Η πύκνωση του πολιτικού χρόνου αλλάζει τα πάντα

Σοβαρές ενδείξεις πύκνωσης του πολιτικού χρόνου καταγράφει η καθημερινή επικαιρότητα σε τέτοια ένταση, μάλιστα, που προμηνύουν ουσιαστικές αλλαγές σε όλο πολιτικό πεδίο. Έτσι, μετά τα φάουλ του Καμμένου στις ΗΠΑ, το σοκ από την παραίτηση Κοτζιά, την έγκριση του ελληνικού προϋπολογισμού από την Κομισιόν, την κατακραυγή του διαδικτύου για τις θέσεις Ξαφά για τις συντάξεις, την εισβολή έξαλλων εφήβων στο γραφείο του υπουργού Παιδείας, είχαμε τους άξονες των επικείμενων κυβερνητικών προτάσεων. Αυτές περιλαμβάνουν τη συνταγματική αναθεώρηση, την αναγγελία για μερική επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, τη φυλάκιση  του ζεύγους Παπαντωνίου και τις αποκαλύψεις των τεσσάρων πρώτων τόμων του Φακέλου της Κύπρου.

Είναι σαφές ότι παρά τις αντιξοότητες και τον ανούσιο βερμπαλισμό της αντιπολίτευσης, την πρωτοβουλία των κινήσεων την έχει η κυβέρνηση. Είναι πια σαφές ότι οι κινήσεις αυτές γίνονται πάνω σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορά στην ενεργητική πολιτική, εξωτερική και εσωτερική, που εξ αντανακλάσεως καταγράφει στην κοινή γνώμη την αδράνεια, τη φοβία και τον οπορτουνισμό του παλιού καθεστώτος, το οποίο είτε έμενε ακίνητο απέναντι στα προβλήματα, είτε τα έκρυβε κάτω από το χαλί.

Σε αυτή την κατηγορία πολιτικής εντάσσεται η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να κλείσει ζητήματα στα μετόπισθεν (Μακεδονικό, σχέσεις με την Αλβανία, επέκταση χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Ιόνιο κ.ο.κ.). Μετά από αδράνεια δεκαετιών, η τμηματική επέκταση των χωρικών υδάτων που χαιρέτησε και η ΕΕ, είναι μια κίνηση αυτοπεποίθησης και ζωντάνιας, που θα διευκολύνει τον καθορισμό της ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αλβανία. Παράλληλα, με την αντίδραση που είχε η Άγκυρα, κατέστη και πάλι στους πάντες σαφές ο αποσταθεροποιητικός της ρόλος.

Ο δεύτερος άξονας των πολιτικών κινήσεων της κυβέρνησης αποβλέπει στο να καταδείξει στους αμφιβάλλοντες και στους εθελοτυφλούντες τη σήψη του παλιού καθεστώτος με την αποκάλυψη σκανδάλων. Ταυτόχρονα, να εκφράσει την πολιτική βούληση για κάθαρση, στάση που ενθαρρύνει τους δικαστές να δικάσουν σωστά, απαλλαγμένοι από τα παραδικαστικά κυκλώματα και τις πολιτικές πιέσεις του παρελθόντος.

Η προφυλάκιση του ζεύγους Παπαντωνίου, η οποία στάθηκε δυνατή μετά την κατάθεση εμπλεκόμενου μάρτυρα, είναι ενδεικτική για τα πως κατάφερνε μέχρι τώρα να αποφεύγει τη Δικαιοσύνη. Υπενθυμίζεται ότι το πόρισμα του ΠΑΣΟΚ για την εξεταστική του 2004 έβγαζε λάδι τόσο τον Τσοχατζόπουλο όσο και τον Παπαντωνίου. Το 2014 επί κυβερνήσεως Σαμαρά η υπόθεση των φρεγατών Παπαντωνίου επιστράφηκε στη Δικαιοσύνη, επειδή δεν είχαν βρεθεί στοιχεία.

Οι περιπτώσεις των Τσοχατζόπουλου και Παπαντωνίου δεν εκθέτουν τον κόσμο του ΠΑΣΟΚ, αλλά τις εκάστοτε ηγεσίες του κόμματος που είτε υποκριτικά έκαναν τα στραβά μάτια, είτε δεν έβλεπαν από ανικανότητα κάτι που ήταν καθημερινό αντικείμενο των gossip. Το πλήγμα για το ΠΑΣΟΚ ως οργανισμό είναι καίριο, καθώς επαναφέρει στη μνήμη όλες τις σκοτεινές υποθέσεις, από ορισμένα «πόθεν έσχες» μέχρι τον ασύλληπτο υπερδανεισμό του και το θαμμένο πόρισμα Βενιζέλου. Εκθέτει βεβαίως και τη ΝΔ που δεν έκανε καλά τη δουλειά της.

Συνταγματικός λαϊκισμός

Η κυβέρνηση ανοίγει για οριστική διευθέτηση τη συνταγματική αναθεώρηση, η οποία έμοιαζε να καθυστερεί, με αποτέλεσμα να διατυπώνονται φόβοι πως θα χρησιμοποιηθεί για κομματικές σκοπιμότητες. Τελικά, αποδεικνύεται ότι τα δύο χρόνια που μεσολάβησαν και με τη φιλολογία που αναπτύχθηκε, οι μεγάλες αλλαγές εμβάθυνσης της δημοκρατίας που ελπίζουμε ότι θα έρθουν, ωρίμασαν, ζυμώθηκαν και έτυχαν καλύτερης επεξεργασίας.

Η ΝΔ καλλιεργεί προκλητικά εδώ και μερικές βδομάδες δύο ζητήματα, το άρθρο 16 για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και την Εκκλησία, δοκιμάζοντας ένα νέο πεδίο συνταγματικού λαϊκισμού. Είναι μάλλον βέβαιο, σε ό,τι αφορά την Εκκλησία, όπως προέκυψε και από τις πρόσφατες ανακοινώσεις Τσίπρα για τις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας, θα καθιερωθούν διακριτοί ρόλοι με ευρεία συναίνεση.

Ο συμβιβασμός αυτός θα απογοητεύσει πολλούς αριστερούς και ρομαντικούς, αλλά θα αφαιρέσει από την αντιπολίτευση ένα πεδίο που ετοιμαζόταν υποκριτικά να υπερασπιστεί. Σε ό,τι αφορά το άρθρο 16 και την αδειοδότηση ιδιωτικών πανεπιστημίων, ο ΣΥΡΙΖΑ αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να βάλει το κεφάλι του μέσα στην άμμο και θα φροντίσει να ρυθμίσει αυτός το καθεστώς τους.

Αποκαλυπτικός ο φάκελος της Κύπρου

Τέλος, η ανάρτηση στον διαδικτυακό τόπο της Βουλής των τεσσάρων πρώτων τόμων του «Φακέλου της Κύπρου» είναι επίσης μία πολιτική πράξη που μαρτυρά την εκκόλαψη του καινούργιου. Έπειτα από 33 ολόκληρα χρόνια, το έργο ολοκληρώθηκε από την Ειδική Επιτροπή της Βουλής, ψηφιοποιήθηκε και είναι πλέον προσβάσιμο από κάθε πολίτη.

Είναι δε, σύμφωνα με τις πρώτες αναφορές, αποκαλυπτικό με πολλές άγνωστες πτυχές, όπως για παράδειγμα το ότι ο Ευάγγελος Αβέρωφ γνώριζε τρεις μέρες πριν εξελίξεις και δεν έπραξε τίποτε για να αποτρέψει το κακό. Εξελίξεις αυτού του τύπου επηρεάζουν βαθύτατα την κοινή γνώμη και ως εκ τούτου το εκλογικό σώμα, το οποίο, όμως, κρατά για τον εαυτό του τις πολιτικές αποφάσεις του.

Τις τελευταίες ημέρες είχα την εμπειρία να συμμετάσχω σε μια τηλεφωνική έρευνα της Metron Analysis, όπου πραγματικά εξεπλάγην από τη ρηχότητα των ερωτήσεων και τον περιορισμό των επιλογών, που στην καλύτερη περίπτωση εκβίαζε το άσπρο ή το μαύρο. Ολοκλήρωσα την συμμετοχή μου από περιέργεια. Είναι προφανές ότι το υλικό θα είναι τόσο εύπλαστο που δεν έχει καμία αξία. Γι’ αυτό και οι δημοσκοπήσεις πέφτουν έξω.

Δυο μέρες μετά, δαπάνησα αρκετό χρόνο για να απαντήσω σε μια άλλη τηλεφωνική δημοσκόπηση της Focus-Bari για το ραδιόφωνο από αγάπη για το μέσον και επειδή ακούω αρκετές ώρες. Το ερωτηματολόγιο ήταν τόσο εκνευριστικά εξαντλητικό και χαζό που έβαλα δύναμη για να περατώσω την συνέντευξη, σκεπτόμενος τον εργαζόμενο που την έκανε. Συνεπώς, δεν είναι και τόσο παράξενο που οι δημοσκοπήσεις δεν μετρούν τον Βαρουφάκη ή τον Μπαλτάκο.