Γερμανία και Γαλλία “μαγειρεύουν” τροποποίηση της Συνθήκης της Λισαβόνας
26/05/2020
Γράφει ο Τόμας Γκούτσκερ* –
Όταν η Άνγκελα Μέρκελ παρουσίασε το σχέδιο ανοικοδόμησης δισεκατομμυρίων την περασμένη εβδομάδα, προσέθεσε μερικά στοιχεία που τουλάχιστον εξέπληξαν τους παράγοντες των Βρυξελλών. Το ταμείο των 500 δισ. ευρώ είναι «η σύντομη απάντηση στην κρίση», είπε η καγκελάριος. Η «μεγάλη απάντηση» πρέπει να συζητηθεί, και συγκεκριμένα στη «Συνδιάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης». Αυτή θα πρέπει να συζητηθεί διαφορετικά από ό,τι σχεδιαζόταν αρχικά.
«Διότι πρέπει να μιλήσουμε σοβαρά για το τι δεν μπορούσε να κάνει Ευρώπη ως τώρα και τι θα συνιστά το μέλλον της Ένωσης. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει και αλλαγές στις Συνθήκες, θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια πιο στενή σύγκλιση». Έτσι, η Μέρκελ ανεβάζει τις προσδοκίες. «Είναι πολύ ευχάριστο που η καγκελάριος είναι τόσο ενθουσιώδης για μια Συνδιάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης», αναφέρει για παράδειγμα ο Μάνφρεντ Βέμπερ, της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης και επικεφαλής των Χριστιανοδημοκρατών στο ευρωκοινοβούλιο.
Ο ίδιος κάνει λόγο για τη στιγμή «Σουμάν, της γενιάς μας». Επιθυμεί μια έξοδο από την αέναη διαχείριση της κρίσης και την ανασυγκρότηση της ΕΕ ως ισχυρού παίκτη. «Χρειαζόμαστε το σθένος να αλλάξουμε τις Συνθήκες», σημειώνει. Η Σοσιαλδημοκράτης ευρωβουλευτής Γκαμπριέλε Μπίσοφ, ως αρμόδια του SPD για την Ευρώπη, βλέπει τη δήλωση της Μέρκελ ως «ποιοτικό άλμα». Η ίδια έχει μιλήσει για μια «Διάσκεψη για την ανοικοδόμηση και το μέλλον της Ευρώπης», που θα πρέπει να λάβει υπόψη του τις συνέπειες από την κρίση του κορωνοϊού.
«Πρέπει να σκεφτούμε να δώσουμε στην Κομισιόν περισσότερες αρμοδιότητες σε καίρια θέματα πολιτικής και σε περιόδους κρίσης, όπως σε μια πανδημία», αναφέρει η Μπίσοφ. Εν τω μεταξύ, τους τελευταίους μήνες δεν έγινε κανένας λόγος για μια τέτοια πρωτοβουλία. Υποτίθεται ότι θα άρχιζε στις 9 Μαΐου, την Ημέρα της Ευρώπης, αλλά λόγω της κρίσης, αναβλήθηκε.
Ο “Πανευρωπαϊκός Διάλογος Πολιτών” φαινόταν μια ουτοπία εν μέσω ταξιδιωτικών περιορισμών και καραντίνας. Πόσο μάλλον με τα κράτη-μέλη να διαφωνούν σε βασικά ζητήματα. Όλα αυτά κατέληξαν να μοιάζουν με ανέκδοτο. Όταν έπεφταν σε αδιέξοδο πάνω σε ένα θέμα, κάποιο μέλος πρότεινε να συζητήσουν πάλι για τη συνδιάσκεψη.
Κάτι έχει αλλάξει τώρα, όμως. Πρώτον, έχει να κάνει με αυτό που είπε η καγκελάριος: τις αλλαγές στις Συνθήκες. Πολλά κράτη μπήκαν στη διαδικασία δημοψηφισμάτων για το Ευρωσύνταγμα, το οποίο δια πυρός και σιδήρου ήρθε στο φως ως Συνθήκη της Λισαβόνας. Η Άνγκελα Μέρκελ και ο Εμμάνουελ Μακρόν, ωστόσο, επεσήμαναν από νωρίς ότι θεωρούν εφικτές τις αλλαγές στις Συνθήκες. Η Ιταλία, η Ισπανία και η Αυστρία έχουν την ίδια άποψη. Και τώρα εναπόκειται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να κάνει μια διατύπωση που να μην αποκλείει αυτές τις αλλαγές.
Πώς θα διεξαχθεί η συνδιάσκεψη για την Ευρώπη
Δεύτερον, υπάρχει ένα ζήτημα με την οργάνωση της Συνδιάσκεψης. Εκτός από οργανώσεις των πολιτών, θα πρέπει να περιλαμβάνει μια ολομέλεια. Πολιτικοί από το Ευρωκοινοβούλιο, από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών-μελών, από το Συμβούλιο της ΕΕ και την Κομισιόν. Με πρόεδρο και οργανωτική επιτροπή, η οποία θα ορίσει όλες τις συνεδριάσεις ώστε η ολομέλεια να εξάγει τα τελικά συμπεράσματα και να αποτελέσει το κέντρο λήψης αποφάσεων.
Υπάρχει η πρόταση να είναι πρόεδρος ο Γκι Φέρχοφστατ. Ο Βέλγος φιλελεύθερος πολιτικός υποστηρίζει περισσότερο από πολλούς μια Ευρώπη στην οποία τα κράτη θα ενώνονται σε μια μορφή ομοσπονδίας. Βέβαια, δεν είναι μόνο η Ουγγαρία και η Πολωνία που θεωρούν ότι δεν είναι ο κατάλληλος για αυτή τη δουλειά. Με εξαίρεση μία χώρα, όλες υποστηρίζουν ότι της συνδιάσκεψης πρέπει να ηγείται μια “εξαιρετική και ανεξάρτητη προσωπικότητα”.
Έτσι δείχνουν προς την κατεύθυνση μιας σειράς πρώην αρχηγών κυβερνήσεων που δεν έχουν πια ενεργό πολιτικό ρόλο. Μόνο ο Μακρόν υποστηρίζει τον Φέρχοφστατ. Πάντως, το πιο σημαντικό είναι να ξεκινήσει η συνδιάσκεψη σύντομα, ώστε να ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια της γαλλικής προεδρίας της ΕΕ, το πρώτο μισό του 2022. Κατά υπέροχη σύμπτωση, συμπίπτει μάλιστα με τις επόμενες προεδρικές εκλογές, προσφέροντας στον Μακρόν μια ιδανική ευκαιρία να παρουσιαστεί ως μεγάλος μεταρρυθμιστής της Ευρώπης.
Το θέμα μπορεί να διευθετηθεί κατά τη συνεδρίαση των υπουργών. Παράλληλα, οι πρόεδροι του Συμβουλίου, της Κομισιόν και του Ευρωκοινοβουλίου θα πρέπει να επιλέξουν νέο πρόεδρο και να συμφωνήσουν τις οργανωτικές λεπτομέρειες. Όπως πάντα, είναι ζήτημα συσχετισμού δύναμης, αλλά θα επιλυθεί σύντομα. Όλοι οι θεσμοί και οι ευρωομάδες θα εκπροσωπηθούν στην οργανωτική επιτροπή, κάτι που έχει αναφέρει ήδη ο Βέμπερ.
Στο τέλος του 2020 οι “απαντήσεις”
Το Σεπτέμβριο θα ξεκινήσει επιτέλους η πρώτη φάση, κατά την οποία το βήμα θα έχουν πρώτοι οι πολίτες. Θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν όλα τα ψηφιακά κανάλια για να επικοινωνήσουν όσα τους απασχολούν και ποια Ευρώπη θέλουν. Σε αυτή τη βάση θα επιλεχθούν τα κύρια θέματα για τη δεύτερη φάση, προς το τέλος του χρόνου. Με διαβούλευση θα επιλέγεται εκπρόσωπος των πολιτών, ανά ομάδα η οποία θα εστιάζει σε κάποια θεματική. Λέγεται ότι θα υπάρχουν από έξι ως οκτώ τέτοιες ομάδες, κάθε μία αποτελούμενη από 200 πολίτες από τα κράτη μέλη.
Η ολομέλεια, από την άλλη, θα συνεδριάζει σε ομάδες εργασίας και κατά τη συνεδρίαση θα καταγράφονται οι διατυπώσεις των πολιτών. Το μοντέλο που ακολουθείται είναι η συνταγματική συνεδρίαση του 2002 και του 2003, με την προσθήκη της απευθείας συμμετοχής του κοινού.
Στο τέλος, θα υπάρξει διατύπωση των συμπερασμάτων τουλάχιστον από την πλειοψηφία των εκπροσώπων των ευρωπαϊκών θεσμών και των εθνικών κοινοβουλίων. Ύστερα, η Ευρώπη θα πρέπει να αποφασίσει ποια θα είναι η «μεγάλη απάντηση» στην κρίση του κορωνοϊού και αν αυτή θα περιλαμβάνει την αλλαγή των Συνθηκών.
*Ο Τόμας Γκούτσκερ είναι δημοσιογράφος
