Πως η Μόσχα απέτρεψε την τουρκική εισβολή στη Συρία

Όσο η Τουρκία απειλούσε να εισβάλλει στη βόρεια Συρία, το ISIS περίμενε την ευκαιρία να αναβιώσει στην περιοχή. Δυτικοί αναλυτές προειδοποιούν ότι οι προσπάθειες των ΗΠΑ να διαλύσουν την οργάνωση θα οπισθοδρομήσουν. Ο Ερντογάν υπολογίζει ότι μία νέα νικηφόρα εισβολή εναντίον των Κούρδων θα συσπειρώσει την εθνικιστική εκλογική βάση σε μια εποχή που οι περισσότεροι Τούρκοι παλεύουν να επιβιώσουν αφού τα εισοδήματά τους έχουν διαβρωθεί από τον υπερπληθωρισμό (επίσημος 84% στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτερος).

Η Συρία έχει σύνορα 910 χλμ με την Τουρκία και το βόρειο τμήμα της είναι ένα από τα πιο περίπλοκα πολεμικά θέατρα στον κόσμο. Πρώτον, λόγω των πολλών κρατικών και μη ενόπλων δυνάμεων που δραστηριοποιούνται εκεί. Δεύτερον, λόγω των μεταβαλλόμενων συμμαχιών και των συγκρούσεων με συμβατικές και ασύμμετρες τακτικές πολέμου. Οι ένοπλες τζιχαντιστικές ομάδες ελέγχουν μία περιοχή με 3.500.000 κατοίκους.

Στις 14 Νοεμβρίου, μια έκρηξη στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης σκότωσε έξι άτομα και τραυμάτισε 81. Η αστυνομία συνέλαβε γρήγορα την Αχλάμ Αλμπασίρ με την κατηγορία ότι τοποθέτησε τη βόμβα και στη συνέχεια άλλων 47 υπόπτων. Οι τουρκικές αρχές ανακοίνωσαν ότι η Αλμπασίρ, που έχει αραβική κι όχι κουρδική καταγωγή, ήταν μέλος της κουρδικής YPG, την οποία θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση, ως θυγατρική του ΡKΚ. Ας σημειωθεί ότι το YPG και το PKK αρνήθηκαν οποιαδήποτε ανάμιξη στην επίθεση.

Το κουρδικό YPG είναι σύμμαχος των ΗΠΑ και είναι αυτό που νίκησε το ISIS στη βόρειο Συρία. Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι ότι το PKK θεωρείται από τις ΗΠΑ τρομοκρατική οργάνωση, ενώ το συριακό παρακλάδι του είναι σύμμαχός τους. Λίγες μέρες μετά την βομβιστική επίθεση στην Κωνσταντινούπολη, ο Ερντογάν ανακοίνωσε μια επικείμενη τουρκική επιχείρηση κατά των κουρδικών δυνάμεων στη βόρεια Συρία. Η απειλή του δεν έχει πραγματοποιηθεί μέχρι τώρα.

Καταστροφική η αποχώρηση των ΗΠΑ

Κάποιοι Αμερικανοί αναλυτές υποστηρίζουν την πλήρη απόσυρση των Αμερικανών στρατιωτών από τη βόρεια Συρία, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι απαραίτητοι στο έδαφος κι ότι αρκούν τα πλήγματα από αέρος εναντίον του ISIS. Πρόκειται για αστείο ισχυρισμό. Εάν φύγουν και οι εναπομείναντες Αμερικανοί, οι Τούρκοι πιθανότατα θα εισβάλουν, με αποτέλεσμα οι Κούρδοι να εγκαταλείψουν τη φύλαξη των χιλιάδων τζιχαντιστών για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους.

Ήδη, προ ημερών απέτρεψαν επίθεση του ISIS σε φυλακή στη Ράκα, όπου κρατούνται πολλές εκατοντάδες μέλη του. Κατά την επίθεση σκοτώθηκαν έξι μέλη των δυνάμεων ασφαλείας και ένας τζιχαντιστής. Οι Κούρδοι ηγέτες δηλώνουν ότι αναμένουν κι άλλες τέτοιες επιθέσεις σε Ράκα Χασάκα και Καμισλί. Ας σημειωθεί ότι στο στρατόπεδο Al-Hol, που διοικείται από τους Κούρδους, κρατούνται περισσότεροι από 50.000 τζιχαντιστών. Οι Αμερικανοί πραγματοποιούν αεροπορικές επιθέσεις και επιδρομές με ελικόπτερα. Πριν λίγο καιρό σκότωσαν, μάλιστα, δύο ηγετικά στελέχη του ISIS. Χωρίς τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (συμμαχία κουρδικών και αραβικών πολιτοφυλακών), όμως, το ISIS θα γιγαντωθεί.

Μία τουρκική εισβολή θα ασκήσει πίεση στους Αμερικανούς να αποχωρήσουν, αλλά και αν δεν αποχωρήσουν θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, αφού εξ ανάγκης οι Κούρδοι θα σταματήσουν να φυλάνε τους τζιχαντιστές, με αποτέλεσμα το ISIS να ξαναβρεθεί με έναν έτοιμο στρατό δεκάδων χιλιάδων μαχητών. Ο διευθυντής για Συρία και Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής, Τσαρλς Λίστερ δήλωσε στο Politico: «Αν φύγουμε, αυτό θα αποτελέσει έναυσμα για μια σύρραξη όλων εναντίον όλων που θα αντιπροσωπεύει τον χειρότερο εφιάλτη όλων όσον αφορά τις συνέπειες της εκστρατείας αντιτρομοκρατίας… Το ISIS θα τα παρακολουθεί όλα αυτά με χαρά».

«Η Ουάσιγκτον προτρέπει την Τουρκία με ολοένα και πιο έντονο τρόπο να μην ξεκινήσει επιχείρηση. Οι Τούρκοι δεν φαίνεται να ακούνε το κάλεσμα της Ουάσιγκτον, εν μέρει επειδή άκουσαν τον ίδιο τόνο πριν από την εισβολή τους το 2018 κατά των Κούρδων στο Αφρίν της Συρίας και δεν υπέστησαν μακροπρόθεσμες συνέπειες για την αγνόησή του εκείνη τη φορά», δήλωσε ο Τζέιμς Τζέφρις (πρόεδρος του προγράμματος Μέσης Ανατολής στο Wilson Center και πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Άγκυρα) στο Foreign Policy (9/12/2022).

Δεδομένων των προηγούμενων προσπαθειών απελευθέρωσης μαχητών από τις φυλακές, είναι πιθανό το ISIS να εκμεταλλευτεί μια τουρκική εισβολή για να προσπαθήσει ξανά. Αυτή είναι μια ανησυχία που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει εδώ και μήνες, καθώς ανησυχούν ότι μια εισβολή θα μπορούσε να «γείρει την ισορροπία και ενδεχομένως να επιτρέψει την αναζωπύρωση του ISIS», δήλωσε ο Τίμοθι Άλαν Μπέιτς, συντονιστής για την Αντιτρομοκρατία.

Η τουρκική επιχείρηση θα έδινε στο ISIS την ευκαιρία να ανακτήσει επιρροή, αν και δεν διαφαίνεται να μπορεί να φτάσει στην παντοδυναμία του 2014. Οι ελπίδες των τζιχαντιστών καταγράφονται σε μηνύματα που ανταλλάσσουν σε κοινωνικά δίκτυα και επίσημους ιστοτόπους τους. Πολλοί στην Ουάσιγκτον προειδοποιούν ότι οι ΗΠΑ πρέπει να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να αποτρέψουν μια τουρκική εισβολή.

Μόνο τη Μόσχα φοβάται ο “σουλτάνος”

Οι υπουργοί Άμυνας Τουρκίας και Συρίας συναντήθηκαν στη Μόσχα την περασμένη Τετάρτη, για πρώτη φορά εδώ και μια δεκαετία με την παρουσία Ρώσων αξιωματούχων. Οι τρεις πλευρές συζήτησαν «τη συριακή κρίση, το προσφυγικό και τις κοινές προσπάθειες για την καταπολέμηση όλων των τρομοκρατικών ομάδων στη Συρία». Οι συνομιλίες οδήγησαν σε απαρχή προσέγγισης της Άγκυρας με τη Δαμασκό μετά από μια δεκαετία πολέμου.

Μέχρι πολύ πρόσφατα, η Τουρκία φαινόταν έτοιμη να εισβάλει κατά των Κούρδων. Στα τέλη Νοεμβρίου, ο Ερντογάν είπε ότι η εκστρατεία αεροπορικών βομβαρδισμών ήταν μόνο η αρχή. Αμερικανοί αξιωματούχοι αποθάρρυναν την Άγκυρα, αλλά προσέκρουαν σε άρνηση. Μέχρι τώρα, η επαπειλούμενη τουρκική εισβολή δεν συνέβη, αλλά κατά πάσα πιθανότητα την απέτρεψε όχι η Ουάσιγκτον, αλλά η αντίθεση της Μόσχας.

Τούρκοι αξιωματούχοι επέμειναν ότι δεν χρειάζονται την άδεια κανενός για να αναλάβουν δράση στη Συρία. Μόνο που φαίνεται ότι ζητούν άδεια από τη Ρωσία κι όχι από τις ΗΠΑ. Τα φερέφωνα του Ερντογάν στα τουρκικά ΜΜΕ, άλλωστε, διατυμπανίζουν ότι οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις βρίσκονται στο ναδίρ. Οι προηγούμενες επεμβάσεις της Τουρκίας στη Συρία έγιναν με ρωσική συναίνεση και συχνά ενάντια στις αντιρρήσεις της Ουάσιγκτον.

Η ρωσική αντίθεση φάνηκε αρκετή για να ανακόψει την τουρκική δράση το 2021, όπως και τον Μάρτιο 2020. Το παρελθόν δείχνει ότι κάποιες φορές η Τουρκία κερδίζει τη συναίνεση της Ρωσίας για μια νέα επέμβαση στη Συρία κι άλλες όχι. Η πρόσφατη απειλή για τουρκική εισβολή, όπως και ορισμένες από τις προηγούμενες απειλές ή και πραγματικές δείχνουν τα όρια στην ελευθερία δράσης της Τουρκίας στη Συρία, όπως και τα όρια της σχέσης με τη Ρωσία.