Τα “φλερτ” των Σαουδαράβων δοκιμάζουν την υπομονή του Τραμπ

Ένα πολιτικό θρίλερ διαδραματίζεται τις τελευταίες μέρες στην Τουρκία. Ο Σαουδάραβας δημοσιογράφος Τζαμάλ Χασόγκι, φέρεται “εξαφανισμένος”. Προηγήθηκε η επίσκεψη του στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη και από τότε αγνοείται. Τα τελευταία χρόνια ζούσε αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ, φοβούμενος την οργή του πρίγκηπα Σαλμάν. Είχε διαφωνήσει έντονα με την πολεμική εμπλοκή του διαδόχου στην Υεμένη.

Αξιωματούχοι της τουρκικής κυβέρνησης κατηγόρησαν τις ίδιες τις προξενικές αρχές της Σαουδικής Αραβίας, ως υπεύθυνες για την απαγωγή του δημοσιογράφου. Ο πρίγκηπας Σαλμάν αρνήθηκε την οποιαδήποτε ευθύνη και κάλεσε την τουρκική αστυνομία να πραγματοποιήσει έλεγχο στο προξενείο.

Μοιάζει αδιανόητο οι διπλωματικές υπηρεσίες ενός πάμπλουτου κράτους να λειτουργούν ως κοινοί μαφιόζοι. Όμως η Σαουδική Αραβία έχει αρνητικό ιστορικό προηγούμενο. Δεν αναφερόμαστε στις συνεχιζόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιώματων και στους βομβαρδισμούς αμάχων στην Υεμένη.

Πριν έναν χρόνο ο πρίγκηπας Σαλμάν είχε κρατήσει όμηρο, στην κυριολεξία, τον Λιβανέζο πρωθυπουργό Χαρίρι, κατά την επίσημη επίσκεψη του στο βασίλειο. Ο Σαουδάραβας διάδοχος εξανάγκασε τον Λιβανέζο πρωθυπουργό να ισχυριστεί πως το Ιράν και η λιβανέζικη οργάνωση Χεζμπολάχ είχαν οργανώσει την δολοφονία του! Η κρίση αποσοβήθηκε μετά τις παρεμβάσεις δυτικών κυβερνήσεων και ο Σαάντ Χαρίρι επέστρεψε σώος και αβλαβής στον Λίβανο.

Στο σπίτι του κρεμασμένου

Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τις αντιδράσεις της τουρκικής κυβέρνησης ήπιες, με δεδομένη την σοβαρότητα της υπόθεσης. Σίγουρα η αντίδραση του Ταγίπ Ερντογάν θα ήταν διαφορετική εάν, για παράδειγμα, πρωταγωνιστούσαν στην υπόθεση Ισραηλινοί ή Αμερικανοί. Ο μονάρχης Σαλμάν θα μπορούσε βεβαια να απαντήσει στις αιτιάσεις του Τούρκου πρόεδρου με την λαϊκή ρήση “στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάνε για σκοινί“.

Οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες έχουν στήσει μία “βιομηχανία απαγωγών” των οπαδών του ιμάμη Γκιουλέν σε όλο τον κόσμο. Ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μποζντάγ ομολόγησε τον περασμένο Απρίλιο, πως η ΜΙΤ έχει προχωρήσει σε απαγωγές 80 Τούρκων “γκιουλενιστών” από χώρες του εξωτερικού. Είναι επίσης κοινό μυστικό πως η διπλωματία της “ομηρίας”, έχει γίνει πάγια πρακτική της Άγκυρας.

Η Τουρκία προχωρεί σε αυθαίρετες συλλήψεις πολιτών δυτικών χωρών, απαιτώντας εκβιαστικά διπλωματικά ανταλλάγματα από τις κυβερνήσεις τους. Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος ενθαρρύνει δημοσίως αυτές τις πρακτικές. Αποκαλεί μονίμως τους συλληφθέντες “γκιουλενιστές” και “υποστηρικτές του PKK”. Προφανώς ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν δεν έχει πρόβλημα με αυτές τις πρακτικές του Ταγίπ Ερντογάν.

Έχει όμως με τις φιλοδοξίες του Τούρκου προέδρου να ηγεμονεύσει πολιτικά στον αραβικό κόσμο. Τον θεωρεί “αποστάτη”διότι, αν και σουνίτης μουσουλμάνος, έχει άριστες σχέσεις με τους “αιρετικούς” σιίτες του Ιράν. Ο Σαουδάραβας μονάρχης ήταν έτοιμος να υποκινήσει πραξικόπημα για την ανατροπή του εμίρη του Κατάρ, του έτερου σουνίτη “αποστάτη” στον ισλαμικό κόσμο. Όμως η παρουσία της τουρκικής στρατιωτικής βάσης στο εμιράτο “φρέναρε” τα σχέδια του.

Ανίερη συμμαχία

Ο διεθνής τύπος έχει καιρό επισημάνει την “ανίερη συμμαχία” της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ. Οι δύο χώρες έχουν, ατύπως, συγκροτήσει κοινό μέτωπο κατά του μεγάλου τους εχθρού, του σιιτικού Ιράν. Παρόλα αυτά ο Τούρκος πρόεδρος αποφεύγει μία “κατά μέτωπο” επίθεση έναντι του Σαουδάραβα πρίγκηπα. Δεν είναι αφελής. Γνωρίζει την ιστορική πρωτοκαθεδρία του Ριάντ στον σουνιτικό, ισλαμικό κόσμο. Δεν παραβλέπει επίσης μία σημαντική γεωπολιτική λεπτομέρεια.

Συγκεκριμένα έχουμε, για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία, μία ετερόκλητη συμμαχία του Ριάντ και της Μόσχας. Την περίοδο της ΕΣΣΔ οι σχέσεις των δύο κρατών ήταν σχεδόν εχθρικές. Η Σαουδική Αραβία θεωρούσε τους Άραβες εθνικιστές ηγέτες, που τότε μεσορανούσαν, ως “πειθήνια όργανα” των Ρώσων κομμουνιστών.

Αρκεί να επισημάνουμε πως η πρώτη επίσκεψη του Σαουδάραβα ηγεμόνα στην Μόσχα, πραγματοποιήθηκε μόλις τον περασμένο Οκτώβριο. Μπορεί ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν να έχει άριστες σχέσεις με την Τουρκία και το σιϊτικό Ιράν, αλλά έχει κάνει σημαντικά ανοίγματα στους ιστορικούς συμμάχους των ΗΠΑ στον ισλαμικό κόσμο.

Εκτός της Σαουδικής Αραβίας πρέπει να σημειώσουμε και την περίπτωση του Πακιστάν. Μόσχα και Ριάντ συνεργάζονται αρμονικά στον ΟΠΕΚ, παρόλο που η Ρωσία δεν είναι μέλος του οργανισμού. Κρατούν από κοινού τις τιμές του πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα. Αυτή η συνεργασία έχει προκαλέσει μεγάλη ενόχληση στον Λευκό Οίκο. Ο Αμερικανός πρόεδρος μίλησε από το βήμα του ΟΗΕ για “πετρελαϊκή κερδοσκοπία εις βάρος των ΗΠΑ”, φωτογραφίζοντας τις πρακτικές της Σαουδικής Αραβίας.

Ο Αμερικανός πρόεδρος βλέπει με οργή τη Σαουδική Αραβία να κάνει “ενεργειακές μπίζνες” με την Ρωσία, παραβλέποντας τις αντιδράσεις του. Σε συνέντευξη του ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν σημείωσε με νόημα, πως το πάμπλουτο βασίλειο παραμένει καλός πελάτης της αμερικανικής βιομηχανίας όπλων. Απέδωσε τις αντιδράσεις του Αμερικανού προέδρου σε “παρεξήγηση δύο καλών φίλων“.

Χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα η στήριξη ΗΠΑ 

Όμως η δυσπιστία παραμένει. Ο βασιλιάς Σαλμάν έχει δημοσίως δηλώσει πως επιδιώκει την απεξάρτηση της οικονομίας του Ριάντ από το πετρέλαιο. Μοιάζει να επιδιώκει και την απεξάρτηση του από τον σφικτό εναγκαλισμό με τις ΗΠΑ, ακόμα και αν δεν το ομολογεί δημοσίως.

Δεν μπορεί να ξεχάσει την “ενδοτική” στάση του Μπαράκ Ομπάμα στο ζήτημα του Ιράν. Μοιάζει να μη θεωρεί πλέον δεδομένο, ότι η αμερικανική υποστήριξη θα συνεχιστεί στο διηνεκές. Γνωρίζει πως οι ΗΠΑ δεν εξαρτώνται πλέον ενεργειακά από την Μέση Ανατολή, όπως στο πρόσφατο παρελθόν. Επομένως παίρνει τα μέτρα του και σφυρηλατεί νέες συμμαχίες.

“Ουδείς πιο αχάριστος απο τον ευεργετηθέντα“, θα μπορούσε να έλεγε ο πρόεδρος Τραμπ, για τις πρακτικές της Σαουδικής Αραβίας. Πάγια θέση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ήταν η υποστήριξη του πάμπλουτου βασιλείου. Ο πρόεδρος Τραμπ όχι μόνο δεν παρέκκλινε από αυτήν την παράδοση, αλλά έχει προσφέρει την αμέριστη στήριξη του σε όλα τα αιτήματα των Σαουδαράβων.

Σιωπά για τα εγκλήματα πολέμου του Ριάντ στην Υεμένη και στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εσωτερικό του βασιλείου. Αποσύρθηκε από την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, μία μονομερή απόφαση που χειροκρότησε το Ριάντ. Είναι προφανώς ενοχλημένος όταν βλέπει να δοκιμάζουν την υπομονή του οι Σαουδάραβες με την ενεργειακή πολιτική τους.

Θα μπορούσε άραγε να φτάσει στο σημείο της ρήξης; Δηλαδή να επανεξετάσει την συμμαχία των ΗΠΑ με το βασίλειο, όπως έκανε με την περίπτωση του Πακιστάν; Μία σχετική πρόβλεψη μοιάζει παρακινδυνευμένη. Όμως μπορεί να το πράξει εύκολα, αν θέλει, ο Αμερικανός πρόεδρος. Δεν είναι απαραίτητο να θυμηθεί τον “σκοτεινό” ρόλο της Σαουδικής Αραβίας στις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Μπορεί απλά να καταδικάσει τις μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Σαουδική Αραβία. Οι οποίες πλέον σημειώνονται και εκτός του πάμπλουτου κράτους, όπως δείχνει η “εξαφάνιση” του δημοσιογράφου στην Κωνσταντινούπολη.