Ώρα αποφάσεων για την Τουρκία – Το κρίσιμο Συμβούλιο και οι προσδοκίες Αθήνας και Λευκωσίας  

Πρόκριμα για τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής σχετικά με την Τουρκία αποτελεί το σημερινό κρίσιμο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ. Οι επικείμενες κυρώσεις είναι στο τραπέζι, την ώρα που στέλνονται πολλαπλά μηνύματα στην Άγκυρα για τερματισμό των μονομερών ενεργειών. Η Τουρκία πάντως επιμένει στην δική της θεώρηση και συνεχίζει τις απειλές με στόχο να επιβάλει τη δική της ατζέντα, στον διάλογο που υποτίθεται ότι θέλει.

Στο συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, το οποίο συγκαλείται ενόψει της Συνόδου Κορυφής, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ αναμένεται να συζητήσουν όλα τα τρέχοντα θέματα. Η κατάσταση στον Λίβανο, οι σχέσεις της ΕΕ με τη Ρωσία και την Κίνα, οι πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη και τη Λευκορωσία είναι στο επίσημο πρόγραμμα του Συμβουλίου.

Οι υπουργοί Εξωτερικών θα εξετάσουν και τις σχέσεις της ΕΕ με την Αφρικανική Ένωση, ενώ στη διάρκεια του γεύματος εργασίας θα συζητηθεί η μελλοντική εταιρική σχέση με τη “Νότια Γειτονία”, όπως αποκαλείται μια ομάδα χωρών της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής.

Θα δούμε κυρώσεις στην Τουρκία;

Σε ό,τι αφορά την Τουρκία, το Συμβούλιο αναμένεται να επιβεβαιώσει την πλήρη στήριξη της ΕΕ στην Ελλάδα και την Κύπρο απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. Αναμένεται επίσης να παρουσιαστεί από τον ύπατο εκπρόσωπο, Ζοζέπ Μπορέλ, και ένα πακέτο κυρώσεων προς την Άγκυρα, όπως αποφασίστηκε στο προηγούμενο συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων στο Βερολίνο.

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών πηγαίνει στις Βρυξέλλες με τις γνωστές ελληνικές θέσεις σε ότι αφορά την έναρξη διαλόγου με την Τουρκία και αυτό που φαίνεται να επιδιώκει, στην παρούσα φάση, είναι η κατάρτιση ενός καταλόγου μέτρων σε βάρος της Άγκυρας. «Ζητάμε από τους φίλους και εταίρους μας στην ΕΕ να υπάρξει μία προετοιμασία μίας λίστας κυρώσεων» επαναλαμβάνει στις επαφές με ομολόγους του ο Νίκος Δένδιας.

Αυτό δήλωσε και πριν μερικές ημέρες στην Πράγα, μετά τη συνάντησή του με τον Τσέχο υπουργό Εξωτερικών προσθέτοντας ότι «δεν επιθυμούμε να επιβληθούν τώρα στην Τουρκία, αλλά να υπάρχουν εκεί για να επιδειχθεί τι θα συμβεί εάν –κάτι που εμείς απευχόμαστε– επανέλθει στη λογική των παράνομων ενεργειών». Έδωσε έτσι το στίγμα ότι η διάθεση της Αθήνας απέναντι στην Άγκυρα δεν είναι τιμωρητική, ωστόσο, επιβάλλεται η λήψη κάποιων αποφάσεων που θα φέρουν την Τουρκία στο τραπέζι του διαλόγου.

Ο ελιγμός του Oruc Reis 

Το σημερινό συμβούλιο συνέρχεται βέβαια σε μια συγκυρία, όπου η Τουρκία έχει αποσύρει το Oruc Reis και τα πολεμικά πλοία που το συνόδευαν, όχι όμως και τις απειλές, ότι δεν θα το επαναφέρει, ούτε τις παράλογες και κυρίως παράνομες αξιώσεις της. Και εδώ αρχίζει η πολιτική του Ερντογάν, ο οποίος επιμένει στην προσχηματική διάθεσή του για διάλογο, θέτοντας παραλλήλως μια σειρά όρων που υπονομεύουν τη διεξαγωγή του.

Το τουρκικό ερευνητικό σκάφος αποσύρθηκε, όπως και ο στολίσκος που το συνόδευε, και αυτό μείωσε την στρατιωτική ένταση στην περιοχή, γι’ αυτό και η ενέργεια χαρακτηρίστηκε από την Αθήνα και από Ευρωπαίους αξιωματούχους ως ένα θετικό βήμα για την αποκλιμάκωση. Η απόσυρσή του όμως, πέρα από το γεγονός ότι το Oruc Reis πολιτικά την έκανε τη δουλειά του, δεν συνοδεύτηκε από ενέργειες ή δηλώσεις που θα έδιναν πράγματι την αίσθηση ότι οδεύουμε σε μια αποκλιμάκωση με «συνέχεια και συνέπεια», όπως επιθυμεί η ελληνική πλευρά.

Αντιθέτως, κορυφαίοι Τούρκοι υπουργοί, συνεχίζοντας την επιθετική ρητορική τους απέδωσαν το γεγονός σε «μηχανική βλάβη και εργασίες συντήρησης», επαναλαμβάνοντας τις απειλές τους. Η δε εξήγηση του Ερντογάν ότι «έδωσα ένα παράθυρο στη διπλωματία», αλλά μόλις ολοκληρωθεί η συντήρηση «θα το ξαναστείλω» είναι λίγο “και πως αλλιώς να σας το πω”. Κάτι που δείχνει ένα στρίμωγμα και θα μπορούσε να διαβαστεί και ως μια προσπάθεια διαφυγής που δεν θα φαίνεται υπαναχώρηση. Μιλάμε όμως για τον Ερντογάν και το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται για άλλον ένα ελιγμό.

Δύσκολος ο διάλογος

Ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί να δώσει την εικόνα ότι έκανε την κίνηση που έπρεπε για να τερματιστεί η ένταση και τώρα είναι η Αθήνα, εκείνη που πρέπει να πάει σε διάλογο μαζί του. Έναν διάλογο που δεν θα αφορά βεβαίως τη μία και μοναδική διαφορά που αναγνωρίζει η Ελλάδα (υφαλοκρηπίδα και καθορισμός ΑΟΖ στη βάση του Διεθνούς Δικαίου), αλλά όλα τα θέματα που ανέφερε ο Τσαβούσογλου ή τουλάχιστον και ένα από αυτά.

Ο Μητσοτάκης, ωστόσο, έκανε σαφές στην ομιλία του στο συνέδριο του Economist, ότι η Αθήνα αναμένει συνέχεια στις ενέργειες αποκλιμάκωσης, τονίζοντας ότι αυτό σημαίνει και τη «μη μονομερή αμφισβήτηση του αντικειμένου των συζητήσεων». Η αναφορά του πάντως, στο άρθρο του στον διεθνή Τύπο, σε «διαφορές», όπως και εκείνη στη ΔΕΘ  για «μείζονα διαφορά», η οποία σχολιάστηκε από τον Τσίπρα, δημιουργεί μια κάποια σύγχυση.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η Αθήνα προσέρχεται στις Βρυξέλλες, επιδιώκοντας κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας, όχι για να επιβληθούν αλλά για να υπάρχουν στην περίπτωση που η Άγκυρα επιστρέψει στην ένταση και τις προκλήσεις. Την ίδια ώρα, η Λευκωσία, μετά και την ανανέωση της παράνομης τουρκικής Νavtex για ενέργειες εντός της κυπριακής ΑΟΖ, ζητά να προχωρήσουν αμέσως οι ευρωπαϊκές κυρώσεις στο σκέλος που αφορούν τις τουρκικές προκλήσεις σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.