Η κατά το Σύνταγμα έννοια του Γάμου – Θεμελιώδεις προϋποθέσεις εγκυρότητας

Σήμερα στο πλαίσιο της εθνικής κυριαρχίας, θεωρίας που επικρατεί τον 19ο αιώνα, μετά την πτώση των αυτοκρατοριών, θεμελιακής φύσης για τη συντήρηση και την προαγωγή του έθνους, κατά το Σύνταγμα, είναι ρητώς η οικογένεια (Άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος του 1975). Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που θέτει αυτοτελώς στα προστατευόμενα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα από το κράτος, την οικογένεια, όπως τον γάμο, τη μητρότητα και την παιδική ηλικία.

Αποτελεί δηλαδή αυτή η διάταξη του Συντάγματος θεμελιακή θεσμική εγγύηση (Βλ. Συμβούλιο της Επικρατείας 910/1994, ΔιΔικ 1994,1214, ΣτΕ 1154/1983) και προστατεύει «ὡς πρός τήν οὐσιαστική τους δομή τόν γάμο καί τήν οἰκογένεια». Ειδικά για τις πολύτεκνες οικογένειες στο άρθρο 21 του Συντάγματος σημειώνεται ότι «…έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το Kράτος» (άρθρο 21 Παρ.2), ενώ επίσης διατυπώνεται η υποχρέωση του Κράτους να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για το σχεδιασμό και την εφαρμογή δημογραφικής πολιτικής. Στη βάση αυτών των διατάξεων του Συντάγματος, το κράτος υποχρεούται να μεριμνά για τη διασφάλιση συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης όλων των πολιτών μέσω ενός συστήματος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, όπως νόμος ορίζει (Βλ. Ελεγκτικό Συνέδριο: Άρθρο 21 – Προστασία Οικογένειας, Γάμου, Μητρότητας και Παιδικής Ηλικίας, Δικαιώματα Ατόμων με Αναπηρίες σε).

Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, ο γάμος, κατά το Σύνταγμα, μπορεί να μην συνδέεται άμεσα με την οικογένεια, γιατί αυτός δεν γίνεται οπωσδήποτε χάριν της οικογένειας, ανεξάρτητα από την ενδεχόμενη δημιουργία οικογένειας, παρίσταται όμως ως ο μόνος έγκυρος γάμος με μόνο τα ετερόφυλα ζεύγη, που για το ελληνικό δίκαιο προστατεύεται από το Σύνταγμα (Βλ. Ρόη Δ. Παντελίδου (2024) “Ο γάμος ως ένωση δύο προσώπων διαφορετικού φύλου” στο Βήμα).

Γάμος και Σύμφωνο Συμβίωσης

Κάθε άλλη μορφή που σχετίζεται με τη συμβίωση ανθρώπων είναι απλή Ένωση και κατά το Ελληνικό Δίκαιο δεν ταυτίζεται με το γάμο και το Σύνταγμα. Τέτοια μορφή Ένωσης ανθρώπων είναι το σύμφωνο συμβίωσης, το οποίο έχει θεσμοθετηθεί καθόλα (Βλ. Ν 4356/2015 (ΦΕΚ Α’181/24-12-2015, Σύμφωνο Συμβίωσης, Άρθρο 1 Σύσταση).

Συνεπώς, το πρόβλημα της συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών έχει λυθεί με το υπάρχον σύμφωνο συμβίωσης, όπως και με τη δυνατότητα διαθήκης, με την οποία διευθετούνται τα προβλήματα καταγωγής των παιδιών, διατροφής, κληρονομικού δικαίου, ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα.

Επομένως είναι απορίας άξιο πως, ενώ ο θεσμός αυτός του συμφώνου συμβίωσης υφίσταται πολλά χρόνια, τη χρήση του από ομόφυλα ζεύγη τόσο ανδρών  όσο και γυναικών, έχουν κάνει μόλις 500 τον αριθμό συνολικά, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία (Βλ. και ΣτΕ με Αριθ. 203/2018 που έκρινε ότι: «Μέ τόν ν.4356/2015 κατοχυρώνεται, σέ συμφωνία πρός τίς διατάξεις τοῦ Συντάγματος καί τῆς Ε.Σ.Δ.Α. περί ἰσότητας καί ἀπαγόρευσης τῶν διακρίσεων, ἐλεύθερης ἀνάπτυξης τῆς προσωπικότητας καί σεβασμοῦ τῆς ἰδιωτικῆς καί οἰκογενειακῆς ζωῆς κάθε πολίτη, τό δικαίωμα ἐνηλίκων προσώπων, ἑτεροφύλων ἤ ὁμοφύλων, νά ἀναλαμβάνουν, μέ τή σύνταξη συμβολαιογραφικοῦ ἐγγράφου, πού καταχωρίζεται στά προβλεπόμενα ληξιαρχικά βιβλία, ἀμοιβαία δέσμευση σέ μόνιμη κατ’ ἀρχήν συμβίωση, ἡ ὁποία ἀναγνωρίζεται ἀπό τήν ἔννομη τάξη καί ρυθμίζεται ἐν μέρει κατ’ ἐνάσκηση τῆς συμβατικῆς ἐλευθερίας τῶν συναινούντων μερῶν καί ἐν μέρει βάσει κανόνων ἀναγκαστικοῦ δικαίου, κατ’ ἀνάλογη ἐφαρμογή διατάξεων νόμου περί γάμου, σχέσεων τῶν συζύγων καί πάσης φύσεως δικαιωμάτων τους».

Και εδώ τίθεται έντονα το ερώτημα: σε τί εξυπηρετεί η παροχή δυνατότητας τέλεσης Γάμου σε ομόφυλα ζεύγη, που ειρήσθω εν παρόδω αν αυτό συμβεί, θα δημιουργήσει γάμους ανυπόστατους και εξ υπαρχής άκυρους; Στο ελληνικό δίκαιο δεν προβλέπεται, αλλά ούτε και στο δίκαιο της ΕΣΔΑ (βλ. άρθρο 8 παρ.1 ΕΣΔΑ) που υποχρεώνει σε κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με το άρθρο 12 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τον Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), ο άνδρας και η γυναίκα έχουν το δικαίωμα να συνάπτουν γάμο. Διακρίνει δηλαδή τη διαφορά φύλου στη σύναψη γάμου.

Γάμος και έννομη τάξη

Σύμφωνα δε, με την ελληνική θεωρία (βλ. Ι. Σπυριδάκη, Εγχειρίδιο Οικογενειακού Δικαίου, σελ. 46 ἑπ) «…ο γάμος αποτελεί θεσμό, τόσο με τη νομική έννοια του θεσμού, αλλά και την έννοια της ελεύθερης υπαγωγής δύο ετερόφυλων προσώπων σε μία Ένωση (κοινωνία βίου), η οποία ρυθμίζεται από κανόνες αναγκαστικού δικαίου (jus cogens) και παράγει αποτελέσματα (έννομες σχέσεις) ανεξάρτητα από το αν το ήθελαν ή όχι τα μέρη. Ἡ τεκνοποιία είναι συνήθης σκοπός του γάμου, όχι όμως απαραίτητος».

Επομένως, τέτοια πρωτοβουλία θεσμοθετήσεως “γάμου ομοφύλων” θεωρούμε ότι έχει στόχο την εκ θεμελίων κατάργηση του έθνους, όσο κι αν φαίνεται ότι στοχεύει στη λύση δήθεν του προβλήματος των ομόφυλων ζευγαριών, όπως επίσης στοχεύει και στον περιορισμό του κύκλου των συγγενών (Βλ. μελέτη ΕΕ για τον περιορισμό αυτού του κύκλου ανά χώρα μέχρι το 2050). Για το σκοπό αυτό, άλλωστε, της διαλύσεως της ιδέας αλλά και του σώματος του Έθνους εργάζονται τόσο από Αριστερά όσο και από τα Δεξιά με το δικό τους τρόπο ο καθένας εδώ και καιρό. Τούτο πλέον είναι έκδηλον εδώ και πολλά χρόνια με πολλές πρωτοβουλίες σε βάρος του έθνους και του Ελληνικού Λαού.

Εκ των ανωτέρω σαφώς και ευθέως προκύπτει ότι, στην ελληνική έννομη τάξη ο θεσμός του Γάμου νοείται μόνο ανάμεσα σε πρόσωπα ετερόφυλα και αυτόν το Γάμο θέτει το Σύνταγμα υπό την προστασία του Κράτους. Αποτελεί δε θεσμική εγγύηση η προστασία του συμφέροντος των τέκνων, η παιδική ηλικία, υπό την αυτοτελή ύπαρξη της οικογένειας και της μητρότητας. Ας καταλάβουν επί τέλους και ας το κατανοήσουν πια ότι οι Έλληνες αυτής της δεκαετίας είναι τουλάχιστο υποψιασμένοι και κανείς δεν μπορεί να παίζει με το Σύνταγμα! Γιατί το Σύνταγμα είναι για τον Ελληνικό Λαό και το Έθνος.

---

Ο Δημήτριος Παναγιωτόπουλος είναι δικηγόρος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.