Ενεργειακό για δυνατούς λύτες – Ρόλο αναζητεί η Λευκωσία

Οι έντονες διεργασίες για τα ενεργειακά, οι παρασκηνιακές συζητήσεις διεθνών παικτών για τον φυσικό πλούτο της Ανατολικής Μεσογείου, διαμορφώνουν εκ των πραγμάτων νέες γεωπολιτικές και οικονομικές εξισώσεις. Είναι προφανές πως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει διαφοροποιήσει τα δεδομένα και ως εκ τούτου δημιουργείται μια νέα δυναμική καθώς ψηλά στην ατζέντα είναι η αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών, στο πλαίσιο της προσπάθειας για απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Χρονικός ορίζοντας για απεξάρτηση τέθηκε, ως γνωστόν, το 2030.

Σε αυτή την κομβική συγκυρία η Κυπριακή Δημοκρατία αναζητεί ρόλο και πρωτίστως να είναι μέρος των συζητήσεων και των διεργασιών, αν και δεν είναι έτοιμη ακόμη να δώσει φυσικό αέριο. Οι Βρυξέλλες, όπως συναφώς πληροφορούμαστε, είχαν χωριστές συναντήσεις με τις κυβερνήσεις Ισραήλ και Αιγύπτου, για τις οποίες δεν έχει ενημερωθεί απευθείας και επισήμως η Κυπριακή Δημοκρατία, που είναι κράτος-μέλος. Τα κανάλια επικοινωνίας της Ε.Ε. με τις δυο αυτές χώρες διατηρούνται. Πρέπει, πάντως, να αναφερθεί αναφορικά με τις διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη πως και η Ελλάδα κάνει συνεννοήσεις με την Αίγυπτο, χωρίς να έχει ενημέρωση η Λευκωσία.

Είναι προφανές πως ενώ ο χρόνος για τα ενεργειακά είναι μεν πιεστικός υπό την έννοια ότι θα πρέπει να βρεθούν λύσεις, είναι, ωστόσο, σαφές πως οι διεργασίες δεν είναι τόσο εύκολες. Η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να καταστεί μέρος του νέου σκηνικού, εάν γίνουν οι αναγκαίες κινήσεις και επιμένει να αποτελέσει μέρος της μεγάλης εικόνας και όχι να ακολουθεί τις εξελίξεις. Είναι, ωστόσο, σαφές πως εάν δεν κινηθεί εγκαίρως, υπάρχει κίνδυνος να παρακαμφθεί ή να έχει μειωμένο ρόλο και λόγο στις εξελίξεις. Στα πλαίσια αυτά μπορεί να ζητήσει τεχνική και οικονομική στήριξη από την Ε.Ε. καθώς και να αποτελέσει τη γέφυρα προς την περιοχή.

Ο ρόλος της Λευκωσίας

Την ίδια ώρα εξελίξεις υπάρχουν και στην κυπριακή ΑΟΖ. Σε ό,τι αφορά τις γεωτρήσεις και τις έρευνες, υπάρχουν τα εξής δεδομένα:

Πρώτο, η κοινοπραξία ExxonMobil-Qatar Petroleum, διενήργησε επιβεβαιωτική γεώτρηση στο θαλασσοτεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ και συγκεκριμένα στον στόχο «Γλαύκος». Σύμφωνα με πληροφορίες, με βάση τα στοιχεία που έχουν συλλέξει, το αέριο είναι εξαιρετικής ποιότητας. Δεν είναι, όμως, ακόμη γνωστές οι ποσότητες. Αυτό αναμένεται να γίνει γνωστό όταν ολοκληρωθούν οι μελέτες και η αξιολόγηση των στοιχείων, που έχουν ενώπιόν τους. Η τελική εικόνα αναμένεται να ξεκαθαρίσει προς το τέλος του χρόνου.

Δεύτερο, αναμένεται προς το τέλος του τρέχοντος μηνός να ξεκινήσει γεώτρηση στο θαλασσοτεμάχιο 6 της κυπριακής ΑΟΖ, της κοινοπραξίας ENI-TOTAL. Το γεωτρύπανο της ENI, που είναι και η διαχειρίστρια, το Tungsten Explorer, βρίσκεται στην Αίγυπτο και αναμένεται προσεχώς να μετακινηθεί προς την περιοχή μας για να προχωρήσει σε νέα ερευνητική γεώτρηση, στον στόχο «Κρόνος», που είναι κοντά στην «Καλυψώ» (στον στόχο αυτό το 2018 εντοπίσθηκε εκτεταμένη στήλη φυσικού αερίου). Στους σχεδιασμούς, εάν οι ενδείξεις είναι ενθαρρυντικές, είναι να «κτυπήσουν» και δεύτερο στόχο, κοντά στον «Κρόνο». Διαφορετικά θα επιχειρήσουν στο θαλασσοτεμάχιο 8, στον στόχο «Ερατοσθένης».

Σημειώνεται συναφώς ότι στις 13 Μαΐου θα πραγματοποιηθεί δεύτερη συνάντηση (η πρώτη έγινε την 21η Απριλίου, τη Μεγάλη Πέμπτη), μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της αμερικανικής εταιρείας Chevron, που έχει αναλάβει το «Αφροδίτη». Σε σχέση με το «Αφροδίτη» υπήρξε ως γνωστόν υπογραφή συμφωνίας για εκμετάλλευση των κοιτασμάτων και μεταφοράς του αερίου με αγωγό προς την Αίγυπτο. Προς τούτο έχει συναφθεί και διακρατική συμφωνία (Κύπρου και Αιγύπτου). Όπως είναι γνωστό, τον Ιούλιο του 2020 η Noble αγοράστηκε από την Chevron, η οποία ζήτησε χρόνο από τη Λευκωσία. Ο χρόνος αυτός έχει παρέλθει ήδη και αναμένεται ότι στις 13 Μαΐου η εταιρεία θα παρουσιαστεί με προτάσεις για τα επόμενα βήματα.

Ενεργειακά σενάρια

Η μία λύση αφορά τη δημιουργία αγωγού προς την κατεύθυνση της Αιγύπτου και συγκεκριμένα στους σταθμούς του Ιτκου και του Νταμιέτα και η άλλη επιλογή είναι να δημιουργηθεί ένας αγωγός από την ισραηλινή ΑΟΖ (Λεβιάθαν) όπου θα ενώνεται με το τεμάχιο «Αφροδίτη» και από εκεί να μεταφέρεται στην Αίγυπτο. Ενδιαφέρον, πάντως, έχει αυτό που είπε προ ημερών η υπουργός Ενέργειας, Νατάσα Πηλείδου, η οποία έκανε λόγο για εξαγωγή φυσικού αερίου από το τεμάχιο «Αφροδίτη» περί το 2026. Δεν έγινε γνωστό από πού προκύπτει αυτή η εκτίμηση, το σίγουρο είναι πως δεν φαίνεται να έχει σχέση με τις μέχρι τώρα συζητήσεις με την αμερικανική εταιρεία.

Περαιτέρω, υπενθυμίζεται συναφώς ότι στις 2 Δεκεμβρίου 2021, το Υπουργικό Συμβούλιο είχε εγκρίνει την αδειοδότηση του θαλασσοτεμαχίου 5 στην κοινοπραξία των εταιρειών ExxonMobil exploration and production Cyprus offshore Ltd και Qatar Petroleum international stream lc. Διαχειρίστρια θα είναι η ExxonMobil (με ποσοστό συμμετοχής 60 και 40, αντίστοιχα). Στη συνέχεια υπογράφηκε και η συμφωνία. Εντός του καλοκαιριού, τον Ιούλιο κατά πάσα πιθανότητα, αναμένεται να αρχίσουν οι σεισμικές μελέτες στο τεμάχιο 5, καθώς όπως εγνώσθη έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες προσφοράς. Παράλληλα, σε σχέση με τις επιλογές για τη μεταφορά αερίου συντηρείται ακόμη και ο αγωγός East Med, που εάν επιλεγεί θα είναι καθαρά πολιτική απόφαση. Όπως υπάρχει και το θέμα της δημιουργίας μονάδας LNG στην Κύπρο.

Η τηλεδιάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και των ΗΠΑ, αύριο Δευτέρα, θα ασχοληθεί τόσο με τα θέματα ενέργειας όσο και της ασφάλειας. Είναι προφανές πως οι Αμερικανοί ενδιαφέρονται για την αξιοποίηση του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, ωστόσο, είναι γνωστό πως οι ίδιοι πωλούν ήδη στην Ευρώπη, μεταφέροντάς το με πλοία. Οι τρεις άλλοι ΥΠΕΞ προφανώς και θα θέσουν ψηλά την επιλογή της δικής τους περιοχής και θα τη συνδέσουν και με το θέμα της ασφάλειας. Η τετραμερής συνάντηση, πάντως, θα δώσει την ευκαιρία τόσο στη Λευκωσία όσο και στην Αθήνα να θέσουν το ζήτημα της τουρκικής επιθετικότητας, διασυνδέοντας και το θέμα της ενέργειας. Είναι προφανές πως πιο ψηλά στην ατζέντα θα είναι το Ουκρανικό.

Η κατοχική Τουρκία

Το θέμα των τουρκικών αντιδράσεων λαμβάνεται υπόψη στους σχεδιασμούς από όλους τους παίκτες στην περιοχή. Είναι σαφές πως η προσπάθεια επαναπροσέγγισης της Τουρκίας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο δεν προχωρά όσο γρήγορα θα ήθελε η Άγκυρα. Αυτό εκ των πραγμάτων μειώνει σημαντικά την πρόταση για μεταφορά του αερίου με αγωγό μέσω Τουρκίας, που επανέφερε το καθεστώς Ερντογάν και είχε αρχικά βρει υποστηρικτές.

Το ερώτημα είναι τι θα κάνει η Άγκυρα. Θεωρείται δεδομένο ότι θα επιχειρήσει να ακυρώσει τους σχεδιασμούς, παρενοχλώντας πρωτίστως την Κύπρο και απειλώντας την Ελλάδα. Η τελευταία θέλει να αποφύγει οτιδήποτε θα ενισχύσει την ένταση με την κατοχική δύναμη και τούτο το διαπιστώνουν και οι Τούρκοι στους σχεδιασμούς της.

Είναι προφανές πως η Άγκυρα επενδύει στο γεγονός ότι αυτή την περίοδο οι διάφοροι διεθνείς παίκτες την έχουν ανάγκη, λόγω του Ουκρανικού και θεωρεί πως θα ικανοποιηθεί και σε ό,τι αφορά τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτό εξαρτάται και από τους παίκτες της περιοχής, από τους Αμερικανούς αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση.