Οι συνομιλίες πίσω από τις κλειστές πόρτες για F-35 και F-16

Η δέσμευση του Τούρκου προέδρου Ερντογάν για την αποδοχή ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ διευκολύνει το State Department να κινήσει –σύντομα– τη διαδικασία επίσημης ειδοποίησης του Κογκρέσου για την έγκριση πώλησης μαχητικών F-35 στην Ελλάδα. Η διαδικασία καθυστερούσε, ατύπως, ώστε να μην επιβαρυνθεί το διαπραγματευτικό πακέτο Ουάσιγκτον-Άγκυρας και να μη δοθεί η εικόνα υπέρμετρης ενίσχυσης της Αθήνας.

Ωστόσο, θα ήταν λάθος να επικρατήσει στην ελληνική πλευρά ενθουσιασμός για ταχεία προμήθεια των F-35, καθώς θα απαιτηθούν πολύς χρόνος, εγγυημένη χρηματοδότηση και διαρκής επιβεβαίωση της παρούσας αμερικανικής προσέγγισης ως προς την ισορροπία στρατιωτικής ισχύος στη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Εξίσου εσφαλμένη θα ήταν η εντύπωση της τουρκικής πλευράς για άμεση αποδοχή των αιτημάτων αγοράς νέων F-16, εκσυγχρονισμού των παλαιότερων τύπων του ίδιου μαχητικού και καταβολής αποζημίωσης για την ακύρωση παράδοσης των δικών της F-35.

Η εικόνα που έχει διαμορφωθεί, με βάση τις πρόσφατες τηλεφωνικές επικοινωνίες του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν και τις συζητήσεις σε υπηρεσιακό επίπεδο, παραπέμπει σε σκληρό ανταγωνισμό Αθήνας-Άγκυρας κατά τις προσεχείς επαφές τους με την κυβέρνηση Μπάιντεν και τα μέλη του Κογκρέσου. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, λόγω του αυξημένου ρόλου της Τουρκίας για τα συμφέροντα της Δύσης και της προεκλογικής εκστρατείας στις ΗΠΑ το επόμενο έτος.

Στην παρούσα φάση, βαρύνουσα σημασία έχουν δύο στοιχεία:

Πρώτον, ότι παρά το συμμαχικό ενθουσιασμό για τη θετική δήλωση Ερντογάν, το κεφάλαιο της σουηδικής ένταξης στο ΝΑΤΟ δεν θα κλείσει πριν από την επίσημη κύρωση του πρωτοκόλλου προσχώρησης από τη Τουρκική Εθνοσυνέλευση. Ως τότε, η Άγκυρα θα συνεχίσει την απαιτητική ως εκβιαστική τακτική της, με την υποβολή σωρείας αιτημάτων στην Ουάσιγκτον.

Δεύτερον, ότι η συγκεκριμένη κυρωτική διαδικασία στην Άγκυρα μάλλον δεν θα ολοκληρωθεί πριν από την αντίστοιχη (μερική ή συνολική) έγκριση από το Κογκρέσο των ΗΠΑ των τουρκικών αιτημάτων για τα F-16. Ο λόγος είναι ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν μπορεί να εγγυηθεί, εκ των προτέρων, στην τουρκική κυβέρνηση ποια θα είναι η στάση των νομοθετικών σωμάτων.

Άλλωστε, οι αντιρρήσεις πολλών μελών του Κογκρέσου δεν οφείλονται μόνον στην –έστω υπό αναστολή– ένταση στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και στη γενικότερη πρακτική της Τουρκίας ως προς το κράτος δικαίου και τις σχέσεις της με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Επιπλέον, αμερικανικές πηγές αποκλείουν –ειδικά ενόψει προεκλογικής περιόδου– την άσκηση του εξαιρετικού προνομίου του προέδρου των ΗΠΑ για παράκαμψη αποφάσεων του Κογκρέσου.

Η “συμβολή” της Αθήνας

Σε αυτό το πλαίσιο, όσο κι αν ακούγεται περίεργο, οικοδομείται σταδιακά ένα σκεπτικό, σύμφωνα με το οποίο και η Αθήνα «θα μπορούσε να συμβάλει με ποικίλους τρόπους» στην ομαλή πορεία έγκρισης των αιτημάτων της Άγκυρας προς όφελος της Ατλαντικής Συμμαχίας και των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Υποστηρίζεται, μεταξύ άλλων, ότι η Αθήνα θα ήταν χρήσιμο, ως “επιβράβευση” της μειωμένης δραστηριότητας των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων από τους σεισμούς του Φεβρουαρίου ως σήμερα, να αποδεχθεί επίσημο μορατόριουμ αορίστου χρόνου, αναστέλλοντας το μέγιστο μέρος των ελληνικών αμυντικών κινήσεων και ασκήσεων.

Προστίθεται, επίσης, το επιχείρημα ότι είναι προς το συμφέρον της ελληνικής αμυντικής οργάνωσης η αντιμετώπιση ενός “γνωστού” τύπου μαχητικού (F-16) αντί της προσφυγής της Τουρκίας στην εναλλακτική πηγή προμηθειών της Ρωσίας ή –αργότερα– στην κατασκευή δικού της προηγμένου μαχητικού με τη συνδρομή βρετανικών και άλλων δυτικών εταιριών. Ως αποκορύφωμα του σκεπτικού “ελληνικής συμβολής” αναφέρεται η δυνατότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη να ασκήσει την επιρροή της σε φιλικά μέλη του Κογκρέσου! Υπονοείται, κυρίως, η ανάγκη παρεμβάσεων προς τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας Μπομπ Μενέντεζ, ώστε να μετριαστούν ή τερματιστούν οι αντιδράσεις του κατά της Τουρκίας.

Παρόμοιες ιδέες δεν είναι καινοφανείς, καθώς είχαν ακουστεί και την περίοδο 2007-2008, όταν το λεγόμενο ελληνικό λόμπι της Ουάσιγκτον στήριζε την πολιτική της κυβέρνησης Καραμανλή κατά της ένταξης της τότε ΠΓΔΜ (νυν Βόρειας Μακεδονίας) στο ΝΑΤΟ. Όμως, όπως και προ 15ετίας, όσοι αναπαράγουν ανάλογες ιδέες εν έτει 2023, λησμονούν αφενός το μέγεθος και τη φύση των εξωτερικών απειλών κατά της Ελλάδας, αφετέρου ότι η παρέμβαση μίας ξένης κυβέρνησης σε μέλη του Κογκρέσου θα ήταν απολύτως παράνομη κατά την αμερικανική νομοθεσία.