Ένα κλικ προς την αναγνώριση δυο για την προσάρτηση…

Η Άγκυρα επαναφέρει το θέμα της αναγνώρισης του ψευδοκράτους, γνωρίζοντας τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει αυτό το ζήτημα. Την ίδια ώρα, συντηρεί ανοικτό το επίσης δύσκολο εγχείρημα για προσάρτηση των κατεχομένων στην Τουρκία. Πρόκειται για δυο επιδιώξεις, που παραμένουν στην ατζέντα της τουρκικής πολιτικής, σε μια περίοδο παρατεταμένης άπνοιας στο Κυπριακό.

Την ίδια ώρα, ως γνωστόν, η κατοχική Τουρκία έχει οριοθετήσει τα πλαίσια μέσα στα οποία δέχεται να συζητήσει την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων: Πρώτα αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος και στη συνέχεια να γίνουν οι συζητήσεις για τους όρους «καλής γειτονίας». Οι όροι για επανέναρξη ενός διαλόγου συνδέονται με την αξίωση για αναγνώριση, που προβάλλει η τουρκική πλευρά στις διεθνείς επαφές της.

Ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανέφερε πως το θέμα της αναγνώρισης του ψευδοκράτους το έχει θέσει σε όλες τις πρόσφατες συναντήσεις του στη Νέα Υόρκη, ενώ το είπε αρκετές φορές στη διάρκεια των συνομιλιών που είχε με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν. Τούτο έγινε στα μέσα Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της συνόδου του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organisation Summit 2022), που πραγματοποιήθηκε στο Ουζμπεκιστάν.

Το θέμα αυτό συνδέθηκε και με την είδηση, που διαψεύσθηκε από ρωσικής πλευράς, για έναρξη απευθείας πτήσεων από τη Μόσχα στα κατεχόμενα. Το θέμα της αναγνώρισης του ψευδοκράτους από τη Ρωσία φαντάζει απομακρυσμένο καθώς είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, ενώ σε ό,τι αφορά τις πτήσεις το θέμα δεν είναι καθόλου απλό. Και πρακτικά, νομικά και πολιτικά έχει δυσκολίες. Από τα όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας σε Τουρκία και κατεχόμενα προκύπτει ότι αναζητούνται φόρμουλες. Όπως ανέφερε και ο κατοχικός ηγέτης, Ερσίν Τατάρ, «μπορεί να ξεκινήσει με ‘touch down’ μέσω Τουρκίας και αργότερα να ανοίξει ο δρόμος».

Το θέμα της προσάρτησης, που είναι μια μονομερής ενέργεια, έχει επίσης πολλά προβλήματα, πλην όμως στην Άγκυρα το εξετάζουν σε συνάρτηση και με το τι γίνεται στην Ουκρανία. Μετά τα όσα διαδραματίσθηκαν στην Κριμαία, η Άγκυρα παρακολουθεί και τα “δημοψηφίσματα”, που διενεργούνται αυτές τις ημέρες σε τέσσερις περιοχές της Ουκρανίας, που σε μεγάλο βαθμό ελέγχονται από τη Ρωσία. Αν και το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών σε σχέση με τα παράνομα δημοψηφίσματα εξέδωσε ανακοίνωση σημειώνοντας πως «τέτοιο αθέμιτο τετελεσμένο γεγονός δεν θα αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα».

Τα σχέδια της Άγκυρας

Συγκλίνουσες πληροφορίες αναφέρουν πως η Άγκυρα κρατά το χαρτί της προσάρτησης, αλλά δεν το επιδεικνύει με τρόπο που θα προκαλέσει αντιδράσεις. Παράλληλα, προετοιμάζει το έδαφος. Κάποιοι υποστηρίζουν πως αποτελεί ένα από τα εναλλακτικά σενάρια του Ερντογάν για το 2023. Από τη μια είναι οι εκλογές του Ιουνίου και από την άλλη οι γιορτασμοί για τα 100 χρόνια από την ανακήρυξη του τουρκικού κράτους. Και για τις δυο περιπτώσεις ο Ερντογάν χρειάζεται μια κίνηση εντυπωσιασμού και ουσίας. Όπως αναφέρουν ενημερωμένες πηγές, εάν δεν επιλέξει ένα επεισόδιο με την Ελλάδα, που προφανώς θα έχει κόστος, θα στραφεί προς την Κύπρο.

Όπως συναφώς αναφέρεται, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρακολουθεί με προσοχή και μελετά τις κινήσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν στο Ουκρανικό. Τις κινήσεις του Ρώσου Προέδρου αλλά και τις αντιδράσεις σε αυτές της διεθνούς κοινότητας. Δεν είναι προφανώς μια εύκολη εξίσωση ούτε και μπορεί να συγκριθεί η Τουρκία με τη Ρωσία. Το καθεστώς του Πούτιν μπορεί να αντέξει και πιέσεις και κυρώσεις, έχοντας εργαλειοποιήσει εξαρχής το ενεργειακό. Αυτό που ενθαρρύνει τον Ερντογάν είναι πως, ενώ και ο ίδιος έχει τεντώσει πολλές φορές το σχοινί, έχει προβεί σε σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, κόστος δεν είχε και δεν έχει.

Πώς μπορεί να κινηθεί ο Ερντογάν σε περίπτωση, κατά την οποία θα προχωρήσει προς την κατεύθυνση της προσάρτησης; Ένα σενάριο είναι να γίνει μέσα από τη διενέργεια δημοψηφίσματος στα κατεχόμενα. Η “εκλογή” Τατάρ έδειξε πως μπορεί να χειραγωγήσει τους ψηφοφόρους. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα τύχει της πανηγυρικής έγκρισης από την τουρκική Μεγάλη Εθνοσυνέλευση. Ένα άλλο σενάριο, είναι να τεθεί θέμα προσάρτησης στην ψευδοβουλή, η οποία θα εγκρίνει αίτημα προς την Τουρκία.

Το τουρκικό ΥΠΕΞ, πάντως, πιέζει φιλικές χώρες να κάνουν έστω και μικρά βήματα αναγνώρισης του ψευδοκράτους, δημιουργώντας πολιτικές και οικονομικές γέφυρες με τα κατεχόμενα.

Προετοιμασίες στο ψευδοκράτος

Οι αναφορά του Τούρκου Προέδρου ενώπιον της ολομέλειας της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για λύση δύο κρατών στο νησί, πέρασε σχεδόν απαρατήρητη. Η κατάθεση ( και) στον “ναό” του Διεθνούς Οργανισμού του αφηγήματος για την ύπαρξη δύο κρατών και για «δικαιώματα της Τουρκίας», πέρασαν σχεδόν απαρατήρητα από τη Λευκωσία, που φαίνεται να συνηθίζει τη ρητορική της κατοχικής δύναμης. Το γεγονός, πάντως, αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο από τρίτους. Σημειώνεται, επίσης, ότι οι αναφορές για την Ελλάδα δέχθηκαν έντονη αντίδραση από την Αθήνα, κυβέρνηση και κόμματα.

Όλα τα ζητήματα που αφορούν τα επόμενα βήματα της Τουρκίας στην Κύπρο, αν και δεν θα πρέπει να αποσυνδέονται με τα όσα διαδραματίζονται στα ελληνοτουρκικά, έχουν μια κοινή συνισταμένη, την επιβολή τετελεσμένων. Στα κατεχόμενα, η εναρμόνιση με το τουρκικό κεκτημένο γίνεται εδώ και χρόνια. Οι κινήσεις για αλλαγή των “κρατικών” δομών, καθιστώντας το ψευδοκράτος ως έναν από τους Νομούς της Τουρκίας, η ισλαμοποίηση των κατεχομένων, αποτελούν βήματα προς τον στόχο.

Η Άγκυρα αξιολογεί τις αντιδράσεις και προχωρεί. Για παράδειγμα, μια επαναλαμβανόμενη αναφορά σε ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών είναι πως αποκλείεται η ένωση και απόσχιση. Για το θέμα της απόσχισης η τουρκική πλευρά θεωρεί πως αυτό έγινε με την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, τον Νοέμβριο του 1983, και απομένει η διεθνής αποδοχή του (όχι η διεθνής αναγνώρισή του). Και έκτοτε, υποστηρίζουν οι Τούρκοι, έγιναν βήματα επί εδάφους με τη δημιουργία δομών και λειτουργίας τους. Παραπέμπουν δε στο γεγονός ότι διεθνείς παράγοντες συνεργάζονται με αυτές τις δομές, ανεξαρτήτως εάν δηλώνουν πως δεν τις αναγνωρίζουν.

Αλλά και οι αλλαγές των δομών, η προσαρμογή εν γένει στο τουρκικό κράτος πώς ερμηνεύεται; Το θέμα της προσάρτησης εγείρεται κατά καιρούς από τουρκικής πλευράς. Τον Νοέμβριο του 2016, ο σύμβουλος του Ερντογάν για θέματα οικονομίας Γιγίτ Μπουλούτ, είχε προτείνει προσάρτηση των κατεχομένων με αφορμή την αντίδραση Τουρκοκυπρίων για το θρησκευτικό λύκειο.

Είχε αναφέρει πως «η επανένωση και παράδοση της Κύπρου στην Ε.Ε. σηματοδοτεί τη δολοφονία της σύνθεσης Τουρκισμού-Ισλάμ σε αυτή τη γεωγραφία. Σε περίπτωση που η ”ΤΒΔΚ” δεν επιθυμεί να συνεχίσει την πορεία της (με το υφιστάμενο καθεστώς) τότε θα μετατραπεί σε επαρχία της Τουρκίας και θα συνεχίσει με αυτό τον τρόπο την πορεία της. Σε αυτό το νησί εμείς παρέχουμε νερό και ηλεκτρικό. Η οικονομία (της ”ΤΔΒΚ”) οργανώνεται στην Τουρκία. Υπό αυτές τις συνθήκες κάποιοι ακόμη προπαγανδίζουν για λογαριασμό της Αγγλίας και της Ε.Ε.».

Υπενθυμίζεται περαιτέρω, πως σε μια ομιλία του στη Βουλή το 1997 ο Μπουλέντ Ετζεβίτ, την οποία υπενθύμισε πριν ένα χρόνο η τουρκική Μιλιέτ, ανέφερε πως «η ”ΤΔΒΚ” και η Τουρκία θα πρέπει να περάσουν σε ένα μοντέλο αυτόνομου κράτους που να είναι αυτόνομο στο εσωτερικό και να υπάγεται στην Τουρκία σε θέματα εξωτερικών υποθέσεων και άμυνας. Και το όνομα του κράτους αυτού πρέπει να είναι Τουρκική Δημοκρατία Κύπρου». Αυτό το ενδεχόμενο φαίνεται πως θα επανέρχεται και μάλιστα το θέμα της ονομασίας τέθηκε από κύκλους στην Άγκυρα.