Το Πείραμα Τραμπ, το “Οίκαδε” και η Ομοσπονδιακή Ευρώπη

Το βασικό ερώτημα μετά την εκλογή Τραμπ είναι τι κάνει έναν άνθρωπο της αμερικανικής ολιγαρχίας να αμφισβητεί τις επιλογές της, όπως εκφράζονται, από το κατεστημένο της.

Με δύο λόγια οι επιλογές αυτές ήταν –και φαντάζομαι πως συνεχίζουν να είναι– η κυριαρχία των ΗΠΑ ως παγκόσμιας δύναμης, η σταδιακή εξασθένιση συνόρων, η διαμόρφωση μιας παγκόσμιας διακυβέρνησης, στην οποία θα κυριαρχεί το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Είναι αυτή η παγκόσμια διακυβέρνηση που ενθουσίασε τον Έλληνα πρωθυπουργό, ο οποίος έκανε και τις σχετικές δηλώσεις.

Υπάρχουν τρία σημαντικά διεθνή γεγονότα στα οποία ο κ. Μητσοτάκης “βγήκε μπροστά”. Αχρείαστα θα έλεγα. Κανείς δεν του το ζητούσε αλλά, ίσως, η ενέργειά του είχε κάποια προσωπική ιδιοτέλεια. Γιατί εθνικά ήταν επικίνδυνη. Το ένα είναι η περίπτωση της Ουκρανίας, για την οποία ορθώς καταδίκασε την ρωσική εισβολή.

Η Ευρώπη στον αστερισμό του Τραμπ

Η Ελλάδα είναι μέρος της Δύσης, ανήκει στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και δεν υπήρχε λόγος να έρθει σε αντίθεση με τις επιλογές των θεσμών αυτών – ούτε θα μπορούσε, άλλωστε. Δεν υπήρχε λόγος και για κάτι άλλο, επιπροσθέτως. Αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα στην Κύπρο. Το ακατανόητο στην περίπτωση Μητσοτάκη ήταν οι δηλώσεις του ότι βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία και άλλα φαιδρά παρόμοια. Αν δεν τα κάνει από προσωπική σκοπιμότητα, είναι, επικίνδυνα, αφελής.

Το ίδιο αποκαλυπτικές των προθέσεών του ήταν οι δηλώσεις του περί τυραννίας της πλειοψηφίας ή της παγκόσμιας διακυβέρνησης. Δήλωνε πίστη και προσήλωση στη μία από τις δύο παγκόσμιες τάσεις (αυτής των Δημοκρατικών των ΗΠΑ), παραβλέποντας ότι οι δηλώσεις του ως πρωθυπουργού δεσμεύουν την χώρα.

Η διεθνής κοινότητα δεν είναι το ελληνικό ανέκδοτο, έχεις θεσμούς που λειτουργούν και συμβολισμούς που στέλνουν μηνύματα. Και αγωνιά, τώρα, πάλι με σχετικά υπερβολικές δηλώσεις να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Από εδώ και πέρα παίζεται το μέλλον της χώρας, όχι του κ. Μητσοτάκη. Και η τρίτη περίπτωση είναι η μεσανατολική πολιτική του, την οποία αυτήν την στιγμή θα αποφύγω να σχολιάσω.

Κεντρικό πρόσωπο στην ευρωπαϊκή σκηνή θα είναι, πλέον, ο Όρμπαν. Με τακτικό τρόπο οι ευρωπαϊκές ισορροπίες θα αλλάξουν, η Γερμανία αναζητά νέα πολιτική ταυτότητα και καθώς ηγεμονεύει στην Ευρώπη θα πρέπει να καθορίσει, σε συνεργασία με την Γαλλία, το μέλλον της αναγκαστικής μερικής αυτονόμησής της και της πολιτειακής μορφής που θα λάβει.

Θα εξακολουθήσει η ΕΕ να είναι μια χαλαρή οντότητα κρατών που πουλούν τα εμπορεύματά τους, ή θα αποκτήσει μια συνεκτική ομοσπονδιακή μορφή; Από την Ευρώπη λείπει εκτός από την πολιτική ηγεσία που θα μπορούσε να εφαρμόσει τις αναγκαστικές αλλαγές και η διανόηση που θα πρότεινε το είδος αυτών των αλλαγών. Τα διάφορα think tank είναι απλώς μαγαζάκια επιβίωσης.

Ο πόλος Όρμπαν στην Ευρώπη, δεν φαίνεται να είναι ευνοϊκός για την Ελλάδα. Αντιθέτως, έχει καλές σχέσεις και με την Τουρκία και με τα Σκόπια. Ο κ. Μητσοτάκης ενέταξε τον εαυτό του στο άλλο στρατόπεδο. Η Τουρκία έχει ενοχλήσει γενικώς τις ΗΠΑ. Και στη Μέση Ανατολή κυριαρχεί ο Νετανιάχου.

Αλλάζει σελίδα η Μέση Ανατολή

Το μόνο στήριγμα Μητσοτάκη, αν ανταποκριθεί, θα είναι ο Νετανιάχου, όχι το Ισραήλ. Το Ισραήλ χωρίς τον Νετανιάχου θα είναι ένα άλλο Ισραήλ. Δεν είναι ούτε δεδομένη, ούτε προβλέψιμη η συμπεριφορά του. Η πολιτική Νετανιάχου δεν φαίνεται να εκφράζει το σύνολο του βαθέος ισραηλινού κράτους.

Το κρίσιμο ζήτημα με το Ισραήλ είναι αν θα σταματήσει εδώ που έφθασε σήμερα, εξασθενώντας την Χαμάς και την Χεζμπολάχ και αποδυναμώνοντας το Ιράν, ή θα προχωρήσει υλοποιώντας το σχέδιο δημιουργίας κουρδικού κράτους. Και αν επιλέξει τους Κούρδους μέχρι που θα φθάσει – φυσικά με την υποστήριξη των ΗΠΑ. Θα περιλάβει και τουρκικά εδάφη; Οι δηλώσεις ανησυχίας του Ερντογάν για τις προθέσεις του Ισραήλ να χτυπήσει και τουρκικά εδάφη δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητες.

Το ανησυχητικό σε μια τέτοια περίπτωση με δεδομένες τις αδυναμίες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και την αδρανοποίηση της διπλωματίας είναι αν σε περίπτωση απώλειας εδαφών στα νοτιοανατολικά της η Τουρκία ζητήσει ανταλλάγματα στην Ανατολική Μεσόγειο και τα ανταλλάγματα αυτά αν θα δοθούν από την Ελλάδα.

Και εδώ έρχεται το θέμα της ελληνοτουρκικής σύγκλισης, αυτής που συζητείται και που η κατάληξή της είναι άδηλη. Εδώ τίθεται και το θέμα του μέλλοντος της Κύπρου. Ο κ. Μητσοτάκης δεν έχει καμιά διάθεση να ασχοληθεί με το Κυπριακό. Η Αθήνα, παρά τις κατά καιρούς δηλώσεις, το θεωρεί βάρος και το ενδεχόμενο διχοτόμησης δεν πρέπει να αποκλειστεί. Εκτός κι αν άλλα προβλέπουν τα νέα σχέδια. Νέα, μετά την αναγνώριση του ρόλου που έπαιξε το νησί στην τρέχουσα μεσανατολική κρίση. Αρκετά από όσα συνέβησαν θα ήταν διαφορετικά αν η Κύπρος δεν προσεφέρετο να βοηθήσει.

Παραλληλίστε την περίπτωση με την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ και την άρνηση της Τουρκίας να δώσει την άδεια αμερικανικής επιχείρησης από τα τουρκοιρακινά σύνορα. Πολλά θα ήταν ευκολότερα για τους Αμερικανούς. Πάντως, αν υπάρξουν εξελίξεις στο θέμα των Κούρδων και περιλάβουν την Τουρκία, θα πρόκειται για ιστορικών διαστάσεων μεταβολή. Όπως είναι δομημένη η Τουρκία δεν μπορεί να αντέξει ούτε στρατιωτική ήττα ούτε, πολύ περισσότερο, απώλεια εδαφών. Θα πάμε αλλού τότε.

Για να επανέλθουμε στο θέμα που θέσαμε στην αρχή για τον Τραμπ, τι κάνει έναν άνθρωπο της αμερικανικής ολιγαρχίας να αμφισβητεί τις επιλογές της, όπως εκφράζονται, από το κατεστημένο της; Αν εκείνο που τον ωθεί σ’ αυτήν την επιλογή δεν είναι μόνο η φιλοδοξία του να κυβερνήσει, αλλά είναι και η διαφορετική πολιτική αντίληψη που έχει για την χώρα του και τον παγκόσμιο ρόλο της.

Οι διεθνείς αναλυτές του αποδίδουν τάσεις εσωστρέφειας, προφανώς, ορμώμενοι από τις δηλώσεις του και την πολιτική δασμών που θα ακολουθήσει, αλλά οι κινήσεις του με τους ανθρώπους που τον εκφράζουν κατά τόπους είναι μια προετοιμασία για αναδιαμόρφωση του παγκόσμιου σκηνικού. Και παγκόσμια αναδιαμόρφωση με πολιτική “Οίκαδε” δεν γίνεται.

Η ώρα της ενοποίησης

Το “Πείραμα Τραμπ” πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα πως μπορεί να επιτευχθεί η επιστροφή στο εθνικό κράτος με παράλληλη ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας; Πού οδηγείται ο κόσμος αν και άλλες χώρες ακολουθήσουν μια πολιτική δασμών, όπως οι ΗΠΑ του Τραμπ; Πώς συμβιβάζεται το MAGA (Make America Great Again) χωρίς την παγκόσμια παρουσία και ηγεμονία των ΗΠΑ;

Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη εξωθείται σε μια αναγκαστική ημιαυτονομία και απάντηση στο βασικό ερώτημα: ποια Ευρώπη θέλουμε; Η Ευρώπη της χαλαρής διεύρυνσης –επιλογή που υιοθετήθηκε ως σήμερα– προϋπέθετε φθηνή ενέργεια από τη Ρωσία, αμυντική κάλυψη από το ΝΑΤΟ (τους Αμερικανούς, βασικά) και ενιαία αγορά.

Η Ευρώπη, πλέον, πρέπει να σταθεί μόνη της αμυντικά, με πιο προωθημένη και συγκροτημένη εξωτερική πολιτική και με περαιτέρω ενίσχυση της οικονομικής εξάρτησης των χωρών μελών της. Διαφορετικά δεν μπορεί να αποκτήσει ούτε γεωπολιτικό εκτόπισμα, για το οποίο μίλησε και ο κ. Μητσοτάκης, ούτε να διατηρήσει το σημερινό επίπεδο ζωής των πολιτών της.

Μια τέτοια Ευρώπη είναι η Ομοσπονδιακή Ευρώπη. Η οποία θα δώσει την ευκαιρία και στις περιφέρειες των κρατών-μελών της να ανασάνουν από την συγκεντρωτική εξάρτηση των πρωτευουσών τους. Είτε με τον Τράμπ, είτε με την Χάρις ο κόσμος θα άλλαζε. Το θέμα είναι πως θα περάσουμε σε αυτήν την αλλαγή με το μικρότερο δυνατό κόστος σε ανθρώπινες απώλειες και τραγωδίες.