30/10/1918: Τί ακολούθησε την ήττα των Νεότουρκων

Στις 30 Οκτωβρίου 1918 με το νέο ημερολόγιο, οι Νεότουρκοι υπέγραψαν την άνευ όρων παράδοση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στους συμμάχους (Αντάντ). Η παράδοση έγινε στο Μούδρο της Λήμνου, επί του βρετανικού θωρηκτού “Αγαμέμνων”. Η αιματηρή Τριανδρία των Νεότουρκων (Εμβερ-Τζεμάλ-Ταλαάτ πασά) θα διαφύγει με γερμανικό υποβρύχιο στην Οδησσό, η οποία -όπως και όλη η Ουκρανία και η Κριμαία- ήδη από τον Μάρτιο του 1918 (Συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ) είχε παραχωρηθεί από τον Λένιν στους Γερμανούς.

Στη συμμαχία είχε ήδη πάρει μέρος και η Ελλάδα από τον Ιούνιο του 1917 μετά την εκδίωξη των φιλογερμανών του Κωνσταντίνου Α’ από την Αθήνα. Έτσι τελειώνει ο Α’ Παγκοσμιος Πόλεμος στην Ανατολή. Ίσως η ήττα των Νεότουρκων θα είχε συμβεί τρία χρόνια νωρίτερα, εάν η Ελλάδα υπό τον Κωνσταντίνο επέλεγε την έγκαιρη ένταξη στη συμμαχία, αντί του δρόμου της φιλογερμανικής ουδετερότητας. Μιας ουδετερότητας που ευνοούσε μόνο την ασφάλεια της Τουρκίας, έκλεινε τα μάτια μπροστά στην υλοποίηση των γενοκτονικών σχεδίων κατά των χριστιανικών κοινοτήτων και υπονόμευε τα μακροπρόθεσμα ελληνικά συμφέροντα στα Βαλκάνια (Θράκη) και την Εγγύς Ανατολή.

Το κενό βέβαια μετά την ελληνική άρνηση του 1915 το είχαν καλύψει ήδη οι Ιταλοί, οι οποίοι με τη Συνθήκη της Μωριέννης (στο San Giovanni di Moriana) είχαν εξασφαλίσει τη μεταπολεμική κυριαρχία στη δυτική Μικρά Ασία. Οι Ιταλοί, έχοντας ως βάση τα Δωδεκάνησα, προσδοκούσαν στη δημιουργία ενός ιταλικού κράτους στην περιοχή το οποίο θα ήλεγχε την Εγγύς Ανατολή.

Ιταλική εμπλοκή

Με τη Συνθήκη της Μωριέννης, είχε κλείσει για τους Έλληνες ο δρόμος της διεκδίκησης της Ιωνίας – δηλαδή της γεωπολιτικής ολοκλήρωσης του ελλαδικού κράτους- όπως βεβαίως και της Κύπρου (τελευταία ευκαιρία η βρετανική προσφορά στην κυβέρνηση Ζαΐμη τον Σεπτέμβριο του 1915). Έπρεπε να υπάρξει η ελληνική συμμετοχή στην εκστρατεία της Ουκρανίας κατά των μπολσεβίκων, ώστε να αυξηθούν οι ελληνικές δυνατότητες και να αναβαθμιστεί ο ελληνικός γεωπολιτικός ρόλος στα μάτια των συμμάχων.

Αυτό το γεγονός, μαζί με την βούληση της Βρετανίας και της Γαλλίας να αποτραπεί η ιταλική μεγέθυνση, καθώς και την επιλογή του Λόιντ Τζορτζ για μόνιμη στρατηγική σημασία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας με μια μεγεθυμένη Ελλάδα, οδήγησε στην επαναφορά των σχεδίων του ’15, έστω όχι στην έκταση που είχαν οι τότε παραχωρήσεις, για απόδοση της περιοχής της Σμύρνης στην Ελλάδα, έστω και μέσω της συμμαχικής της ιδιότητας.

Έτσι έμπαιναν οι βάσεις για τις μελλοντικές διεκδικήσεις στα Συνέδρια Ειρήνης. Η Ελλάδα πάντως κατάφερνε να αναβαθμίσει το ρόλο της στην Ανατολική Μεσόγειο, να διασφαλίσει τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, να κυριαρχήσει πλήρως στο Αρχιπέλαγος και να προστατεύσει τον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής που είχε υποστεί σκληρές διώξεις καθ’ όλη την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.