Κρίσιμες αποφάσεις της Σερβίας για το Κόσοβο – Το τελικό σχέδιο ΗΠΑ-ΕΕ

To τελικό σχέδιο της συμφωνίας για το Κόσοβο είναι στα χέρια του προέδρου της Σερβίας Αλεξάντερ Βούτσις, ο οποίος απόψε το βράδυ με διάγγελμά του προς τον σερβικό λαό, θα ξεκαθαρίσει εάν το αποδέχεται ή το απορρίπτει. Το σχέδιο του δόθηκε την Παρασκευή από την πενταμελή ευρωαμερικανική αντιπροσωπεία, αποτελούμενη από τον ειδικό εκπρόσωπο της ΕΕ Μίροσλαβ Λάιτσακ, τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ Γκάμπριελ Εσκομπάρ και τους ειδικούς συμβούλους του προέδρου της Γαλλίας, του καγκελάριου της Γερμανίας και της πρωθυπουργού της Ιταλίας, στη συνάντηση που είχαν μαζί του στο Βελιγράδι. Το σχέδιο έχει την μορφή take it or leave it.

Ο Βούτσιτς δήλωσε ότι ήταν οι πιο δύσκολες διαπραγματεύσεις που έκανε ποτέ και ανέφερε επίσης ότι του γνωστοποιήθηκαν οι συνέπειες που θα υποστεί η Σερβία αν απορρίψει την πρόταση. «Υπό αυτές τις συνθήκες εκφράζω ετοιμότητα να αποδεχθώ το σχέδιο της συμφωνίας και να εργαστώ για την υλοποίηση του», δήλωσε ο πρόεδρος της Σερβίας εκφράζοντας ωστόσο επιφυλάξεις για βασικό άρθρο του σχεδίου — χωρίς να αναφέρει για ποιο ακριβώς άρθρο πρόκειται. Ο Μίροσλαβ Λάιτσακ επιβεβαίωσε ότι ο Βούτσιτς «έδειξε πρόθυμος να λάβει δύσκολες αποφάσεις για το ζήτημα του Κοσόβου».

Αργά χθες το βράδυ ο Βούτσιτς ενημέρωσε το προεδρείο του Σερβικού Προοδευτικού Κόμματος (SNS), του οποίου ηγείται, για το σχέδιο και τις συνέπειες για τη Σερβία εάν απορρίψει το σχέδιο συμφωνίας. Η κριτική που δέχθηκε από μερίδα των στελεχών του κόμματος ήταν δριμεία και κάποια στιγμή ο Σέρβος πρόεδρος αποχώρησε από τη συνεδρίαση, απειλώντας μάλιστα με παραίτηση.

Σήμερα το μεσημέρι ο Σέρβος πρόεδρος συγκαλεί συνεδρίαση του κυβερνητικού συμβουλίου και το βράδυ έχει ανακοινωθεί από την Προεδρία ότι θα προβεί σε τηλεοπτικό διάγγελμα. Τους προηγούμενους μήνες Βελιγράδι και Πρίστινα βρέθηκαν κοντά σε σύγκρουση, λόγω της έντασης μεταξύ των Σέρβων του Κοσόβου και των αρχών της Πρίστινα, για σειρά θεμάτων, από τις πινακίδες κυκλοφορίας έως την συγκρότηση της δημόσιας διοίκησης και των αρχών ασφαλείας.

Η εφημερίδα Danas σε χθεσινό της δημοσίευμα αποκάλυψε ολόκληρο το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο αποτελείται από 10 άρθρα. Θεωρείται ενδιάμεση και καθορίζει καίρια ζητήματα όπως η αποδοχή, αμοιβαία, από το Κόσοβο και την Σερβία, της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας ενώ προβλέπει και την ένταξη του Κοσόβου στο ΟΗΕ και άλλους διεθνείς οργανισμούς.

Το σχέδιο συμφωνίας 

Ακολουθεί το πλήρες σχέδιο της συμφωνίας όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Danas του Βελιγραδίου:

«Έχοντας συναίσθηση της ευθύνης για την διατήρηση της ειρήνης αφοσιωμένοι στην συμβολή για την γόνιμη περιφερειακή συνεργασία και ασφάλεια στην Ευρώπη, συνειδητοποιώντας ότι το απαραβίαστο των συνόρων και ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας, καθώς και η προστασία των εθνικών μειονοτήτων, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ειρήνη, ενεργώντας με βάση ιστορικά γεγονότα και χωρίς να προδικάζονται οι διαφορετικές απόψεις των μερών για βασικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος του καθεστώτος, με την επιθυμία να δημιουργηθούν προϋποθέσεις συνεργασίας των μερών προς όφελος των λαών, συμφωνούνται τα ακόλουθα:

Άρθρο 1
Τα συμβαλλόμενα μέρη (σ.σ. Σερβία-Κόσοβο) θα αναπτύξουν αμοιβαία κανονικές σχέσεις καλής γειτονίας στη βάση ίσων δικαιωμάτων. Και τα δύο μέρη θα αναγνωρίζουν αμοιβαία έγγραφα και κρατικά σύμβολα, συμπεριλαμβανομένων διαβατηρίων, διπλωμάτων, πινακίδων κυκλοφορίας οχημάτων και τελωνειακών σφραγίδων.

Άρθρο 2
Και οι δύο πλευρές θα καθοδηγούνται από τον σκοπό και τις αρχές που καθορίζονται στον καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ιδίως εκείνες για τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών, το σεβασμό της ανεξαρτησίας, της αυτονομίας και της εδαφικής τους ακεραιότητας, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μη διακρίσεων.

Άρθρο 3
Σύμφωνα με τον καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, τα μέρη θα επιλύουν όλες τις διαφορές μεταξύ τους αποκλειστικά με ειρηνικά μέσα και θα απέχουν από την απειλή ή τη χρήση βίας.

Άρθρο 4
Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν με την προϋπόθεση ότι, κανένα από αυτά δεν μπορεί να εκπροσωπήσει το άλλο μέρος στη διεθνή σφαίρα ή να ενεργήσει για λογαριασμό του. Η Σερβία δεν θα αντιταχθεί στην ένταξη του Κοσόβου σε κανέναν διεθνή οργανισμό.

Άρθρο 5
Και οι δύο πλευρές θα στηρίξουν τις προσδοκίες τους να γίνουν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Άρθρο 6
Ενώ αυτή η βασική συμφωνία αντιπροσωπεύει σημαντικό βήμα προς την εξομάλυνση, και οι δύο πλευρές θα συνεχίσουν τη διαδικασία διαλόγου υπό την αιγίδα της ΕΕ με νέα δυναμική, που θα οδηγήσει σε μια νομικά δεσμευτική, συνολική συμφωνία για την εξομάλυνση των σχέσεων. Τα μέρη συμφωνούν ότι στο μέλλον θα εμβαθύνουν τη συνεργασία στους τομείς της οικονομίας, της επιστήμης και της τεχνολογίας, της κυκλοφορίας και της συνδεσιμότητας, των σχέσεων των συστημάτων δικαιοσύνης τους και επιβολής του νόμου. Στους τομείς των τηλεπικοινωνιών, της υγείας, του πολιτισμού, της θρησκείας, του αθλητισμού, της προστασίας του περιβάλλοντος, των αγνοουμένων. Και σε άλλους τομείς ομοίως, μέσω επίτευξης συγκεκριμένων συμφωνιών.

Άρθρο 7
Και οι δύο πλευρές συνηγορούν υπέρ της επίτευξης συγκεκριμένων ρυθμίσεων, σύμφωνα με τους συναφείς μηχανισμούς του Συμβουλίου της Ευρώπης και χρησιμοποιώντας υπάρχουσες ευρωπαϊκές εμπειρίες, προκειμένου να εξασφαλιστεί κατάλληλο επίπεδο αυτοδιοίκησης για τη σερβική κοινότητα στο Κόσοβο και η δυνατότητα παροχής υπηρεσιών σε ορισμένους συγκεκριμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας λήψης οικονομικής βοήθειας από τη Σερβία και της δημιουργίας απευθείας διαύλων επικοινωνίας μεταξύ της σερβικής κοινότητας και της κυβέρνησης του Κοσόβου. Τα μέρη θα επικυρώσουν το επίσημο καθεστώς της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Κόσοβο και θα εξασφαλίσουν υψηλό επίπεδο προστασίας της σερβικής θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, σύμφωνα με τα υπάρχοντα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Άρθρο 8
Τα μέρη θα ανταλλάξουν μόνιμες διπλωματικές αποστολές. Η έδρα τους θα βρίσκεται όπου και η έδρα της τοπικής κυβέρνησης. Πρακτικά ζητήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη των αποστολών θα εξεταστούν χωριστά.

Άρθρο 9
Σημειώθηκε προς τις δύο πλευρές, η δέσμευση της ΕΕ και άλλων χορηγών να δημιουργήσουν ειδικό πακέτο οικονομικής βοήθειας για κοινά έργα των δύο μερών για την οικονομική ανάπτυξη, τη συνδεσιμότητα, την μετάβαση στην πράσινη ενέργεια και άλλους βασικούς τομείς.

Άρθρο 10
Τα συμβαλλόμενα μέρη θα δημιουργήσουν κοινή επιτροπή, υπό την προεδρία της ΕΕ, η οποία θα παρακολουθεί την εφαρμογή της συμφωνίας. Και τα δύο μέρη επιβεβαιώνουν την υποχρέωση τους να εφαρμόσουν όλες τις προηγούμενες συμφωνίες».