Ποιος δολοφόνησε τον αρχι-Γκρίζο Λύκο – Καίριες εκλογικές επιπτώσεις

Στις 30 Δεκεμβρίου, δύο οπλοφόροι πάνω σε μοτοσυκλέτα άνοιξαν πυρ και σκότωσαν τον αρχι-Γκρίζο Λύκο, Σινάν Ατές (πρώην αρχηγός της οργάνωσης) και του φίλου του Σελμάν Μποζκιούρτ, καθώς έβγαιναν από την πολυκατοικία όπου βρίσκεται το γραφείο του πρώτου. Ο Ατές τραυματίστηκε σοβαρά από σφαίρα στο κεφάλι, ενώ ο Μποζκιούρτ τραυματίστηκε στον ώμο. Στο νοσοκομείο που μεταφέρθηκαν διπιστώθηκε ο θάνατος του 38χρονου Ατές.

Χιλιάδες παρακολούθησαν την κηδεία του στο Μεγάλο Τζαμί της Προύσας, μεταξύ των οποίων ο δήμαρχος της πόλης, Αλινούρ Ακτάς, ο αντιπρόεδρος του “Καλού Κόμματος” της Μεράλ Ακσενέρ και ο βουλευτής του κυβερνώντος AKP (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης), Ρεφίκ Οζέν. Είναι αξιοσημείωτο ότι το MHP (Κίνημα Εθνικιστικής Δράσης) του Μπαχτσελί, του οποίου ο Ατές ήταν στέλεχος, δεν εκπροσωπήθηκε στην κηδεία, ούτε εξέφρασε συλλυπητήρια. Παρατηρητές ισχυρίζονται ότι η δολοφονία του Ατές μπορεί να επηρεάσει τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές με απρόβλεπτους τρόπους.

Γνωστοί επίσημα σαν “Εκπαιδευτικό και Πολιτιστικό Ίδρυμα Ιδεαλιστικών Λεσχών”, οι Γκρίζοι Λύκοι είναι ο παραστρατιωτικός βραχίονας του ακροδεξιού MHP, το οποίο υποστηρίζει αυταρχικές και αντιδυτικές απόψεις, καθώς και πρακτικές καταπίεσης των εθνικών μειονοτήτων, ειδικά των Κούρδων. Η πολιτική του απευθύνεται σε υπερσυντηρητικούς ψηφοφόρους. Οι Γκρίζοι Λύκοι λειτουργούν σαν τάγματα εφόδου του MHP, συχνά επιτιθέμενοι με βιαιότητα εναντίον Κούρδων, αριστερών και δυτικότροπων φιλελευθέρων.

Το 2015, το MHP υπέγραψε σύμφωνο εκλογικής συνεργασίας με το AKP του Ερντογάν, τη “Λαϊκή Συμμαχία”, η οποία διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο για την εκλογή του Ερντογάν στην Προεδρία της Δημοκρατίας, αλλά και για τον έλεγχο της Εθνοσυνέλευσης. Οι Γκρίζοι Λύκοι, που τείνουν να είναι πιο απείθαρχοι και βίαιοι από το κόμμα τους MHP, υποστηρίζουν τον Ερντογάν δημοσίως, αλλά τον βλέπουν ως υπερβολικά ήπιο κι όχι αρκετά αυταρχικό!

Η διάσπαση του MHP

Το MHP ήταν πάντα μια συμμαχία συχνά ανόμοιων ακροδεξιών ομάδων. Τα μέλη του είναι από κοινωνικά υπερσυντηρητικούς έως υπερεθνικιστές, Χαναφίτες (ακραίοι Σουνίτες) πουριτανούς και νεοφασίστες. Το 2017, όταν MHP και AKP σχημάτισαν τη Λαϊκή Συμμαχία, αρκετές από αυτές τις ομάδες εξέφρασαν σοβαρούς ενδοιασμούς. Τελικά, μια φατρία φιλοδυτικών και κοσμικών υπερσυντηρητικών αποχώρησε από MHP, φοβούμενη ότι το κόμμα θα απορροφηθεί από το ισλαμιστικό και αντιδυτικό ΑΚΡ.

Οι διαφωνούντες ίδρυσαν το “Καλό Κόμμα” (İyi Parti) με επικεφαλής την Ακσενέρ. Το νέο κόμμα είναι επίσης υπερσυντηρητικό εκτιμάται πως μπορεί να έχει μειώσει στο μισό το εκλογικό ποσοστό του MHP. Όπως ήταν αναμενόμενο, η διάσπαση του MHP επεκτάθηκε και στους Γκρίζους Λύκους. Μέχρι το 2021, δεκάδες ανώτατα και ανώτερα στελέχη μέλη των Γκρίζων Λύκων είχαν εγκαταλείψει το MHP. Σε όλο αυτό το διάστημα, ο χαρισματικός Ατές, αρχηγός των Γκρίζων Λύκων από το 2019, παρέμεινε σιωπηλός.

Το 2020, ωστόσο, κυκλοφόρησαν φήμες ότι ο Ατές ήταν έτοιμος να μεταπηδήσει από το MHP στο “Καλό Κόμμα”. Αν συνέβαινε αυτό, θα έφερνε τον πρόεδρο του MHP Μπαχτσελί σε πολύ δύσκολη θέση εσωκομματικά. Οι φήμες για τον αρχι-Γκρίζο Λύκο εντάθηκαν τον Απρίλιο 2020, όταν παραιτήθηκε από πρόεδρος της οργάνωσης. Δεν παραιτήθηκε, όμως, από το MHP, ούτε έφυγε από τους Γκρίζους Λύκους. Στην επιστολή παραίτησής του, μάλιστα, δήλωσε πίστη στον Μπαχτσελί.

Ωστόσο, πολλοί πίστευαν ότι είχε κάνει μόνο το πρώτο βήμα για την ένταξή του στο “Καλό Κόμμα”. Άλλες πηγές, όμως θεωρούν ότι ο Ατές προετοίμαζε το έδαφος για να αποσπάσει την ηγεσία του ΜΗΡ από τον γηραιό πλέον Μπαχτσελί. Όταν αυτός ρωτήθηκε σχετικά από δημοσιογράφους, βγαίνοντας από συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής του Ομάδας, αντέδρασε, σπρώχνοντας μια γυναίκα και φωνάζοντας: «Να κοιτάς τη δουλειά σου».

Ποιος σκότωσε τον αρχι-Γκρίζο Λύκο

Μετά τη δολοφονία του Ατές, στενοί συνεργάτες του είπαν ότι είχε επαφές με την ηγεσία του “Καλού Κόμματος” τις εβδομάδες πριν τον σκοτώσουν. Μέχρι στιγμής, 15 άτομα έχουν συλληφθεί από την Αστυνομία για τη δολοφονία. Όλοι τους έχουν ισχυρούς δεσμούς με το MHP και τους Γκρίζους Λύκους. Συνελήφθη και ο Ντογουκάν Τσεπ, γνωστός ως “Ντόντο”, ο οποίος αναζητούνταν στο πλαίσιο έρευνας για τη δολοφονία ενός καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Hacettepe της Κωνσταντινούπολης. Ο Τσεπ είχε μαζί του δύο όπλα όταν συνελήφθη.

Ο Τσεπ είχε δικαστεί για την δολοφονία του διαδηλωτή Χασάν Φερίτ Γκεντίκ στην Κωνσταντινούπολη, αλλά αφέθηκε ελεύθερος το 2015. Ο εισαγγελέας είχε ζητήσει να καταδικαστεί ο Τσεπ για εκ προθέσεως δολοφονία του Γκεντίκ και τρία ακόμη άτομα για απόπειρα ανθρωποκτονίας. Το δικαστήριο τον καταδίκασε στις 19 Οκτωβρίου 2021, αλλά από τότε ο Τσεπ καταζητούνταν.

Μεταξύ των υπόπτων που κρατούνται για τη δολοφονία του Ατές είναι και δύο αστυνομικοί ειδικών επιχειρήσεων, ο Murat Can Ç. και ο Aşkın Mert G. Κατηγορούνται ότι έφεραν τον ένοπλο που σκότωσε τον Ατές από την Κωνσταντινούπολη στην Άγκυρα με μεταφορικό μέσο. Ο Mustafa U., ιδιοκτήτης του οχήματος που μετέφερε τον ένοπλο από την Κωνσταντινούπολη στην Άγκυρα, συνελήφθη επίσης.

Ας σημειωθεί ότι οι Γκρίζοι Λύκοι δεν είναι απλώς μια πολιτική οργάνωση. Είναι επίσης και ένας ισχυρός οικονομικός όμιλος με πολύπλοκα επιχειρηματικά συμφέροντα, τα οποία –ισχυρίζονται πολλοί– εκτείνονται και σε παράνομες δραστηριότητες, όπως μεταφορά ναρκωτικών, παροχή “προστασίας”, κυκλώματα πορνείας και εμπορία ανθρώπων. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να διαχωριστεί ο πολιτικός ρόλος των Γκρίζων Λύκων και του MHP από τις οικονομικές αυτές δραστηριότητες. Άρα, δεν αποκλείεται εντελώς το ενδεχόμενο αυτό να ήταν το κίνητρο αυτών που δολοφόνησαν τον αρχι-Γκρίζο Λύκο.

Πολιτικές προεκτάσεις

Η δολοφονία του, ωστόσο, έχει αναμφισβήτητα μεγάλες πολιτικές επιπτώσεις εν όψει των εξαιρετικά πολωμένων προεδρικών εκλογών τον Μάιο. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι η διάσπαση του MHP και η βεντέτα που ακολούθησε με το “Καλό Κόμμα”, θα μειώσει δραματικά την εκλογή απήχηση του κόμματος του Μπαχτσελί. Θα το ρίξει κάτω από το μισό του 16,29% που είχε αποσπάσει το 2015.

Με ένα αποδυναμωμένο MHP, η ικανότητα του Ερντογάν να παραμείνει στην εξουσία θα μειωθεί δραστικά. Τα τελευταία χρόνια, το MHP χαρακτηριζόταν “σανίδα σωτηρίας του Ερντογάν”. Αυτή η “σανίδα σωτηρίας” τώρα συρρικνώνεται και ο τρόπος που δολοφόνησαν τον αρχι-Γκρίζο Λύκο μπορεί να την αποτελειώσει. Ένα συρρικνωμένο MHP πιθανότατα θα έχει δραματική επίπτωση στην προσπάθεια του Ερντογάν να επενεκλεγεί με ό,τι αυτό σημαίνει συνολικά για την τουρκική πολιτική.

Η συρρίκνωση του ΜΗΡ θα αποβεί σε όφελος του “Καλού Κόμματος”, αφού τα δύο κόμματα έχουν ιδεολογικές συγγένειες και όσμωση. Αυτή η προοπτική καθιστά πολύ πιθανόν ο Ερντογάν να προσπαθήσει να διασπάσει το μέτωπο της αντιπολίτευσης, το οποίο έτσι κι αλλιώς δεν είναι αρραγές. Σε κάθε περίπτωση η δολοφονία του Ατές, όποια κι αν είναι τα κίνητρά της, εργαλειοποιείται πολιτικά. Εμφανώς από τον Κιλινσντάρογλου και την Ακσενέρ, που στηλίτευσαν την κυβέρνηση Ερντογάν, αλλά και παρασκηνιακά καθώς όσοι σκεφτόντουσαν να μεταπηδήσουν από τους Γκρίζους Λύκους και το ΜΗΡ στην αντιπολίτευση τώρα “κουμπώθηκαν”.

Ο θείος του Ατές, Χαλίλ Ιμπραήμ Μποζκούρτ, είπε στο Αλ Τζαζίρα μετά την κηδεία ότι οι δολοφόνοι του ανιψιού του βρίσκονται στο Κοινοβούλιο. Ο ίδιος –πρώην αξιωματούχος του MHP– είπε: «Είμαστε μια οικογένεια που υποστηρίζει τη συμμαχία [AKP-MHP] εδώ και πολλά χρόνια. Αλλά από σήμερα, είδαμε ότι η υποστήριξή μας δεν έχει κανένα νόημα ή σημασία. Έχουμε την πολιτική δύναμη να διοικούμε τουλάχιστον 100.000 ανθρώπους. Εάν ο πρόεδρός μας δεν δείξει θέληση γι’ αυτό το θέμα πριν από τις εκλογές, εμείς, ως φίλοι και συγγενείς του αείμνηστου Σινάν Ατές, δεν θα πάμε στις κάλπες».