Μανσούρ Γιαβάς: Ποιος είναι ο άρχοντας της Άγκυρας

Μάλιστα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις διεθνών αναλυτών αλλά και τα μηνύματα των δημοσκοπήσεων, ο ελάχιστα προβεβλημένος και γνωστός Μανσούρ Γιαβάς μπορεί να απειλήσει τον Ερντογάν, περισσότερο από τον δημοφιλή και επικοινωνιακό δήμαρχο Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, ο οποίος επίσης πέτυχε μία μεγάλη νίκη, έναντι του εκλεκτού του Ερντογάν.

Από την αρχή φαίνονταν ότι ο 68χρονος σήμερα πολιτικός – που εξελέγη δήμαρχος Άγκυρας για πρώτη φορά το 2019 – αντιπροσώπευε μια ελπιδοφόρο αλλαγή πολιτικού πολιτισμού. Ξεχωρίζει ως ο πολιτικός που μιλάει με έργα και όχι λόγια. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί Τούρκοι επιθυμούν να τον δουν στο τιμόνι της χώρας και θεωρείται, μαζί με τον Ιμάμογλου, ως ένας πιθανός-μελλοντικός διεκδικητής του θώκου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος.

Η ειρωνεία της τύχης είναι ότι  δεν θα μπορούσε να μοιάζει περισσότερο με το αρχικό πολιτικό προσωπείο του Ταγίπ Ερντογάν. Δεν αναφερόμαστε στον δεδομένο κοινό εθνικιστικό παρονομαστή τους. Αρχικά, μοιράζονται την ίδια ταπεινή καταγωγή. Μία δύσκολη παιδική ηλικία, γεμάτη κακουχίες, η οποία, όμως, είχε καταλυτική επίδραση στην μετέπειτα ζωή τους. Και οι δύο ξεκίνησαν την πολιτική τους καριέρα ως δήμαρχοι, ενώ είχαν σημαία την καταπολέμηση της διαφθοράς και την οικονομία.

Ποιος είναι ο Μανσούρ Γιαβάς

Ο Μανσούρ Γιαβάς γεννήθηκε στην περιοχή Beypazarı της Άγκυρας το 1955. Αν και άριστος μαθητής αναγκάστηκε να κάνει διάφορες δουλειές του ποδαριού για να στηρίξει την οικογένειά του. Ακριβώς όπως και ο Ταγίπ Ερντογάν, που δεν χάνει ευκαιρία να θυμίζει στον κόσμο ότι ως πιτσιρικάς πουλούσε κουλούρια και λεμονάδες. Ο Μανσούρ Γιαβάς αποφεύγει να μιλάει για τις οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετώπισε. Τονίζει ότι είναι περήφανος για την παραδοσιακή οικογένειά του που «ακόμα και όταν δεν υπήρχε ψωμί στο τραπέζι, εκείνοι έκαναν όνειρα για το λαμπρό μέλλον που με περίμενε». Έτσι και έγινε, μιας και αποφοίτησε με άριστα από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης το 1983.

Τότε ήταν που ενεπλάκη με την πολιτική. Ακολουθώντας τα ιδεολογικά χνάρια του πατέρα του, εντάχθηκε σε υπερεθνικιστικούς κύκλους. Ολοκλήρωσε την στρατιωτική του θητεία, παραμένοντας στο στρατό μέχρι που έγινε στρατιωτικός εισαγγελέας. Αυτό αποτέλεσε εφαλτήριο για να επιστρέψει στη γενέτειρά του και να ασκήσει τη δικηγορία. Δεκατρία χρόνια διατήρησε το γραφείο του. Μέσα σε αυτό το διάστημα έγινε γνωστός σαν ο “Ρομπέν” των δικαστηρίων. Υπερασπιζόταν ακόμα και άπορους που δεν είχαν να τον πληρώσουν.

Η πολιτική, όμως, τον έτρωγε. Εξελέγη μέλος του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Μπεϊπαζαρί της Άγκυρας το 1989. Προσπάθησε να εκλεγεί δήμαρχος του Μπεϊπαζαρί το 1994 με τη σημαία του ακραίου Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης, αλλά απέτυχε. Συνέχισε τη δικηγορία και τη συμμετοχή του στο δημοτικό συμβούλιο μέχρι τις 18 Απριλίου 1999, όταν έθεσε ξανά υποψηφιότητα και εξελέγη δήμαρχος με 51%. Το 2004 επανεξελέγη, αυξάνοντας τις ψήφους του στο 55%.

Από το Μπεϊπαζαρί στην Άγκυρα

Άφησε αξιόλογη κληρονομιά, μετατρέποντας τον υπανάπτυκτο αυτό δήμο σε τουριστικό προορισμό. Στις τοπικές εκλογές του 2009 ήταν υποψήφιος του ίδιου κόμματος για τον δήμο της Άγκυρας, αλλά έμεινε πίσω, εξασφαλίζοντας μονάχα το 27% των ψήφων. Το 2014 αποχώρησε από το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης για να προσχωρήσει στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), που είναι αξιωματική αντιπολίτευση. Με τη σημαία του διεκδίκησε τη δημαρχία της Άγκυρας, αλλά την πρώτη φορά έχασε με 43,8%, παρ’ ότι αύξησε τις ψήφους του κόμματος.

Το 2019 ήταν η χρονιά του. Κέρδισε τη δημαρχία με 51%. Την υποψηφιότητά του στήριξε όλη σχεδόν η αντιπολίτευση. Στα τρία χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, η κοινή γνώμη τον θεωρεί αποτελεσματικό στη δουλειά του. Οι συνεργάτες του υποστηρίζουν ότι φτάνει στο γραφείο πριν τις 7:00’ το πρωί και φεύγει τελευταίος. Κατόπιν δικής του απαίτησης μεταδίδονται ζωντανά όλες οι συνεδριάσεις για την ανάθεση έργων, κινήσεις που τον έκανε γνωστό σε όλη την χώρα. Τα social media πήραν φωτιά, με εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες να ζητούν από όλους τους πολιτικούς να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.

Στήριξε οικονομικά τα δημόσια πανεπιστήμια, δημιούργησε κτίρια για τους άστεγους και άπορους. Με εντολή του πουλήθηκαν δεκάδες ακριβά αυτοκίνητα, που είχαν αγοραστεί επί του προκατόχου του Μελίχ Γκοκτσέκ, ο οποίος είχε εκλεγεί με το κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν. Ο Μανσούρ Γιαβάς στράφηκε στα social media, συγκεντρώνοντας εκατοντάδες εκατομμύρια τουρκικές λίρες για προγράμματα οικονομικής στήριξης των αδύναμων δημοτών του.

Κοινωνική πολιτική και επικοινωνία

Το Διαδίκτυο αποδείχθηκε πολύτιμος σύμμαχός του. Συχνά χρησιμοποιεί την πλατφόρμα Twitch, συνομιλώντας με δημότες, μεταξύ των οποίων είναι και άτομα κάτω των τριάντα. Έγινε αγαπητός σε αυτούς, υιοθετώντας μια φιλική προς το περιβάλλον ατζέντα, αυξάνοντας τους πεζόδρομους και τους ποδηλατόδρομους στην πρωτεύουσα, προωθώντας την ηλεκτροκίνηση στα μέσα μαζικής μεταφοράς και προσφέροντας φθηνότερη παροχή νερού σε απόρους και φοιτητές.

Σε αντίθεση με άλλους πολιτικούς, η πανδημία είχε λειτουργήσει υπέρ του Μανσούρ Γιαβάς. Κι αυτό, επειδή αποδείχθηκε και προετοιμασμένος και ετοιμοπόλεμος για να αντιμετωπίσει τον κορονοϊό. Μάλιστα σε αντίθεση με τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης Ιμάμογλου, θεωρείται πιο πρακτικός και πιο ικανός να διαχειριστεί δύσκολες καταστάσεις.

Ο κόσμος μοιάζει να του αναγνωρίζει ότι δεν ζητάει την προβολή, αποφεύγει τις συνεντεύξεις και δεν επιδίδεται σε τηλεοπτικές κοκορομαχίες. Αντιθέτως υιοθετεί έναν ήρεμο, αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικό δυναμισμό. Θα έλεγε κανείς ότι ο άσσος στο μανίκι του είναι η στήριξη που απολαμβάνει από ένα ευρύ και ανομοιογενές κοινό, τόσο συντηρητικών, όσο και προοδευτικών, αλλά ακόμα και εθνικιστών ψηφοφόρων.

Κλείνει ο κύκλος του Ερντογάν; 

Η ιστορία κύκλους κάνει. Έχει την τάση να επαναλαμβάνεται, όχι βέβαια copy paste, αλλά σίγουρα κατά τρόπο που το παρόν μπορεί να διδαχτεί από το παρελθόν, για την ακρίβεια από αντίστοιχες καταστάσεις του παρελθόντος. Στο εμβληματικό του, πλέον, βιβλίο “Τί είναι η ιστορία;” ο Έντγουορντ Καρ γράφει: «Οι πρωταγωνιστές έχουν ενημερωθεί στη δεύτερη πράξη για τη λύση της πρώτης και η δράση τους επηρεάζεται από αυτή τη γνώση». Επικαλείται, μάλιστα, το παράδειγμα των Μπολσεβίκων που γνώριζαν πως η Γαλλική Επανάσταση είχε καταλήξει σ’ ένα… Ναπολέοντα. Έτσι –και δικαίως– φοβούνταν πως θα είχαν παρόμοια κατάληξη.

Η περιγραφή ταιριάζει γάντι και στην περίπτωση του Ταγίπ Ερντογάν. Ο ίδιος γνωρίζει όσο κανείς άλλος ότι το 2002 βρέθηκε στο πηδάλιο της Τουρκίας, κυρίως επειδή μετά την κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας οι λαϊκές τάξεις έστρεψαν μαζικά την πλάτη τους στις κατεστημένες κεμαλικές πολιτικές δυνάμεις. Κι αυτό επειδή ήταν όχι μονάχα βαθύτατα διεφθαρμένες, αλλά και υπαίτιες για τη χειρότερη οικονομική κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Τότε, λοιπόν, εκείνος, σε ρόλο “λευκού ιππότη”, εξέφρασε την ποικιλόχρωμη αμφισβήτηση της κοινωνίας και συμβόλισε την αλλαγή.

Σήμερα, όμως, οι ισορροπίες έχουν ανατραπεί. Το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών έδειξε πως υπάρχει δυσαρέσκεια και οργή στις τάξεις των Τούρκων πολιτών για την απότομη πτώση του βιοτικού τους επιπέδου, η οποία μετατράπηκε σε ψήφο διαμαρτυρίας κατά του Ερντογάν (χωρίς να παραβλέπονται και τα ουκ ολίγα αμαρτήματα του καθεστώτος του).  Ένα καθεστώς που ο Μανσούρ Γιαβάς έχει ως όραμα να ανατραπεί, όχι μέσω μιας επιστροφής στο μετακεμαλικό καθεστώς, αλλά μέσω μίας, απροσδιόριστης ακόμα, μεταπολίτευσης…