Το αφήγημα της Δύσης για την Ανατολή

Μέσα σε ένα υπέροχο σκηνικό, σαν μια μεγεθυμένη τεράστια μινιατούρα από εκατοντάδες ψηφίδες που συνθέτουν τους χάρτες του Χαλεπιού, της Βαγδάτης και της Κωνσταντινούπολης, Άραβες μουσικοί και τραγουδιστές αφηγούνται στη δική τους γλώσσα το Άσμα του Ρολάνδου.

Πρόκειται για ένα μεσαιωνικό γαλλικό έπος του 11ου αιώνα, το θέμα του οποίου, μια μάχη ανάμεσα στους Χριστιανούς και τους Σαρακηνούς, δίνει την ευκαιρία στον πολυπράγμονα Αλεξανδρινό και διεθνούς εμβέλειας εικαστικό, Ουάελ Σόκι, να το ανασυνθέσει, να σχολιάσει το στερεοτυπικό βλέμμα της Δύσης στην Ανατολή και να το ανατρέψει.

Η παράσταση μουσικού θεάτρου The Song of Roland: The Ababic Version στη Στέγη, μια διεθνής συμπαραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, παρουσιάζεται από τις 28-30 Δεκεμβρίου και αποτελεί την βασική εκδήλωση του αφιερώματος στον Ουαέλ Σόκι μαζί με την παρουσίαση της τριλογίας ταινιών του The Cabaret Crusades στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.

Χρησιμοποιώντας ποικίλα μέσα –ταινίες, σχέδιο, φωτογραφία και περφόρμανς–, ο Ουαέλ Σόκι διερευνά και αναλύει τις πραγματικές και φανταστικές ιστορίες και αφηγήσεις του Αραβικού Kόσμου, αναδιατυπώνοντας το αφήγημα της Δύσης για την Ανατολή.

Μια ομάδα Αράβων παραδοσιακών μουσικών, μαζί με τέσσερις τραγουδιστές, αφηγούνται το έπος τραγουδώντας το με το στυλ του φιτζέρι, της μουσικής των αλιέων μαργαριταριών, ενός πολιτισμικού ιδιώματος, το οποίο σιγά – σιγά εξαφανίζεται. Τα κοστούμια, τα όργανα και το μουσικό ιδίωμα της παράστασης ταξιδεύουν τους θεατές στον κόσμο του φιτζέρι, στον Αραβικό κόσμο πριν την ανακάλυψη των κοιτασμάτων πετρελαίου, στην εποχή που οι άνθρωποι της περιοχής ζούσαν από το εμπόριο μαργαριταριών και τραγουδούσαν τους καημούς και τις χαρές τους σε αυτό το ιδίωμα.

Από τη σκοπιά των Αράβων

Ο Αλεξανδρινός Ουάελ Σόκι δεν κρύβει την πρόθεση του να επαναδιατυπώσει το αφήγημα της Δύσης για τον Αραβικό κόσμο: «Με την ανατρεπτική και πολιτικά ανορθόδοξη θέση του, στην παράστασή του δίνει ιστορικό βάθος στην ισλαμοφοβία και τον εξτρεμισμό και των δύο πλευρών και καταφέρνει να δημιουργήσει ένα βαθιά πολιτικό έργο με τη μορφή ενός ελκυστικού παραμυθιού».

Περνώντας πάνω και μέσα από τους πολιτισμούς και «αναμειγνύοντας τον μύθο, την ιστορία και τη λογοτεχνία», ο Ουάελ Σόκι συνθέτει το δικό του έπος «για τα πολλά πρόσωπα της αλήθειας που αχνοφαίνονται πίσω από τα πέπλα των αφηγημάτων της Δύσης και της Ανατολής».

Το έργο του Ουάελ Σόκι

Το μέχρι τώρα έργο του Ουάελ Σόκι έχει προκύψει από μεγάλες περιόδους εξαντλητικής και εις βάθος έρευνας, γύρω από τα ζητήματα των εθνικών, θρησκευτικών και καλλιτεχνικών ταυτοτήτων. Είτε κάνει περφόρμανς στην έρημο διδάσκοντας παιδιά Βεδουίνων, είτε οργανώνει μια συναυλία heavy metal σε ένα απομονωμένο χωριό στην έρημο, ο Σόκι βάζει τον σύγχρονο Δυτικό πολιτισμό στο πλαίσιο ενός νέου βλέμματος, μέσα από το φακό της ιστορικής παράδοσης, αλλά και αντίστροφα.

Αναμειγνύοντας την αλήθεια με τη μυθοπλασία, τον παιδικό ενθουσιασμό με το πνευματικό δόγμα, ο Σόκι αναπαράστησε με μαριονέτες επικές μεσαιωνικές συγκρούσεις Μουσουλμάνων και Χριστιανών στην τριλογία ταινιών του, Cabaret Crusades: The Horror Show Files (2010), The Path to Cairo (2012) και The Secrets of Karbala (2015).

Τα δύο πρώτα έργα παρουσιάστηκαν στη διεθνή έκθεση Ντοκουμέντα 13, ενώ το τρίτο σε έκθεση στο ΜοΜΑ PS1 και στη διεθνή έκθεση ArtBasel. Στο άλλο τρίπτυχο ταινιών του, Al Araba Al Madfuna, παιδιά-ηθοποιοί αφηγούνται ποιητικούς μύθους αποτίοντας φόρο τιμής στις μεγάλες αφηγήσεις του παρελθόντος.

Ποιος είναι ο Ουάελ Σόκι

Ο Ουάελ Σόκι γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου  σπούδασε καλές τέχνες, ενώ συνέχισε για μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια (ΗΠΑ). Ζει και εργάζεται στην Αλεξάνδρεια, ενώ έχει ιδρύσει και ένα πρόγραμμα για νέους καλλιτέχνες, το MASS Alexandria.

Χρησιμοποιώντας ποικίλα μέσα –ταινίες, σχέδιο, φωτογραφία και περφόρμανς–, διερευνά και αναλύει τις πραγματικές και φανταστικές ιστορίες και αφηγήσεις του Αραβικού κόσμου. Οι πολυεπίπεδες επαναφηγήσεις του παροτρύνουν τους θεατές να ασχοληθούν με τα θέματα της αλήθειας, του μύθου και των στερεοτύπων.

Ο ίδιος θεωρεί τον εαυτό του ένα είδος «μεταφραστή σε φόρμες» παραδειγμάτων μιας πολιτιστικής μετάβασης που συμβαίνει στον κόσμο. Έχει συμμετάσχει σε μεγάλες διεθνείς εκθέσεις, όπως οι Μπιενάλε της Βενετίας και της Κωνσταντινούπολης και η Ντοκουμέντα, και έχει κάνει προσωπικές εκθέσεις σε μεγάλα μουσεία και κέντρα τέχνης σε όλο τον κόσμο.

Η παράσταση στην Στέγη είναι μια παραγωγή του Kampnagel (Αμβούργο), συμπαραγωγή με το Theater der Welt 2017 (Γερμανία), το Sharjah Art Foundation (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), το Holland Festival (Άμστερνταμ), τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το Theaterspektakel (Ζυρίχη).

Το αφιέρωμα στον Wael Shawky επιμελείται η Καλλιτεχνική Διευθύντρια Θεάτρου και Χορού της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, Κάτια Αρφαρά.

[Με πληροφορίες από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών]