Οι ανηλεείς εμφύλιες διώξεις στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας

Διεξάγονται δύο παράλληλοι πόλεμοι αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία: ο ένας με όπλα και ένας δεύτερος με θρησκευτικά μέσα, που είναι εξ’ ίσου αμείλικτος και αποσκοπεί στη διχοτόμηση της καρδιάς και της ψυχής των Ουκρανών. Προς τούτο, νομοσχέδιο για την απαγόρευση της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο, κατατέθηκε την 28ης Ιουλίου που είναι η ημέρα βάφτισης των Ρως που σηματοδοτεί την κοινή ορθόδοξη πολιτισμική παράδοση των ανατολικών Σλάβων. Οι διώξεις στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας κλιμακώνονται

Προηγουμένως είχε προφυλακιστεί ο καθηγούμενος της Λαύρας των Σπηλαίων του Κιέβου Μητροπολίτης Παύλος, χωρίς δικαστική απόφαση. Η φυλάκιση αυτή έρχεται να προστεθεί σε μία σειρά διώξεων εναντίον των μοναχών της Λαύρας των Σπηλαίων του Κιέβου. Νωρίτερα ο Βίκτορ Ελένσκι, προϊστάμενος της Κρατικής Υπηρεσίας της Ελευθερίας του Θρησκεύεσθαι της Ουκρανίας απαίτησε σε συνάντηση που είχε με τον Μητροπολίτη Ονούφριο, τον επικεφαλής της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, τη σύγκληση συνόδου της Εκκλησίας, με θέμα συζήτησης την πλήρη ρήξη με τη Ρωσική Εκκλησία.

Η σύνοδος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας με βάση το τελεσίγραφο που της επιδόθηκε θα έπρεπε να δημοσιεύσει επίσημο κείμενο αποχώρησης από τη Ρωσική Εκκλησία, καθαιρώντας όλους τους επισκόπους και κληρικούς που είναι στα ελεγχόμενα από τη Ρωσία εδάφη και συνεχίζουν να ιερουργούν. Ο Μητροπολίτης Ονούφριος δεν συμμορφώθηκε με το τελεσίγραφο.

Υπενθυμίζεται ότι η θεώρηση του Μητροπολίτη Ονουφρίου για την ουκρανική κρίση είναι, ότι πρόκειται για έναν αδελφοκτόνο πόλεμο, καθώς ο ρωσικός και ο ουκρανικός λαός έχουν δεχτεί την ίδια βάπτιση, η οποία εορτάζεται στις 28 Ιουλίου. Ωστόσο, η Ουκρανική κυβέρνηση έχοντας ως στόχο την αποστασιοποίηση από κοινούς συμβολισμούς με το ρωσικό λαό, έχει αντικαταστήσει την εορτή της βαπτίσεως των Ρως από την επονομασθείσα, ημέρα του Ουκρανικού έθνους, αποσκοπώντας στη διάρρηξη των κοινών θρησκευτικών και πολιτιστικών δεσμών ανάμεσα στους δύο λαούς. Απώτερη φιλοδοξία είναι η επικράτηση εντός του ουκρανικού κράτους της νέας Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας υπό τον μητροπολίτη Επιφάνιο (Ντουμένκο), η οποία αναγνωρίζεται από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και τρεις ακόμη Εκκλησίες.

Το Κίεβο δίνει μάχη για την κατίσχυση της ουκρανικής ταυτότητας και εκτροπής της ουκρανικής ψυχής από τις ιστορικές και τις ρωσικές ρίζες του. Πρόσφατα ψηφίστηκε στο κοινοβούλιο της Ουκρανίας νομοσχέδιο ενάντια στη χρήση του Ιουλιανού ημερολογίου για τις θρησκευτικές εορτές, όπως, μεταξύ άλλων, τα Χριστούγεννα, τα οποία θα εορτάζονται στις 25 Δεκεμβρίου, όπως στη Δύση που έχει το Γρηγοριανό ημερολόγιο, αντί για τις 7 Ιανουαρίου, όπως εορτάζονται στη Ρωσία, τη Σερβία και άλλες σλαβικές χώρες.

Σημειολογία της Λαύρας των Σπηλαίων

Η Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου βρίσκεται στον νότιο τομέα του κέντρου της ουκρανικής πρωτεύουσας. Οικοδομήθηκε στα μέσα του 11ου αιώνα και θεωρείται το αρχαιότερο μοναστήρι στην Ουκρανία. Από το 1990 έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Η Λαύρα Κιέβου-Πετσέρσκ, είναι ένα από τα σημαντικότερα πνευματικά κέντρα για τον Σλαβικό Χριστιανισμό. Εκεί εγκαταβιώνουν αρκετοί Ορθόδοξοι μοναχοί και χιλιάδες πιστοί κάνουν προσκύνημα κάθε χρόνο. Επιπρόσθετα είναι το πρώτο μοναστήρι της Ρωσίας του Κιέβου και ο θεμελιωτής της κοινής πνευματικής και μοναστικής παράδοσης των λαών της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας. Είναι το λίκνο της σλαβικής ορθοδοξίας.

Η Ουκρανία είναι σημαντική για την ρωσική ορθόδοξη εκκλησία, καθώς εκεί βρίσκονται ορισμένα από τα κυριότερα μοναστήρια της. Από τα τέλη του περασμένου έτους, το Πατριαρχείο Μόσχας έχει απωλέσει τη διοίκηση της Λαύρας, η οποία βρίσκεται πλέον πλήρως στα χέρια της ουκρανικής κυβέρνησης. Στις 10 Μαρτίου 2023, έγινε ένα οριστικό βήμα προς την αποιεροποίηση της τοποθεσίας. Η κυβέρνηση εξέδωσε εντολή για εκκένωση όλων των μοναχών από τη Λαύρα, ισχυριζόμενη ότι οι κληρικοί είχαν παραβιάσει τους όρους χρήσης του ιερού τόπου. Προφανώς, η απόφαση δεν έγινε αποδεκτή και οι τοπικοί θρησκευτικοί ηγέτες εξακολουθούν να βρίσκονται στη Λαύρα, εκλιπαρώντας για το δικαίωμά τους να ασκούν ελεύθερα την πίστη τους.

Το εκκλησιαστικό πρόβλημα της Ουκρανίας. ξεκίνησε το 1991-92, όταν ο τότε Μητροπολίτης Κιέβου Φιλάρετος δεν εξελέγη Πατριάρχης Μόσχας. Μετά την αποτυχία του επιδίωξε το “αυτοκέφαλο” της Ουκρανικής Εκκλησίας διεκδικώντας ακόμη και το καθεστώς του Πατριαρχείου. Η αρχική προσωπική του φιλοδοξία. μερικά χρόνια αργότερα έγινε μέρος των γεωπολιτικών σχεδίων της Δύσης, που αποσκοπούσε να αποκόψει τους πολιτικούς , αλλά και πολιτιστικούς δεσμούς των δύο χωρών. Όλα αυτά ήταν ένας μοχλός αναμόρφωσης της εθνικής συνείδησης των Ουκρανών. Από το Μάιο του 2019, εν μέσω διπλωματικών εντάσεων, τμήμα της Ουκρανικής Εκκλησίας που αποτελεί τώρα τη νόμιμη ουκρανική εκκλησία, διέκοψε τις σχέσεις με τη Μόσχα και δήλωσε πίστη στον οικουμενικό πατριάρχη Βαρθολομαίο.

Αντιδράσεις

Η κυρίαρχη ορθόδοξη εκκλησία στην Ουκρανία έχει συχνά επικρίνει τη ρωσική εισβολή, αλλά δεν έχει διακόψει την κοινωνία με το Πατριαρχείο της Μόσχας. Ως συνέπεια, έχει δεχτεί τον τελευταίο καιρό σοβαρές διώξεις από το κράτος, με τους κληρικούς και τους μοναχούς της να θεωρούνται “συμπαθούντες” τη Μόσχα. Ο Ζελένσκι έχει καταγγείλει επανειλημμένα ότι η ουκρανική ορθόδοξη εκκλησία που υπάγεται στο Πατριαρχείο της Μόσχας είναι γεμάτη «κατασκόπους». Οι διωκόμενοι Ουκρανοί επίσκοποι, ιερείς και λαϊκοί σχεδιάζουν τώρα να σχηματίσουν μια ενεργή Εκκλησία της Κατακόμβης, εάν οι αρχές συνεχίσουν να τους αρνούνται το δικαίωμα να ασκούν τη θρησκευτική λατρεία με ειρήνη και αξιοπρέπεια.

Η καταπάτηση της θρησκευτικής ελευθερίας και οι θρησκευτικοί διωγμοί προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις, μεταξύ άλλων, από τον ΟΗΕ, τον Πάπα Φραγκίσκο Ρώμης, αλλά ακόμη και από τον αμερικανικό τύπο. Ο Μητροπολίτης Τσεχίας και Σλοβακίας κ. Ραστισλάβος χαρακτήρισε επίσης άδικο και αδικαιολόγητο το διωγμό της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας από τις Αρχές της Ουκρανίας, δηλώνοντας ότι «αυτή η δίωξη, η οποία συνεχίζεται εδώ και αρκετές δεκαετίες και επιδιώκει να αντικαταστήσει την κανονική Εκκλησία με σχισματικές δομές, έχει ενταθεί σημαντικά μετά το ξέσπασμα της πολεμικής σύγκρουσης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, ενώ τις τελευταίες ημέρες προσλαμβάνει χαρακτήρα προσπάθειας εκκαθάρισης».

Σε άλλο σημείο της δήλωσής του ο κ. Ραστισλάβος υπογραμμίζει ότι «η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, υπό τον Μητροπολίτη Κιέβου κ. Ονούφριο ανέκαθεν δήλωνε και αποδείκνυε τον απόλυτα εθνικό της χαρακτήρα. Παρόλο αυτά, έχει παραμείνει στόχος αμέτρητων επιθέσεων και απαξίωσης. Η εκστρατεία μίσους κατά των εκπροσώπων και των πιστών της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας κορυφώθηκε αυτές τις μέρες με την απόφαση των Αρχών της Ουκρανίας για εκκένωση της μοναστικής αδελφότητας της Λαύρας των Σπηλαίων», προσέθεσε ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Τσεχίας.

Διώξεις κληρικών

Οι αρχές της Ουκρανίας έχουν ήδη κατασχέσει αρκετές εκκλησίες και μοναστήρια με την κατηγορία της συνεργασίας με τη Ρωσία. Σε ένα ακόμη παράδειγμα που αναδεικνύει τη στάση της κυβέρνησης Ζελένσκι απέναντι στη “θρησκευτική ελευθερία” και τα δημοκρατικά δικαιώματα, ένας ανώτερος κληρικός της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση, αφού κατηγορήθηκε ότι “δικαιολόγησε” τη ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας. Επί πλέον σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Reuters, ένας ακόμη ανώτερος ορθόδοξος κληρικός στο Κίεβο συνελήφθη με την κατηγορία ότι υποδαύλιζε το θρησκευτικό μίσος και ότι δικαιολόγησε τη ρωσική εισβολή.

Αυτός ο κληρικός, ο Μητροπολίτης Παύλος, βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό από τον Απρίλιο. Για να εξασφαλιστεί η αποφυλάκισή του, του ζητήθηκε να καταβάλει καταβάλει εγγύηση άνω των 33 εκατομμυρίων εθνικών νομισμάτων, που είναι περίπου 900.000 δολάρια.. Ο Μητροπολίτης Παύλος εξέφρασε την αδυναμία του να καταβάλλει αυτό το μεγάλο ποσό κατά την εμφάνισή του στο δικαστήριο, όπως μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων UNIAN. Το περιφερειακό δικαστήριο του Κιέβου διέταξε την κράτηση του. Εν τέλει ο Μητροπολίτης αποφυλακίσθηκε καθώς στο τραπεζικό λογαριασμό που ανοίχθηκε για να πληρωθεί η εγγύηση, συγκεντρώθηκε το υπέρογκο αυτό ποσό. Η εγγύηση έχει πληρωθεί από περίπου 1000 άτομα.

Οι oυκρανικές αρχές προχώρησαν ακόμη στην κατάσχεση του μοναστηριού του Κιέβου-Πετσέρσκ. Εκκενώθηκε βίαια από τους μοναχούς του και παραδόθηκε στην αναγνωρισμένη από το καθεστώς Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Προς το παρόν δεν υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες για την τύχη των ορθόδοξων λειψάνων που βρίσκονταν στο μοναστηριακό συγκρότημα. Ανακοινώθηκε ωστόσο, ότι θα μεταφερθούν εκτός Ουκρανίας, σε ξένα μουσεία, για «ασφαλή φύλαξη».

Πρέπει να τονιστεί ότι όλα αυτά συμβαίνουν στην Ευρώπη τον 21ο αιώνα και δεν υπάρχει καμία αντίδραση, ούτε καν μια αναφορά, από τη “διεθνή κοινότητα” που επιλεκτικά εκφράζει την αντίδρασή της όταν καταπατούνται οι δυτικές αξίες. Η υποκρισία περισσεύει στις διεθνείς σχάσεις, ως εκ τούτου δεν εκπλήσσει η κώφευση στην καταπάτηση των ανθρωπίνων και θρησκευτικών δικαιωμάτων στην Ουκρανία. Μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση, η πρωτοφανής σε μέγεθος και έκταση κινητοποίηση κατά της ρωσικής εισβολής, θα έπρεπε να θέσει ως προαπαιτούμενο την ύπαρξη Κράτους Δικαίου στην Ουκρανία. Τα προαναφερόμενα, η απαγόρευση της λειτουργίας 11 κομμάτων, η μη διεξαγωγή προσώρας, εκλογών, θέτουν ερωτήματα για τη διπρόσωπη στάση της συλλογικής Δύσης.