Slow food εναντίον fast food

της Άννας Ρέμπελου  – 

Λένε πως ανήκει σε εκείνη την ομάδα των μόλις 50 ανθρώπων που θα μπορούσαν να σώσουν την Γη. Η αλήθεια είναι πως αυτός ο Ιταλός Ashoka Fellow δίνει μια τεράστια μάχη απέναντι σε μια αδυσώπητη βιομηχανία.

«Ένας γαστρονόμος που δεν αγαπά και δεν ασχολείται με το περιβάλλον είναι απλώς βλάκας. Αντιθέτως, ένας περιβαλλοντολόγος που δεν είναι γαστρονόμος είναι κάτι λυπηρό. Είναι, όμως, πιθανό να αλλάξουμε τον κόσμο ακόμα και όταν διατηρούμε την έννοια του δικαιώματος στην απόλαυση»: Τάδε έφη Κάρλο Πετρίνι. Λίγοι τολμούν να μιλήσουν έτσι και να πουν αλήθειες που ενοχλούν, αλλά αυτός ο Ιταλός Ashoka Fellow δεν είναι καθόλου μια τυχαία περίπτωση, όπως εξάλλου με όλα τα μέλη της Ashoka.

Ο Κάρλο Πετρίνι είναι μορφή στην χώρα του και όχι μόνον. Έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους 50 ανθρώπους που θα μπορούσαν να σώσουν τον πλανήτη μας. Του έχει απονεμηθεί ο τίτλος «Ήρωας της Χρονιάς». Έχει λάβει τιμητικούς τίτλους σπουδών από τα Πανεπιστήμια της Νάπολης και του Νιου Χαμσάιρ στις ΗΠΑ (Πολιτιστική Ανθρωπολογία και Ανθρώπινα Γράμματα). Προσφάτως, έλαβε μια από τις υψηλότερες τιμητικές διακρίσεις του ΟΗΕ, αυτή των Πρωταθλητών της Γης.

Οι σπουδές και τα… McDonald’s

Κάποιος μπορεί να πει πως δεν χρειάζεται να γραφεί τίποτα άλλο. Αντιθέτως, έχει μεγάλη αξία να μιλήσει, αλλά και να μάθει κανείς για τον Κάρλο Πετρίνι. Γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1949 στην επαρχία του Cuneo της Ιταλίας και συγκεκριμένα στην κοινότητα Μπρα. Είναι η γενέτειρα της Ιταλίδας φιλοσόφου Αντριάνας Καβαρέρο και της πολιτικού Έμμας Μπονίνο και τώρα πλέον η έδρα του πρώτου Πανεπιστημίου Γαστρονομικών Επιστημών στον κόσμο, το οποίο ίδρυσε ο Πετρίνι το 2004. Είναι και έδρα της διεθνούς έκθεσης τυριών που ξεκίνησε να οργανώνει η Slow Food, επίσης «παιδί» του Πετρίνι.

Σπούδασε Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο του Τρέντο και αμέσως δραστηριοποιήθηκε στα κοινά και την εθελοντική εργασία. Άρχισε να γράφει άρθρα για φαγητά και κρασί το 1977 σε διάφορες ιταλικές εφημερίδες και είναι κάτι που το κάνει μέχρι σήμερα. Το 1983 βοηθά να ιδρυθεί και να αναπτυχθεί η ιταλική μη κερδοσκοπική ένωση Arcigola με σκοπό την προώθηση της κουλτούρας της ευθυμίας, δηλαδή του καλού φαγητού και κρασιού και του γλεντιού!  Αυθεντικός μεσογειακός τύπος γαρ…

Όμως χρονιά-σταθμός για τον Κάρλο Πετρίνι είναι το 1986. Είναι τότε που δίνει δυναμικό παρόν στην διαδήλωση κατά της αλυσίδας γρήγορου φαγητού McDonald’s που είχε μόλις ανοίξει στο ιστορικό κέντρο της Ρώμης. Το γεγονός αυτό ουσιαστικά ήταν η σπίθα που γέννησε την φωτιά του Κινήματος Slow Food.

Το κίνημα Slow food

Ο Κάρλο Πετρίνι και η ομάδα των ακτιβιστών που ξεκίνησαν το Slow Food είχαν έναν και μοναδικό σκοπό: Να αμυνθούν υπέρ των τοπικών παραδόσεων, του καλού φαγητού, της γαστρονομικής απόλαυσης και του ήπιου ρυθμού ζωής. Αξίες που αναβιώνουν πια έντονα μετά από το σοκ της κρίσης και της λιτότητας.

Μέσα σε δύο δεκαετίες, το συγκεκριμένο κίνημα αναπτύχθηκε σε κάτι πολύ περισσότερο. Αναγνώρισε τους ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στο τι περιέχει το πιάτο μας και τη γη, τους ανθρώπους, την πολιτική και τον πολιτισμό. Σήμερα, το Slow Food εκπροσωπεί ένα παγκόσμιο κοινωνικό κίνημα με στόχο την αφύπνιση του κόσμου πάνω στην γαστρονομική και αγροτική βιοποικιλότητα, με χιλιάδες projects και εκατομμύρια ανθρώπους να δραστηριοποιούνται υπέρ αυτών σε περισσότερες από 160 χώρες.

Πρόκειται για ένα δίκτυο που συνδέει καταναλωτές και τοπικούς παραγωγούς, εκτροφείς ζώων, διανομείς προϊόντων, μεταποιητές, σεφ, εκδότες και ειδικούς επιστήμονες. Και όλα αυτά με 150 άτομα μόνιμο προσωπικό και έναν προϋπολογισμό που είναι γύρω στα 25 εκατομμύρια ευρώ.

Μεταλαμπάδευση γνώσης

Για τον Κάρλο Πετρίνι, το καλό, καθαρό και δίκαιο φαγητό είναι εφικτό μόνον με την γνώση. Δηλαδή, την γνώση εκείνων που παρέχουν το φαγητό στο τραπέζι και εκείνων που το τρώνε. Γι’ αυτό το Slow Food έχει αναπτύξει εκπαιδευτικά προγράμματα σε τουλάχιστον 60 χώρες.

Διοργανώνει εκθέσεις τοπικών προϊόντων, εργαστήρια δοκιμής γεύσεων, μαθαίνει τα παιδιά να φτιάχνουν τους δικούς τους κήπους στα σχολεία, εκπαιδεύει δασκάλους πάνω στην σωστή διατροφή (έχουν εκπαιδευθεί έως τώρα περίπου 9.000 δάσκαλοι), υποστηρίζει τους μικρούς παραγωγούς που εμμένουν στην διατήρηση των τοπικών ποικιλιών, χρηματοδοτεί projects για την καταγραφή ποικιλιών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, διοργανώνει ημερίδες και συνέδρια. Τέλος, συνδέει τα πανεπιστήμια και την γνώση τους με την κοινωνία και όλους τους κλάδους που εμπλέκονται με το φαγητό.

“Πρωταθλητής της Γης”

Με αυτό το σκεπτικό ιδρύθηκε και το πρώτο Πανεπιστήμιο Γαστρονομικών Επιστημών παγκοσμίως από τον Πετρίνι στην γενέτειρά του. Μέχρι σήμερα έχουν φοιτήσει σε αυτό πάνω από 1.500 άτομα και πρόκειται για ένα διεθνές κέντρο έρευνας και εκπαίδευσης πάνω στη νέα γεωργία, την διατήρηση της βιοποικιλότητας και την οργανική σχέση μεταξύ γαστρονομίας και αγροτικών επιστημών.

Η λίστα των δράσεων του Πετρίνι και του Slow Food είναι ατελείωτη και ο αντίκτυπός της τεράστιος. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο τελευταίο συνέδριο (διοργανώνονται δυο ετησίως) της Terra Madre που σημαίνει “Μητέρα Γη” συγκεντρώθηκαν περίπου 6.000 αντιπρόσωποι από 150 χώρες. Εκπροσώπησαν 1.600 ομάδες παραγωγών, επεξεργαστών τροφίμων, μαγείρων, κτηνοτρόφων κλπ. Το Terra Madre είναι βασικός κλάδος του Slow Food που σκοπό έχει να ενώσει και να βοηθήσει στην ανταλλαγή απόψεων όλων όσοι δραστηριοποιούνται υπέρ της βιωσιμότητας και της ποιοτικής τροφής.

Τα δύο εμπορικά κομμάτια του Slow Food που του επιτρέπουν την χρηματοδότηση των projects του, έχουν να κάνουν με τις εκδόσεις (ιστοσελίδες, περιοδικά, βιβλία μαγειρικής, οδηγοί κρασιών κ.άλ.) και την διοργάνωση εκθέσεων και παρουσιάσεων.

Ο Κάρλο Πετρίνι πιστεύει ότι «η επιδίωξη της βραδύτητας, η οποία ξεκινά με μια απλή επανάσταση κατά της φτωχοποίησης της γεύσης στις ζωές μας, μπορεί να μας οδηγήσει στην εκ νέου ανακάλυψη της γεύσης. Είναι σαφώς υπέρ του φαγητού και των ποτών που είναι φρέσκα, σπιτικά, καθαρά, τοπικά.

Η αλήθεια είναι ότι αυτός ο χαρισματικός Ιταλός “Πρωταθλητής της Γης” ή ο «ήρωας που θα μπορούσε να σώσει τον πλανήτη» δίνει μια μεγάλη μάχη απέναντι σε μια αδυσώπητη και άκρως κερδοφόρα βιομηχανία. Αυτή του βιομηχανοποιημένου, απρόσωπου γρήγορου φαγητού.

Αρκεί να σας δώσω δύο μόνον στοιχεία βάσει ειδικής έκθεσης του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Oxfam το 2013 περί τροφίμων και πολυεθνικών: Η παγκόσμια αγορά τροφίμων κυριαρχείται από δέκα μόλις εταιρίες με συνολικά ημερήσια έσοδα άνω του 1,1 δισ. δολαρίων και πρόκειται για εκείνες που παράγουν σχεδόν το σύνολο των πλήρως επεξεργασμένων, μαζικά παραγόμενων τροφίμων.