στην Κρήτη, όχι γιατί πολέμησαν καλύτερα ή γιατί απολάμβαναν συντριπτικής υπεροχής στρατιωτών ή μέσων.

Βασικός λόγος της επιτυχίας τους ήταν η ανικανότητα της συμμαχικής διοίκησης να τους αντιμετωπίσει, αν και γνώριζε εκ των προτέρων ότι η επίθεση ήταν επικείμενη. Από όλες τις γερμανικές επιχειρήσεις, η επιχείρηση “Barbarossa” αποδεικνύει ότι ο Χίτλερ, τελικά, δεν κατόρθωσε ποτέ να διακρίνει τις στρατηγικές ανάγκες της Γερμανίας από τις ρατσιστικές και ιδεολογικές του αγκυλώσεις. Ο “Ζωτικός Χώρος” (Lebensraum), τον οποίο ο Χίτλερ ονειρευόταν για τη Γερμανία, δεν περιλάμβανε τα Βαλκάνια, μια περιοχή που ο Χίτλερ, εξαιρώντας την Ελλάδα, θεωρούσε κατοικούμενη από “κατώτερους” λαούς. Ο ίδιος έλεγε σχετικά: «Ας παραμείνουμε Βόρειοι».

Εξετάζοντας την κατάληψη της Κρήτης υπό αυτό το πρίσμα, ανακαλύπτουμε μια ακόμη –πιθανή– αιτία της μη στρατηγικής αξιοποίησης της Κρήτης, με εντολή του Χίτλερ. Αν και η υπ’ αριθμόν 28 Οδηγία επιχειρήσεων του Χίτλερ (επιχείρηση “Merkur”), η οποία αφορούσε την κατάληψη της Κρήτης, όριζε ότι «η Κρήτη έπρεπε να αξιοποιηθεί ως αεροπορική βάση για επιχειρήσεις κατά των Βρετανών στην ανατολική Μεσόγειο», εντούτοις ο ίδιος αμέσως μετά απέσυρε τις αεροπορικές του δυνάμεις από την Ελλάδα, τις δυνάμεις δηλαδή που θα απαιτούντο για να καταστεί η Κρήτη βάση επιθετικών γερμανικών επιχειρήσεων.

Επίσης υποτίθεται ότι η Κρήτη αποτέλεσε μια ευκαιρία επίδειξης των δυνατοτήτων των Γερμανών αλεξιπτωτιστών, των οποίων η δράση είχε κατά κάποιον τρόπο μυθοποιηθεί μετά τις επιτυχίες τους στην Ολλανδία και στο Βέλγιο, το 1940. Ωστόσο αποδείχθηκε αυτό που σήμερα είναι γνωστό, ότι δηλαδή οι ελαφρά, εκ των πραγμάτων, οπλισμένες δυνάμεις αλεξιπτωτιστών μπορούν να αποτελούν τον προπομπό μόνο μιας ισχυρής δύναμης και όχι την κύρια δύναμη επίθεσης.

Σε κάθε περίπτωση, η μάχη της Κρήτης αποτέλεσε τον ορισμό της πύρρειου νίκης για τους Γερμανούς, αλλά και την απαρχή της ένοπλης αντίστασης των λαών της Ευρώπης στον Άξονα. Οι Κρήτες από την πρώτη στιγμή πολέμησαν τον εχθρό με φανατισμό, κάτι που το πλήρωσαν με το αίμα τους. Μόλις στις 2 Ιουνίου, δηλαδή την επόμενη ημέρα από το πέρας της μάχης, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 60 Έλληνες στο χωριό Κοντομάρι. Την επομένη ισοπέδωσαν το χωριό Κάνδανος και δολοφόνησαν 180 κατοίκους.