Με ποιες μεθόδους αιφνιδίασε η Χαμάς το Ισραήλ

Οι κλασικές κατασκοπευτικές μέθοδοι με την χρήση ανθρώπινων πόρων για τη συλλογή πληροφοριών είναι πανάρχαιες. Ακόμη και ο Σουν Τζου αφιερώνει στο θέμα ένα κεφάλαιο στο περίφημο πόνημά του “H Τέχνη του Πολέμου”. Στην Παλαιά Διαθήκη στην “Πεντάτευχο” αναφέρεται η αποστολή 12 κατασκόπων να κατοπτεύσουν τους Φιλισταίους και να αναφέρουν. Σε αντίθεση με άλλα μέσα συλλογής πληροφοριών, η χρήση του ανθρώπινου παράγοντα, την οποία χρησιμοποίησε η Χαμάς, προσφέρει ακριβέστερες πληροφορίες, είναι πιο ευέλικτη, πολύ πιο νοήμων και ερμηνευτική σε σχέση με την παρατήρηση, αλλά μειονεκτεί ως προς την ταχύτητα μεταβίβασης των πληροφοριών.

Μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα, ωστόσο, η πρόοδος στην τεχνολογία είχε επισκιάσει μεγάλο μέρος του πεδίου της συλλογής πληροφοριών με ανθρώπινους πόρους, HUMINT (Human Intelligence). Στους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, οι Αμερικανοί διοικητές άρχισαν όλο και περισσότερο να βασίζονται σε ηλεκτρονικές υποκλοπές και “υπέργειες” πηγές πληροφοριών (κατασκοπευτικά αεροπλάνα, δορυφόρους και drones). Το HUMINT ήταν πολύ δύσκολο, χρονοβόρο και αναξιόπιστο ενάντια σε ομάδες όπως η Αλ Κάιντα, το ISIS και οι Ταλιμπάν.

Θεωρούσαν καλύτερο να παρακολουθούνται απλώς οι κλήσεις κινητών τηλεφώνων των ανταρτών και οι κινήσεις τους από drones. Έγιναν και προσπάθειες από τις ΗΠΑ σε Ιράκ και Αφγανιστάν για ανάπτυξη αλγορίθμων κοινωνικών μοντέλων για τον εντοπισμό  και παρακολούθηση δυνητικών τρομοκρατών μέσα από τα κοινωνικο-πολιτικά δίκτυα. Στόχος ήταν να τεθεί μια διάσταση ανθρώπινης ευφυίας στη τεχνολογική συλλογή πληροφοριών. Οι προσπάθειες αυτές, όμως, απέτυχαν.

Η Χαμάς χρησιμοποίησε παραδοσιακές μεθόδους πληροφοριών κατά των Ισραηλινών. Έγγραφα που ελήφθησαν από τις σορούς των τρομοκρατών έδειξαν ότι είχαν «λεπτομερείς χάρτες πόλεων και στρατιωτικών βάσεων που είχαν ως στόχους. Μερικοί έφεραν επίσης τακτικά εγχειρίδια που καταδείκνυαν αδύναμα σημεία σε τεθωρακισμένα οχήματα του ισραηλινού στρατού», ανέφερε η Wall Street Journal.

Η Χαμάς αιφνιδίασε το Ισραήλ

Άλλα καταληφθέντα έγγραφα έδειξαν ότι «η Χαμάς συγκέντρωνε συστηματικά πληροφορίες για κάθε κιμπούτς που συνόρευε με τη Γάζα και δημιουργούσε συγκεκριμένα σχέδια επίθεσης για κάθε χωριό που περιελάμβανε σκόπιμη στόχευση γυναικών και παιδιών… Το οδοντιατρείο, το σούπερ μάρκετ, τα εστιατόρια», είπε στο NBC κατάπληκτος Ισραηλινός αξιωματικός. «Το επίπεδο εξειδίκευσης θα άφηνε με το στόμα ανοικτό οποιονδήποτε στο πεδίο των πληροφοριών».

Ο Ισραηλινός αξιωματικός δεν μπορούσε να κατανοήσει πώς οι θεωρούμενοι “βαθιά νυχτωμένοι” Παλαιστίνιοι της Χαμάς μπόρεσαν να οργανώσουν το είδος των κατασκοπευτικών επιχειρήσεων που είχε χρησιμοποιήσει εναντίον τους η Μοσάντ επί δεκαετίες. Σύμφωνα με αναφορά του Κέντρου Δημοσίων Υποθέσεων της Ιερουσαλήμ του 2021, η Χαμάς έχει «δημιουργήσει μονάδες ηλεκτρονικού πολέμου που προσπαθούσαν να εξουδετερώσουν το σύστημα πυραυλικής άμυνας του Ισραήλ Iron Dome και να διακόψουν τις επικοινωνίες του ισραηλινού στρατού, χρησιμοποιώντας υπολογιστές που λειτουργούν όλο το εικοσιτετράωρο».

Ο ταξίαρχος Νάτι Κόεν, πρώην αρχηγός της μονάδας C4I (διοίκηση, έλεγχος, επικοινωνίες, υπολογιστές και πληροφορίες) των IDF (ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις) είπε ότι «η Χαμάς προσπάθησε να διαταράξει την υπεροχή των IDF και ίδρυσε ελίτ μονάδες για αυτόν τον σκοπό». Τον Μάιο του 2021, οι IDF στόχευσαν τουλάχιστον 10 στόχους C4I και ηλεκτρονικού πολέμου της Χαμάς. Δεν αναφέρθηκε αν ήταν σε θέση να εξαλείψουν τις “φάρμες διακομιστών”. Όπως και να έχει, οι μηχανικοί της Χαμάς δεν κατάφεραν να εξουδετερώσουν την ισραηλινή αεράμυνα.

Αλλά τίποτα από αυτά δεν εξηγεί πώς η Χαμάς μπόρεσε να εξοπλίσει τους μαχητές της με λεπτομερείς χάρτες για τη διάταξη και το ανθρώπινο δυναμικό των ισραηλινών αστυνομικών τμημάτων και τη θέση των ασφαλών δωματίων σε σπίτια κιμπούτζ. Αυτό θα μπορούσε να προέλθει μόνο από το παλιομοδίτικο HUMINT: μάτια, αυτιά και κόπο (και αναμφίβολα κάμερες κινητών τηλεφώνων) μέσα σε αυτούς τους οικισμούς. Οι εξελιγμένες κάμερες παρακολούθησης του Ισραήλ κατά μήκος των συνόρων της Γάζας ήταν άχρηστες για τον εντοπισμό τους.

Παραδοσιακές μέθοδοι κατασκοπείας

Το 2022, οι αρχές της Ιερουσαλήμ εξέδωσαν περίπου 17.000 άδειες σε Παλαιστίνιους στη Γάζα να εργαστούν στο Ισραήλ, σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian. «Οι περισσότερες δόθηκαν σε παντρεμένους άνδρες άνω των 25 ετών για να εργαστούν στη γεωργία και τις κατασκευές». Οι άδειες, φυσικά, παρείχαν στη Χαμάς μια δυνητική δεξαμενή κατασκόπων για να περιφέρονται μέσα και γύρω από τους εβραϊκούς οικισμούς, για να μην αναφέρουμε μονάδες και σημεία ελέγχου.

Χωρίς αμφιβολία, αρκετοί Παλαιστίνιοι ήταν πρόθυμοι να συνδράμουν την Χαμάς. Δεν ήταν ανάγκη να είναι πλήθος, αλλά ιδιαίτερα εκείνοι που είχαν φιλίες με τους πιο φιλελεύθερα σκεπτόμενους Εβραίους μπορούσαν να είναι χρήσιμες πηγές. Στο τέλος της βάρδιας που έκαναν στο Ισραήλ, αξιωματικοί της Χαμάς θα τους είχαν περάσει από ανάκριση, εξάγοντας λεπτομέρειες για τους στόχους τους: ονόματα, αριθμούς, όπλα, διακριτικά στολών, ηθικό και ούτω καθεξής. Οι ισραηλινές αντιτρομοκρατικές μονάδες έχουν, επίσης, εγκαταστήσει πολλούς κατασκόπους στη Γάζα και την κατεχόμενη Δυτική Όχθη.

Εντός της Γάζας, η Χαμάς με την χρήση των τούνελ και την εγκατάλειψη ηλεκτρονικών μεθόδων μπόρεσε να “τυφλώσει” τις ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών. Η μετακίνηση μέσω σηράγγων δεν έδινε ευκαιρίες για επιτήρηση κινήσεων από drones, αεροσκάφη, ή δορυφόρους. Το δίκτυο επικοινωνιών αντικαταστάθηκε με μαγνητικά τηλέφωνα τα οποία δεν υποκλέπτονται.

Πολλοί υπολογιστές της Χαμάς έμεναν αποκομμένοι από το διαδίκτυο και η επικοινωνία μεταξύ τους γινόταν με την φυσική μεταφορά των πληροφοριών μέσω USB. Τα ηλεκτρονικά μηνύματα αντικαταστάθηκαν από έντυπα ή χειρόγραφα. Η χρήση των “πρωτόγονων” τακτικών από την Χαμάς συγκλόνισε το Ισραήλ με το βάθος και την τεχνογνωσία της δολοφονικής εκστρατείας της.

Ήταν αυτό το “Τετ” της Χαμάς;

Παλαιότερα, είχε γίνει γνωστό, πως παρά τις πανταχού παρούσες και αλληλεπικαλυπτόμενες προσπάθειες των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, οι Βιετναμέζοι κομμουνιστές εξέπληξαν τις ΗΠΑ ξανά και ξανά, με αποκορύφωμα, τον Ιανουάριο του 1968, όταν εξαπέλυσαν επιθέσεις εναντίον της Σαϊγκόν και των επαρχιακών πρωτευουσών σε όλο το Νότιο Βιετνάμ. Τελικά, η επίθεση του Τετ ήταν σε τακτικό επίπεδο αποτυχία για τους Βιετκόγκ, αλλά στρατηγική νίκη. Εκείνη η επίθεση μείωσε τη δηλωμένη αισιοδοξία της αμερικανικής διοίκησης σχετικά με την πρόοδο του πολέμου, που σκοπό είχε να κρατήσει την εύθραυστη εσωτερική υποστήριξη στις ΗΠΑ γι’ αυτόν.

Μένει να δούμε αν η Χαμάς έχει το δικό της Τετ. Η υποστήριξη των ΗΠΑ στο Ισραήλ είναι σταθερή, επαναλαμβάνει ο Πρόεδρος Μπάιντεν. «Έτσι, αυτή τη στιγμή, πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι», είπε στον Λευκό Οίκο στις 10 Οκτωβρίου, τρεις ημέρες μετά την επίθεση.  «Στεκόμαστε στο πλευρό του Ισραήλ και θα διασφαλίσουμε ότι το Ισραήλ έχει ό,τι χρειάζεται για να φροντίσει τους πολίτες του, να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να απαντήσει σε αυτή την επίθεση». Και αυτή η στάση αντανακλάται και στις δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ.

«Σε αυτό το σημείο, περισσότεροι Αμερικανοί, αλλά όχι η πλειοψηφία, πιστεύουν ότι η απάντηση του Ισραήλ ήταν κατάλληλη, αν και ένας συντριπτικός αριθμός ερωτηθέντων ανησυχεί ότι ο πόλεμος θα μεταμορφωθεί σε μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση», ανέφερε το δημόσιο National Public Radio το περασμένο Σαββατοκύριακο, επικαλούμενο την τελευταία δημοσκόπησή του.

Κινούμενη άμμος

Μετά τη βάρβαρη σφαγή των Ισραηλινών από τη Χαμάς συρρικνώθηκε η συμπάθεια ακόμη και εκείνων που υποστηρίζουν τα δικαιώματα των Παλαιστινίων για δικό τους κράτος. Οι μαζικοί και φονικοί βομβαρδισμοί του Ισραήλ και η εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας που έχει ήδη αρχίσει, μπορούν να αλλάξουν δραματικά αυτό το κλίμα. Ήδη, οι αραβικές πρωτεύουσες κατακλύζονται από την έντονη λαϊκή υποστήριξη για τη Χαμάς.

Οι “πληρεξούσιοί” του Ιράν σε Συρία και Λίβανο αναμφίβολα μπαίνουν στον πειρασμό να παρέμβουν, ειδικά εάν η ισραηλινή εισβολή στη Γάζα βαλτώσει και ο αριθμός των νεκρών αμάχων εκτοξευθεί. Υπάρχει αυξανόμενος φόβος ότι εν υπνώσει ισλαμιστές τρομοκράτες, ή νέοι μουσουλμάνοι που λόγω των γεγονότων ριζοσπαστικοποιούνται στην Ευρώπη, την Αφρική και τις ΗΠΑ μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτόν τον πόλεμο με επιθέσεις σε τοπικούς εβραϊκούς στόχους. Οι αμοιβαίοι φόβοι και η απέχθεια γνωρίζουν τεράστια άνθηση.

Το υπερεθνικιστικό καθεστώς του Νετανιάχου, εν τω μεταξύ, είχε ήδη έρθει αντιμέτωπο με μεγάλο μέρος της ισραηλινής κοινωνίας, πριν από τις επιθέσεις της Χαμάς. Η μέχρι τώρα απάντηση στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου επικαλύπτει προς το παρόν την λαϊκή περιφρόνηση για το Νετανιάχου. Η λαϊκή υποστήριξη στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας είναι εύθραυστη και θα μπορούσε να επιδεινωθεί, ανάλογα με το τι θα συμβεί στη συνέχεια.

Αυτό το κλίμα επηρεάζει τις υπηρεσίες πληροφοριών με αποτέλεσμα να επιδεινώσει την αποτελεσματικότητά τους. Οι υπηρεσίες είναι υψηλού επιπέδου, αλλά τις απαρτίζουν πολίτες, που στο πάντα πολιτικοποιημένο Ισραήλ, επηρεάζονται από το κλίμα πολιτικού διχασμού. Εδώ και μερικά χρόνια οι έριδες έχουν μεγεθυνθεί μεταξύ κυβέρνησης, γενικού επιτελείου και μυστικών υπηρεσιών, δυσχεραίνοντας περαιτέρω την αποτελεσματικότητά τους. Το εάν υπό την πίεση των εξελίξεων ανακάμψουν εγκαίρως ώστε να ανταποκριθούν στο ταχύτατα μεταβαλλόμενο περιβάλλον, θα φανεί σύντομα.