Καλά τα F-35 αλλά ας κοιτάξουμε τις προτεραιότητες

Η υπόθεση των F-35 απασχολεί σταθερά τη δημοσιότητα, εξαιτίας των εξελίξεων στο πρόγραμμα και του αντίκτυπου που αυτό έχει στην Τουρκία. Τη χώρα δηλαδή που εκπροσωπεί την απειλή για την Ελλάδα, άρα τον βασικό λόγο για τον οποίο η Ελλάδα εξοπλίζεται, παρότι θέση έχει και η “συμμαχική διάσταση” των ελληνικών εξοπλισμών. Υπενθυμίζουμε ότι εάν η Τουρκία δεν είχε εξαιρεθεί από το πρόγραμμα, θα είχε σταδιακά αποκτήσει 100+ αεροσκάφη F-35. Κατά συνέπεια, υπό τη συγκεκριμένη οπτική γωνία, η κίνηση της Ελλάδας είναι ορθή.

Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλες οπτικές γωνίες, χωρίς να συνεπάγεται ότι η ελληνική απόφαση για την προμήθεια των F-35 είναι αυτόματα σωστή ή λάθος. Κάθε άποψη είναι σεβαστή υπό την προϋπόθεση ότι τηρεί κάποια στάνταρ ευπρέπειας και θα πρέπει να τυγχάνει της δέουσας μελέτης και επεξεργασίας θεσμικά, αλλά και από όσους έχουν πραγματική ανησυχία για την ελληνική άμυνα.

Αναπόφευκτα, όταν μιλάμε περί της καταλληλότητας ενός οπλικού συστήματος για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το πλαίσιο στο οποίο αυτό θα αγοραστεί και θα κληθεί να επιχειρήσει. Με απλά λόγια, πέραν του εκτιμώμενου αντίκτυπου στην αποτρεπτική προσπάθεια, ποια είναι η απειλή που αντιμετωπίζεται και ποιο είναι το πορτοφόλι που θα τα αγοράσει. Δηλαδή, εάν υπάρχει συναίσθηση του συνολικού κόστους υποστήριξης του συστήματος, στο σύνολο του επιχειρησιακού του βίου, καθότι έτσι μόνον μπορεί να προϋπολογιστεί στοιχειωδώς το ποσό που θα προστεθεί στην ετήσια δαπάνη για την άμυνα.

Αυτός ο υπολογισμός δεν αφορά μόνο τα F-35, αλλά καθένα από τα οπλικά συστήματα που αγοράζονται. Τα Rafale, τα άλλα αεροσκάφη που απαιτούνται σε πλειάδα ρόλων, τα ελικόπτερα που θέλουμε να αγοράσουμε, γενικής χρήσης ή επιθετικά, τα πλοία που ναυπηγούνται, τα συστήματα πυροβολικού κ.λπ. Ας σοκαριστούν όσοι αντιμετωπίζουν τα θέματα των εξοπλισμών με νοοτροπία ευκταίου και όχι εφικτού, ωσάν η εθνική συζήτηση γίνεται σε πάμπλουτο κράτος.

Καλοί λογαριασμοί

Ας αναλύσουμε σε μεγαλύτερο βάθος τον αντίκτυπο που θα έχει στο ελληνοτουρκικό μέτωπο η προοπτική ένταξης και των υπερσύγχρονων F-35, μετά τα Rafale F3R στο ελληνικό οπλοστάσιο. Να υπενθυμιστεί στο σημείο αυτό ότι δεν αρκεί μόνο η κατοχή, αλλά και η πολιτική βούληση χρήσης τους εάν και εφόσον… Διότι ο αντίπαλος είναι θέμα χρόνου να προβεί σε ενέργειες απαξίωσης της ελληνικές αποτρεπτικής αξιοπιστίας. Γι’ αυτό έχει τεράστια σημασία η χάραξη κόκκινων γραμμών, κάτι το οποίο αποτυπώνεται και στα θεσμικά κείμενα που προηγούνται της χάραξης αμυντικής και εξοπλιστικής στρατηγικής. Και σε αυτό τον τομέα η Ελλάδα δεν παίρνει ιδιαίτερα υψηλό βαθμό.

Ίσως διότι μας απασχολεί περισσότερο από όσο θα έπρεπε η διεθνής πολιτική ορθότητα, δηλαδή το να μην εκπέμπουν οι ελληνικές αναφορές “επιθετικότητα”. Ξεχνάμε ότι η τελική ευθύνη διαφύλαξης της εδαφικής ακεραιότητας βρίσκεται αποκλειστικά ανήκει στους Έλληνες. Κατά συνέπεια, όποιος ενοχλείται, αφενός εξετάζει την κατάσταση από την οπτική γωνία των δικών του εθνικών συμφερόντων, στην οποία έχει προσαρμόσει τα αντίστοιχα συμμαχικά, ξεχνώντας τι θα έπραττε ο ίδιος εάν αντιμετώπιζε το είδος της απειλής που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.

Ο τρόπος ανταπόκρισης ενός συμμάχου σε τέτοιες προκλήσεις, πέραν της αποτρεπτικής αξιοπιστίας ευεργετεί και την αντίστοιχη συμμαχική. Η Ελλάδα εκπέμπει εικόνα ενός αποφασισμένου και επιχειρησιακά ικανού συμμάχου, ο οποίος, όπως οι υπόλοιποι ορθολογικοί διεθνείς δρώντες, θέτει ως προϋπόθεση συμμαχικής εμπλοκής την εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος. Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς συμμάχους εν προκειμένω. Ταυτόχρονα, θέτει και την ίδια τη Συμμαχία προ των ευθυνών της, εάν υποτεθεί ότι θεωρεί αδιανόητο ενδεχόμενο να ξεσπάσει σύγκρουση ανάμεσα σε δυο συμμαχικές χώρες, παρότι στα ελληνοτουρκικά, η Τουρκία είναι πλέον τύποις σύμμαχος, με υποσημειώσεις και αστερίσκους.

F-35 και πορτοφόλι…

Τούτων λεχθέντων, γίνεται αντιληπτό ότι για να έχει η προμήθεια το αποτέλεσμα που επιδιώκεται, πρέπει να πείθει ότι όντως θα έχει υψηλές διαθεσιμότητες και θα υποστηρίζεται σωστά και αδιάλειπτα. Εξ ου και η ανάγκη σωστών οικονομικών υπολογισμών. Επιπρόσθετα, επειδή όλες οι εξοπλιστικές προμήθειες έχουν από μικρό ως μεγάλο “γεωπολιτικό αποτύπωμα”, ενώ εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς (υποστήριξη αμυντικής βιομηχανίας του προμηθευτή, γεωπολιτική σύνδεση κ.λπ.), πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αξιόλογο διαπραγματευτικό χαρτί.

Αν η Τουρκία προσπαθούσε μέσω των εξοπλιστικών συμβολαίων δισεκατομμυρίων, αρχικά να νομιμοποιήσει και εν συνεχεία να προωθήσει αποφασιστικά τα αναθεωρητικά της σχέδια, η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει αποτελεσματικά, χωρίς να παραβιάζει τα όρια αυτού που έχει ορίσει ως ευπρεπή διεθνή συμπεριφορά. Η προμήθεια των F-35 έπρεπε να έχει ευθέως συνδεθεί με την αποδέσμευση των κατάλληλων όπλων (π.χ. AGM-158 JASSM, SDB II, JSM), καθότι αυτά δίνουν υπόσταση στις αεροπορικές πλατφόρμες και αποτελούν πολλαπλασιαστή αποτρεπτικής και μαχητικής ισχύος.

Επειδή όμως ορθώς υποστηρίζεται ότι τα F-35 είναι κάτι περισσότερο από ένα παραδοσιακό μαχητικό αεροσκάφος και ότι λόγω των υπερσύγχρονων αισθητήρων και δυνατοτήτων “σύντηξης” (fusion) και διανομής πληροφοριών σε μια αεροπορική δύναμη, θα μπορούσε να γίνει και ο ακόλουθος υπολογισμός. Τα σύγχρονα αεροφερόμενα όπλα δεν αφορούν μόνο τα F-35 αλλά και τη ραχοκοκαλιά του ελληνικού αεροπορικού στόλου, τα F-16. Εάν, λοιπόν, τα πέμπτης γενιάς μαχητικά τα προορίζουμε για πιο “συντονιστικό” ρόλο, τότε δεν θα πρέπει να τίθεται η προοπτική αγοράς 40 αεροσκαφών αλλά να παραμείνουμε στα 20, άντε και με ένα μικρό δικαίωμα προαίρεσης (option) για την προμήθεια μερικών ακόμα στην ίδια τιμή και με την ίδια διαμόρφωση. Άλλο είναι η δαπάνη 3,5-4 δισ. ευρώ και άλλο 7+.

Τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν μπορούν να επενδυθούν σε δεύτερη μοίρα Rafale στην διαμόρφωση F4. Αυτό θα δημιουργούσε οικονομίες κλίμακος, καθώς και στην περίπτωση του εξαιρετικού γαλλικού αεροσκάφους, τα κόστη είναι δυσθεώρητα. Εναλλακτικά, τα χρήματα αυτά μπορούν να επενδυθούν στη βελτιστοποίηση του στόλου των F-16 όπου το αναλογικό και απαρχαιωμένο σύστημα αυτοπροστασίας, μοιάζει σαν την μύγα μέσα στο γάλα και τα προβλήματα που οδηγούν σε απαράδεκτους επιχειρησιακούς συμβιβασμούς δεν είναι λίγα…

Επίσης, μπορεί να επενδυθούν σε ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA) για όλα. Εν ολίγοις, το πορτοφόλι είναι το σημείο αναφοράς. Εφόσον τα κονδύλια δεν είναι απεριόριστα, οδηγούμαστε στην ανάγκη προσεκτικής προτεραιοποίησης των αναγκών, στο πλαίσιο της οποίας ο γεωπολιτικός παράγοντας πρέπει να είναι ένας από όλους όσους πρέπει να σταθμιστούν.

Καλό θα ήταν η πολιτική ηγεσία να ακούει πιο προσεκτικά τη στρατιωτική, όχι να ζητά γενικώς και αορίστως εάν ένα οπλικό σύστημα θα ήταν χρήσιμο. Διότι σε αυτό το ερώτημα η απάντηση είναι πάντα “ναι”. Το ζητούμενο είναι η στρατιωτική ηγεσία να καταστήσει κοινωνό την πολιτική στα ζητήματα προσεκτικής ιεράρχησης της κάλυψης των αναγκών. Όσον αφορά δε τον ρόλο των αναλυτών και της δημοσιογραφίας, η εξυπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος προϋποθέτει την άσκηση καλόπιστης κριτικής απέναντι σε όλους. Από χειροκροτητές και από έλλειψη πολιτικής σκέψης που να “κουμπώνει” με τις στρατιωτικές ανάγκες, η χώρα έχει χορτάσει…