Ποιοι λόγοι ωθούν Τουρκία και Σαουδική Αραβία σε επαναπροσέγγιση

Τουρκία και Σαουδική Αραβία συνομίλησαν με στόχο τη βελτίωση των διμερών τους σχέσεων, οι οποίες έχουν φτάσει στο χαμηλότερο τους επίπεδο, από τότε που έγινε η δολοφονία του αντιφρονούντα Σαουδάραβα δημοσιογράφου. Ο Ταγίπ Ερντογάν και ο βασιλιάς Σαλμάν Μπιν Αμπντουλαζίζ επικοινώνησαν τηλεφωνικά την παραμονή της τηλεδιάσκεψης των ηγετών του G-20, που διεξάγεται το Σαββατοκύριακο στο Ριάντ.

Τα συμφέροντα Τουρκίας και Σαουδική Αραβίας, είναι αυτά που υπαγορεύουν και την επίλυση των διαφορών τους. Ο Βασιλιάς Σαλμάν τηλεφώνησε στον Ερντογάν για να συζητήσουν για τα θέματα της ημερήσιας διάταξης του G20. Σύμφωνα με το σαουδικό πρακτορείο ειδήσεων SPA, οι δύο ηγέτες αναφέρθηκαν και στις διμερείς σχέσεις των κρατών τους.

Το γραφείο Τύπου της Τουρκικής Προεδρίας ανακοίνωσε από την πλευρά του, ότι «ο πρόεδρος Ερντογάν και ο βασιλιάς Σαλμάν συμφώνησαν να αφήσουν ανοιχτούς τους διαύλους διαλόγου, προκειμένου να βελτιώσουν τις διμερείς σχέσεις και να διευθετήσουν τα προβλήματα». Επιπλέον, ο Ερντογάν σε μια δήλωση μέσω βιντεοσκόπησης χαρακτήρισε τον Βασιλιά Σαλμάν «αγαπητό του αδερφό» και ευχαρίστησε τη Σαουδική Αραβία για τις προσπάθειές της να φιλοξενήσει το G-20.

Τουρκία και Σαουδική Αραβία ανταγωνίζονται και για περιφερειακή επιρροή στη Μέση Ανατολή και έχουν επιλέξει διαφορετικές πλευρές σε συγκρούσεις, όπως στον εμφύλιο της Λιβύης. Όμως, η ένταση στις σχέσεις των δύο κρατών, κλιμακώθηκε το 2018 με τη δολοφονία του Σαουδάραβα αντιφρονούντα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι, στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη

Η εκλογή του Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ θεωρείται ο πρώτος παράγοντας που τους παρακινεί να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους. Και τα δύο κράτη αντιμετωπίζουν την προοπτική μιας δύσκολης περιόδου στις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ. Η Σαουδική Αραβία καθώς και η Τουρκία απολάμβαναν ισχυρή υποστήριξη από τον απερχόμενο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κινήθηκε σε διαφορετική γραμμή από το Κογκρέσο, που θέλει να επιβάλλει κυρώσεις στις δύο χώρες. Στην Σαουδική Αραβία για τη δολοφονία του αντιφρονούντα δημοσιογράφου και στην Τουρκία για την αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400.

Σαουδική Αραβία και Μπάιντεν

Στελέχη της ομάδας του Μπάιντεν που προαλείφονται για κυβερνητικές θέσεις, αρνήθηκαν να σχολιάσουν όταν τους ζητήθηκε, την προσέγγιση που θα ακολουθήσει ο νέος Αμερικανός πρόεδρος προς την Σαουδική Αραβία. Ωστόσο, ο Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας χαρακτήρισε τη Σαουδική Αραβία ως «παρία» και τόνισε ότι θα τερματίσει την υποστήριξη για τον πόλεμο στην Υεμένη, όπου στρατιωτικός συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας μάχεται εναντίον των ανταρτών Χούτι, που υποστηρίζονται από το Ιράν.

Όμως ο Μπάιντεν κατέστησε σαφές τη στρατηγική σημασία της Σαουδικής Αραβίας για τις ΗΠΑ και τόνισε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικός εταίρος για την σταθερότητα των ενεργειακών αγορών. Η Σαουδική Αραβία ανησυχεί και για την προοπτική να επιστρέψουν οι ΗΠΑ στη Συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, από την οποία και τις απέσυρε ο απερχόμενος Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ.

Ο Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι θα επαναφέρει τις ΗΠΑ στη συμφωνία, εάν η Τεχεράνη αρχίσει να εφαρμόζει τους όρους της και ότι θα απαιτήσει στενή συνεργασία με τους συμμάχους και άμεση έναρξη νέων διαπραγματεύσεων. H επαναπροσέγγιση Ουάσιγκτον-Τεχεράνης θα υποβαθμίσει το ρόλο της Σαουδικής Αραβίας στην αντιπαράθεσή της με τον Ιράν. Ο Τραμπ άλλωστε έχει δημιουργήσει έναν αντί-ιρανικό άξονα, που περιλαμβάνει και την Σαουδική Αραβία.

Ο Μπάιντεν αναμένεται να αλλάξει και την εξωτερική πολιτική του Τραμπ προς την Τουρκία, κόβοντας τις απευθείας παρεμβάσεις του Ερντογάν στο Λευκό Οίκο, και επιβάλλοντας ενδεχομένως κυρώσεις για τον συνετίσει, για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αγορά των ρωσικών S-400. Ωστόσο, η Τουρκία συνεχίζει να παραμένει σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ.

Εμπορικές σχέσεις

Η επίλυση των εμπορικών προβλημάτων μεταξύ  Άγκυρας και Ριάντ θεωρείται μια ακόμα σημαντική αίτια, της προσπάθειας επαναπροσέγγισή τους. Ένας Τούρκος επιχειρηματίας δήλωσε ότι το Ριάντ εμποδίζει την εξαγωγή τουρκικών προϊόντων στο Βασίλειο των Σαούντ. Η Σαουδική Αραβία αποτελεί την 15η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Τουρκίας, με πωλήσεις σε χαλιά, υφάσματα, χημικά, δημητριακά, έπιπλα και χάλυβα, που το ύψος τους ανήλθε σε 1,91 δισ. δολάρια τους πρώτους οκτώ μήνες του 2020.

Οι ομαλοποίηση των εμπορικών σχέσεων αποτελεί και προτεραιότητα και για τη Σαουδική Αραβία. Ο υπουργός Εξωτερικών της πρίγκιπας Φάισαλ μπιν Φαρχάν αλ Σαούντ δήλωσε στο Reuters ότι, η χώρα του έχει «καλές και φιλικές» σχέσεις με την Τουρκία και ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι υπάρχει ένα άτυπο μποϊκοτάζ τουρκικών προϊόντων.

Η αποκατάσταση των διμερών σχέσεων Τουρκίας και Σαουδικής Αραβίας αναμένεται να γίνει σταδιακά καθώς έχουν αντικρουόμενα συμφέροντα σε Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική. Η ανησυχία των δύο κρατών για την εξωτερική πολιτική που θα υιοθετήσει Μπάιντεν, τους ωθεί να αναθεωρήσουν τη στάση τους. Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι εμπορικές τους σχέσεις, θεωρείται ότι αποτελούν την εύκολη παράμετρο στο πλαίσιο της ομαλοποίησης των σχέσεών τους.