Ουκρανία: Ο παράλληλος πόλεμος της προπαγάνδας

Ο πόλεμος στην Ουκρανία συμπληρώνει ένα μήνα. Το ίδιο και ο παράλληλος πόλεμος της προπαγάνδας. Οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν οδηγήσει μέχρι τώρα σε ένα κοινά αποδεκτό σχέδιο ειρήνευσης, με αποτέλεσμα στο πεδίο να παρατηρείται αύξηση του επιπέδου της στρατιωτικής βίας, γεγονός που δυσκολεύει περαιτέρω την επίτευξη συμφωνίας. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται κάθε μέρα που περνά, το ρητό ότι πρώτο θύμα σε κάθε πολεμική αναμέτρηση είναι η αλήθεια…

Στο μέτωπο της Ουκρανίας, η αβεβαιότητα κρατά ζωντανά τα σενάρια σοβαρής κλιμάκωσης. Τί θα συνέβαινε, επί παραδείγματι, εάν σημειωνόταν ένα –εντός ή εκτός εισαγωγικών– ατύχημα σε ένα από τα πυρηνικά εργοστάσια; Θα μπορούσε να είναι σκόπιμη ρωσική ενέργεια για να αποθαρρύνει σκέψεις εμπλοκής δυτικών δυνάμεων; Ήδη ο Μπάιντεν ανέφερε π.χ. ότι υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι ο Πούτιν εξετάζει τη χρήση χημικών όπλων και προειδοποίησε ότι αυτό δεν θα έμενε αναπάντητο.

Πιθανή χρήση μη συμβατικών όπλων θα κατεδάφιζε θεαματικά άλλο ένα “πολεμικό ταμπού” που ο Δυτικός Κόσμος θεωρούσε σχεδόν δεδομένο. Σε μια διαδικασία επανακαθορισμού των ισορροπιών, όμως, ενέργειες που θεωρούνταν αδιανόητες, αρχίζουν να αποκτούν «στρατηγικό νόημα» και απασχολούν, ρητορικά προς το παρόν, τις ηγεσίες. Υπάρχει ο φόβος ότι στη διαδικασία κλιμάκωσης πολλά που θεωρούνται παράλογα από ηθικής απόψεως, αποκτούν τη δική τους διεστραμμένη “παράλογη λογική”.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της σύγκρουσης είναι η διαρκής κλιμάκωση του επικοινωνιακού πολέμου. Η Μόσχα έχει οργανωθεί καλύτερα από τα αρχικά στάδια και επιχειρεί να διαψεύσει τεκμηριωμένα τον ισχυρισμό που προβάλλεται στη Δύση ότι οι Ρώσοι βομβαρδίζουν “πολιτικούς στόχους”. Ο ισχυρισμός έχει σκοπό να ενισχύσει τη φιλολογία περί διάπραξης εγκλημάτων πολέμου. Η Μόσχα αξιοποίησε βίντεο που έδειχνε ότι οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις χρησιμοποιούσαν εμπορικό κέντρο και το δημοσιοποίησε για να αιτιολογήσει την εξουδετέρωση του στόχου…

Πόλεμος της προπαγάνδας

Το περιστατικό αυτό θύμισε έντονα σκηνές από τις συγκρούσεις των Ισραηλινών στη Λωρίδα της Γάζας με τους Παλαιστίνιους της Χαμάς. Οι ισλαμιστές μαχητές της οργάνωσης έβρισκαν καταφύγιο σε σχολεία, τζαμιά και άλλα σημεία, γνωρίζοντας ότι ενδεχόμενη επιχείρηση εξουδετέρωσης θα συνεπαγόταν βαρύ επικοινωνιακό κόστος για τους Ισραηλινούς. Με τον τρόπο αυτό επιχειρούσαν να επαυξήσουν τη βιωσιμότητα των δυνάμεών τους, αφήνοντας σκοπίμως, για λόγους αποτροπής, αμάχους να κυκλοφορούν πέριξ ή και υπεράνω των σημείων όταν επρόκειτο για υπόγειες εγκαταστάσεις.

Οι Ρώσοι γνωρίζουν ότι αντιμετωπίζουν, επικοινωνιακά, αρνητική προδιάθεση από την πλευρά του δυτικού ακροατηρίου. Αποδεικνύεται στην πράξη ότι αντιλαμβάνονται την ανάγκη να αντιμετωπίσουν τη δυτική επιχείρηση που έχει σκοπό να αυξήσει το πολιτικό κόστος της Ρωσίας για την εισβολή. Οι επιχειρήσεις πληροφοριακού πολέμου είναι ενσωματωμένες στις σύγχρονες πολεμικές επιχειρήσεις, συνεπεία της πολλαπλότητας των μέσων ταχύτατης διασποράς αληθών ή ψευδών ειδήσεων.

Τις τελευταίες ημέρες είναι εξόφθαλμη η απευθείας επικοινωνιακή υποστήριξη του προέδρου Ζελένσκι από τις δυτικές χώρες. Βίντεο τα οποία δημοσιοποιεί μέσω των λογαριασμών του στα κοινωνικά δίκτυα αποκαλύπτουν πολύ υψηλό επίπεδο επικοινωνιακής και τεχνικής εξειδίκευσης. Συνεπώς, στο μέτωπο της Ουκρανίας, στην παρούσα συγκυρία, μεσουρανούν οι εικόνες που προσπαθούν να κατασκευάσουν οι εμπόλεμοι για να προωθήσουν το επικοινωνιακό του αφήγημα. Στην ουσία, στο επικοινωνιακό επίπεδο παρατηρείται μια ιδιότυπη αντιστροφή των ρόλων! Οι ανίσχυροι Ουκρανοί μοιάζουν επικοινωνιακή υπερδύναμη με τη βοήθεια των δυτικών τους συμμάχων, προεξαρχόντων των Αμερικανών.

Στόχος είναι να μεγιστοποιήσουν την πίεση στους Ρώσους, οι οποίοι τις τελευταίες μέρες έχουν καταφέρει να αντισταθούν στοιχειωδώς, σημειώνοντας κάποιες επιτυχίες. Ωραίες είναι αυτές οι παρατηρήσεις, αρκεί η πίεση που ασκείται να μην οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις, με την εμπλοκή μη συμβατικών οπλοστασίων. Το ότι ο κίνδυνος να ανακύψει πρόβλημα μέσω της λανθασμένης ή διαστρεβλωμένης ανάγνωσης των προθέσεων εκατέρωθεν είναι υπαρκτός, αποδεικνύεται από την ανάγκη που ένιωσε το Κρεμλίνο, να προβεί σε διευκρινίσεις πριν λίγες ώρες. Διά του εκπροσώπου του, Ντμίτρι Πεσκόφ, ξεκαθάρισε ότι το πυρηνικό οπλοστάσιο της χώρας θα χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά και μόνο εάν απειληθεί αυτή καθαυτή η ύπαρξη της Ρωσικής Ομοσπονδίας…