Τα ''τιμημένα γηρατειά'' ήρωες ειδυλλίων

Ποιος είπε ότι τα τιμημένα γηρατειά είναι συνώνυμα με την παραίτηση από τις χαρές της ζωής; Το λέει η σωρεία τεκμηρίων, θα μου πείτε, που αποδεικνύουν τις αδυναμίες των ηλικιωμένων για αδιάκοπο παιχνίδισμα με αυτήν. Το μαρτυρά η αδυναμία σύνθεσης σωματικών και πνευματικών απολαύσεων. Το επιβεβαιώνουν αυτοί που σκύβουν το κεφάλι υπό το βάρος της συνειδητοποίησης ότι το κυνήγι της ευτυχίας τελείωσε χωρίς την αρτίωση (ολοκλήρωση) του εαυτού τους μέσω αυτής.

Το διαλαλούν αυτοί που αντικατοπτρίζουν την Καβαφική εκδοχή* πίσω απ’ το πλαστό προσωπείο του μελαγχολικού Ιάσωνος Κλεάνδρου (”ποιητού εν Kομμαγηνή, 595 μ.X.”) και τρέχουν να ξορκίσουν τα γηρατειά με ”φάρμακα νάρκης του άλγους δοκιμές”, επιστρατεύοντας ”Φαντασία και Λόγο”. Επιστρατεύοντας τη μαγική λειτουργία του λόγου της ποίησης, δηλαδή, που επιλέγει τη σύλληψη ως πηγή δημιουργίας για να μαλακώσει ο πόνος της φθοράς, γιατί ”το γήρασμα του σώματος και της μορφής είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι”. Το φρικτό μαχαίρι του χρόνου…

Η ανασφάλεια που γεννά η αίσθηση του ανημποριάς λόγω γήρατος είναι αναμφισβήτητη. Κι αυτή η ανασφάλεια μεγαλώνει όσο γίνεται συνειδητή η κόπωση του σώματος και ο περιορισμός των δυνατοτήτων και αντοχών των ηλικιωμένων στο πλησίασμα προς το τέλος που είναι αναπόφευκτο για όλους.

Όλα αυτά, επιπλέον, επιβαρύνονται με πρόσθετο ψυχολογικό κόστος, όταν ο επί πολλά χρόνια σύντροφος και σύζυγος του ενός δε βρίσκεται στη ζωή, οπότε η μοναξιά γι’ αυτόν ή αυτήν που έμεινε πίσω μεγαλώνει. Πολύ περισσότερο όταν εγκαταλείψει κάθε προσπάθεια να καλύψει το κενό της απώλειας και της μοναξιάς με νέο κεφάλαιο στο πλευρό ενός νέου ανθρώπου και οδηγό τη θέληση για ζωή και ευτυχία.

Διαχρονικές αγκυλώσεις

Ασφαλώς υπάρχουν διαχρονικές αγκυλώσεις στο θέμα αυτό, η αλήθεια των οποίων βρίσκεται στις απαρχαιωμένες αντιλήψεις μερίδας της ελληνικής κοινωνίας που θεωρούσε ανέκαθεν ανάρμοστη και προκλητική την επιλογή ”δεύτερης ευκαιρίας”, η οποία μετατρέπει σε ”ήρωες” ειδυλλίων τους ηλικιωμένους. Ανάρμοστη και ασύμβατη με τα ”ηθικοπλαστικά” στερεότυπα που θέλουν ανενεργούς σε κάθε επίπεδο τους ανθρώπους της ”τρίτης ηλικίας”.

Προφανώς ξεχνούν, όσοι υιοθετούν τις αντιλήψεις αυτές, πως έχουν αλλάξει τα δεδομένα στο θέμα του ηλικιακού ρατσισμού, γιατί ο έρωτας και η αγάπη δεν έχουν ηλικία. Η ανάγκη γι’ αυτά τα δύο υπάρχει σε κάθε άνθρωπο χωρίς εξαιρέσεις. Η ανάγκη για μοίρασμα συναισθημάτων και υγιή, ποιοτική ζωή μακριά από ταμπού και διακρίσεις. Το να μοιράζεσαι την χαρά και τη λύπη μ’ αυτόν που αγαπάς έχει αξία, γιατί εξασφαλίζει την ευδαιμονία της ψυχής. Και αυτή είναι ευτυχισμένη όταν είναι μεστή, αρμονική και ζωντανή. Όταν ταυτίζεται με το πνεύμα!

Το πνεύμα που κινείται, χωρίς διακρίσεις, όχι στα επίπεδα της ατομικής συνείδησης, των παθών και της μνήμης, αλλά στο επίπεδο της αθανασίας όπου πρωτεύοντα ρόλο παίζει ο ”θείος έρωτας”, ο «Έρως της ψυχής προς το αιώνιο αρχέτυπό της» όπως έλεγε ο Πλάτων.
Ο Έρωτας χωρίς ηλικιακές διακρίσεις οδηγεί στην νόηση της αγάπης. Άρα όποιος αρνείται την ερωτική μέθεξη με πρόσχημα την ηλικία και την κοινωνική ”ηθική” πνίγοντας τα αισθήματά του, απαρνείται ουσιαστικά την αγάπη με βάση την στερεοτυπική ”λογική”, η οποία διαιωνίζεται σε μεγάλα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας…

”Λογική” που αγνοεί το γεγονός ότι η αγάπη είναι η μεγαλύτερη θεραπευτική δύναμη για το σώμα, τον νου και την ψυχή του ανθρώπου. Είναι το μυστικό της ζωής και δικαίωμα σε αυτήν δεν έχουν μόνο οι νέοι, αλλά και οι μεσήλικες και οι ηλικιωμένοι! Τα ”τιμημένα γηρατειά” δεν είναι μόνο για τα ΚΑΠΗ, αλλά και για να γίνουν ”ήρωες” ειδυλλίων.

Η διάψευση της αγάπης…

«Σε όποιον ο έρωτας έδωσε τη ζωή, ποτέ δεν θα πεθάνει. Γι’ αυτό η αιωνιότητα της ύπαρξής μας έχει σημειωθεί στο βιβλίο της Οικουμένης», λέει ο Πέρσης ποιητής του 14ου αιώνα Χαβίζ.
Στο βιβλίο όπου ο έρωτας δεν κρίνεται με βάση τη ”λογική” και την ”ηθική” κριτηρίων του παρελθόντος που στηρίζονταν στο ”Νόμιμον” και το ”Ηθικόν” της σεμνοτυφίας και της σοβαροφάνειας, αλλά με βάση τη δύναμη των συναισθημάτων.

«Το να κρίνεις τον έρωτα βάσει της ηθικής και της λογικής», λέει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, «είναι σαν να κρίνεις ένα έργο τέχνης βάσει λογικών κανόνων ή ένα λογικό συνειρμό βάσει ηθικών». Και έχει δίκιο! Αρκεί ο έρωτας να είναι από ακριβό κι όχι φτηνό ”υλικό”, γιατί στη δεύτερη περίπτωση, είτε οι ”ήρωες” είναι νέοι είτε ηλικιωμένοι, βγαίνουν από αυτόν αξιοθρήνητοι και κουρελιασμένοι, αφού γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης σε δοσοληψίες ντροπής που τους υποβιβάζουν σε άβουλα όντα, θύματα του εκμεταλλευτή τους.

Εννοείται ότι η όλη κατάσταση μπορεί να λάβει δραματικές διαστάσεις στην περίπτωση των ηλικιωμένων, αν ο εκμεταλλευτής τους φέρει τον τίτλο του/της συζύγου τους, γιατί σ’ αυτήν την περίπτωση η λιμνοθάλασσα των δακρύων του ”θύματος” μετατρέπει το βύσσινο του ώριμου πάθους στο γυαλί της ”οικογενειακής ευτυχίας” σε αίμα.

Σ’ αυτήν την περίπτωση ο γάμος δεν είναι απλά μια παράξενη βραδυπορία μέσα στον πόνο και τον φόβο, αλλά ένας εφιάλτης που μετατρέπει τη συμβίωση σε συντριβή και ταπείνωση, χωρίς να αποκλείεται και ο κίνδυνος για τη ζωή των ηλικιωμένων (βλ. δολοφονίες ανδρών στην Ελλάδα με θύτες τις αλλοδαπές συζύγους τους).

Γι’ αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην επιλογή ”δεύτερης ευκαιρίας”, ειδικά αν υπάρχουν στη μέση παιδιά, για να μην καταλήξει ο θρίαμβος της αγάπης επί του χρόνου, των στερεοτύπων και των προκαταλήψεων, σε συνθήματα έκκλησης για βοήθεια που τα χτυπούν ”πυρετιασμένα δάχτυλα” πάνω στα τοιχώματα της ιστορίας. Της ιστορίας η οποία είναι, λίγο πολύ, ίδια για τον καθένα που βιώνει τη διάψευση της αγάπης…

*Καβαφική εκδοχή: Έμμεση αναφορά στο ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη για τα γηρατειά με τίτλο: “Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνδρου· ποιητού εν Kομμαγηνή· 595 μ.X.” (1921)