Πώς κατεδαφίσθη η “αυτοκρατορία” Ανδρεάδη

Από τις εκδόσεις “Παπαδόπουλος” κυκλοφόρησε η αυτοβιογραφία του Στρατή Ανδρεάδη (1905-1989) με Επίμετρο του Αγγέλου Δρουγούτη, από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Αν και οι αυτοβιογραφίες είναι συνήθως περισσότερο ενδιαφέρουσες από τις βιογραφίες που γράφουν συγγραφείς –ελάχιστα γνωρίζοντες τα προσωπικά βιώματα των πρωταγωνιστών– η παρούσα είναι άκρως αποκαλυπτική: Δημοσιοποιεί μία λησμονηθείσα αμαρτία της Μεταπολιτεύσεως, εκείνη της δημεύσεως του συγκροτήματος της Εμπορικής Τραπέζης, δευτέρας εις μέγεθος εν Ελλάδι, μετά την Εθνική.

Η Εμπορική Τράπεζα κατεστράφη, εν συνεχεία της κρατικοποιήσεως, υπό διορισμένων “διοικήσεων” από τα κυβερνώντα την Ελλάδα κόμματα: ΝΔ, ΠAΣΟΚ και “συμμαχικές” κυβερνήσεις που διόριζαν “διοικητάς”, οι οποίοι δεν διοικούσαν, αλλά έκαναν κομματικά ρουσφέτια. Αρχικώς, ο καταστροφέας της “αυτοκρατορίας” Ανδρεάδη ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όπως και των Αθηνών – με “πανωσηκώματα” που συνεχίζονται από τους συγγενείς του σήμερα. Η Ολυμπιακή, τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, οι Επιχειρήσεις Σκαλιστήρη, Κεφάλα, Δράκου και Κατσάμπα διελύθηκαν δια της κρατικής παρεμβάσεως, είτε απ’ ευθείας ή μέσω του κρατικοδίαιτου τραπεζικού συστήματος.

Η περί τον “εθνάρχη” κουστωδία (Παπαληγούρας, καθηγητής Ξενοφών Ζολώτας, διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Νίκος Κυριαζίδης, υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας και Καλοδούκας, διευθυντής Νομισματικής Επιτροπής) ενοχλημένοι από την επιτυχία του Ανδρεάδη, εμπόδισαν τον πλέον επιτυχόντα μεταπολεμικώς Έλληνα τραπεζίτη να συνεχίσει την δημιουργικότητά του, αλλά και καταδίκασαν την ελληνική οικονομία στην αποστροφή του ξένου κεφαλαίου και την ανάσχεση των ιδιωτικών επενδύσεων.

Μία αναδρομή εις το παρελθόν

Ο Στρατής Ανδρεάδης(*) κατηγορήθηκε ότι παρέβη τις αποφάσεις της Νομισματικής Επιτροπής, που απαγόρευαν την διάθεση πέραν του 1/5 των διαθεσίμων της Τραπέζης εις εξωτραπεζικές επιχειρήσεις και για παραβάσεις του Ποινικού Κώδικα. Από όλες αυτές τις κατηγορίες απηλλάγη υπό της ελληνικής Δικαιοσύνης. Η Νομισματική Επιτροπή ήταν νομοθετήριο ανώτερο της Βουλής και “δικαστήριο” υπεράνω της τακτικής Δικαιοσύνης. Αποφάσιζε δια το καλόν ή το κακόν της οικονομίας. Άλλους μεν έκαμε πλουσίους, άλλους δε… χρεωκόπους, με αυθαίρετες ρυθμίσεις εν ονόματι της προστασίας του εθνικού νομίσματος – στην ουσία, όμως, της εκάστοτε κυβερνήσεως.

Το μοναδικό λάθος του Ανδρεάδη ήταν η συμμετοχή της Εμπορικής Τραπέζης εις όλο το επιχειρηματικό εύρος των επενδύσεών του (κατά το επιτυχές γερμανικό υπόδειγμα αναπτύξεως) της μη υπαρχούσης εν Ελλάδι κεφαλαιαγοράς. Με την κρατικοποίηση της Εμπορικής χωρίς αποζημίωση, ο Ανδρεάδης απώλεσε τον έλεγχο όλων των επιχειρήσεων του, εξαιρέσει των ποντοπόρων πλοίων. Αργότερα, έλεγε με καημό: «Έφτιαξα 11 έδρες προέδρων (διοικητικών συμβουλίων Α.Ε.) και δεν έχω θέση σ’ αυτές που ίδρυσα».

Η κρατικοποίηση του συγκροτήματος της Εμπορικής έγινε με αντισυνταγματική αύξηση του κεφαλαίου, από την οποία

απεκλείσθη ρητώς ο Στρατής Ανδρεάδης στο διηνεκές. Βέβαια, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τον δικαίωσε αργότερα και το ελληνικό Δημόσιο (δηλαδή ο Έλλην φορολογούμενος) πλήρωσε αρκετά για το γινάτι του “εθνάρχη” και της παρέας. Το περίεργον είναι ότι προ του 1967, η “αυτοκρατορία” Ανδρεάδη εστηρίχθη από τις κυβερνήσεις του Κωνσταντίνου Καραμανλή, κατά την εξαγορά της Ιονικής Τραπέζης με 600.000 λίρες στερλίνες, από τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας, ποσό που εκαλύφθη με εγγυήσεις του ιδίου.

Τί άλλαξε μεταπολιτευτικώς; Η πολιτική εμπάθεια των κυβερνώντων και τα γεωπολιτικά συμφέροντα. Με την ενσκύψασα το 1974 “σοσιαλμανία”, ο Καραμανλής κατέστρεψε όσους μεγάλους ή μικρούς επιχειρηματίες συνεργάσθησαν με την χούντα (1967-74). Πρώτος εδημεύθη ο Ανδρεάδης και έπειτα όλοι οι άλλοι, πλην των εφοπλιστών που σοφά είχαν ξεφύγει από την ανάμειξη του ελληνικού κράτους. Το παράδοξον είναι ότι ο Ανδρεάδης θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως “αντιστασιακός”! Συνελήφθη επί δικτατορίας. Αποκατασταθείς μετά από εξάμηνο, εδιώχθη εκ νέου επί καθεστώτος Ιωαννίδη (Νοέμβριος 1973-Ιούλιος 1974) και κατεστράφη στο διάστημα 1974-76, που πρόεδρος ήταν ο στρατηγός Γκιζίκης.

Ο ΗΣΑΠ και το Χίλτον

Στην ακμή του, ο Ανδρεάδης ανέπτυξε τον Ηλεκτρικό Σιδηρόδρομο Αθηνών-Πειραιώς μέχρις Κηφισίας και δημιούργησε τα Ναυπηγεία Ελευσίνος. Ίδρυσε την βιομηχανία φωσφορικών λιπασμάτων Νέας Καρβάλης, κοντά στην Καβάλα, με μονάδα παραγωγής πλαστικών σάκων. Συνέστησε την ασφαλιστική εταιρία “Φοίνιξ” και επανέφερε δύο Τράπεζες στην Ελλάδα, την Ιονική και τη Λαϊκή, που ανήκαν προηγουμένως σε ξένους κεφαλαιούχους. Ανεβίωσε επίσης την Τράπεζα Πειραιώς και ίδρυσε τις Τράπεζες Αττικής και Επενδύσεων ως και το Αμοιβαίο Κεφάλαιο “Ερμής”. Επίσης, διετέλεσε πρόεδρος της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών επί σειράν ετών. Το δε ξενοδοχείο “Χίλτον”, του οποίου σήμερα αλλοιώνεται αρχιτεκτονικώς η μορφή με την ανοχή της πολεοδομίας, υπήρξε το επιχειρηματικό “καμάρι” του Ανδρεάδη. Το κατασκεύασε έπειτα από πολλές περιπέτειες το 1958 και εκόσμισε την Αθήνα.

Αναλαβών ο Ανδρεάδης την κατασκευή του τρίτου διυλιστηρίου στην Πάχη Μεγάρων το 1974, έπεσε στην δυσμένεια του τότε “πρωθυπουργού” Αδαμαντίου Ανδρουτσοπούλου, που αν και δοτός της δευτέρας δικτατορίας, επέτρεψε λαϊκές διαδηλώσεις εναντίον του Ανδρεάδη στα Μέγαρα, παρ’ ότι το 50% του υπό ανέγερση διυλιστηρίου πετρελαίου της “ΣΤΡΑΝ” ανήκε στο ελληνικό Δημόσιον. Η επένδυση εκείνη ματαιώθη από την αντίδραση των οικοπεδούχων της Πάχης.

(*) Ο Στρατής Ανδρεάδης έγινε καθηγητής και πρύτανης της ΑΣΟΕΕ, μοναδικής Σχολής στην Ελλάδα που “έβγαζε” οικονομολόγους . Η ΑΣΟΕΕ εβαπτίσθη μεταπολιτευτικώς σε “Πανεπιστήμιο”, ενώ διδάσκει μόνο μία επιστήμη: την Οικονομική! «Οι Έλληνες και το παράλογο», κατά τον καθηγητή Ε. R. Dodds.