Πόσες ψευδαισθήσεις του Ερντογάν ταρακούνησε ο Εγκέλαδος

Τι θα γίνει τώρα  με την Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν που βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο, είναι το ερώτημα που απασχολεί πριν ακόμα ολοκληρωθούν οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης των χιλιάδων αγνοουμένων στα συντρίμμια. Ερωτήματα, επίσης, διατυπώνονται με διαφορετική μορφή για την κατεστραμμένη από τον 10ετή εμφύλιο πόλεμο Συρία του Μπασάρ Άσαντ. Η διπλωματία που ανακινεί ο Εγκέλαδος είναι σε πλήρη εξέλιξη, μόνον, που καθείς την αντιλαμβάνεται διαφορετικά και εν τέλει φαίνεται εξίσου περίπλοκη με την ασεισμική διπλωματία.

Η κυβέρνηση Ερντογάν τους τελευταίους μήνες προσπαθεί να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με την Δαμασκό, μέσω της Μόσχας, που ελέγχει την Συρία του Άσαντ. Προ ημερών, μάλιστα, τουρκικά μέσα ενημέρωσης προεξοφλούσαν ότι σύντομα θα γίνουν επαφές σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών Τουρκίας-Συρίας για να προγραμματιστεί μία συνάντηση κορυφής Ερντογάν-Άσαντ σε συγκεκριμένο πλαίσιο, πριν την τελική ευθεία για τις προεδρικές εκλογές στην Τουρκία, που προαναγγέλθηκαν για τις 14 Μαΐου.

Ποιο είναι το βασικό μέλημα του Ερντογάν, ήταν γνωστό και πριν τις επαφές μέσω Μόσχας: Να γίνει οργανωμένη επιστροφή προσφύγων της Συρίας που βρίσκονται στην Τουρκία, πίσω στην εμπόλεμη χώρα και συγκεκριμένα στα βόρεια, στην περιβόητη ζώνη ασφαλείας που θέλει να κάνει η Άγκυρα, αλλά, έξι χρόνια τώρα δεν μπορεί. Να τεθεί τέτοιο θέμα και να επιτευχθεί συμφωνία πάνω στα χαλάσματα, θα δημιουργήσει μία κατάσταση χωρίς προηγούμενο. Και έτσι όμως να μείνουν τα πράγματα, οι δυσκολίες θα είναι τεράστιες για την τουρκική διοίκηση, που θα πρέπει να βρει τρόπο να στεγάσει τους σεισμοπαθείς στην τουρκική επικράτεια. Όσο για τη Δαμασκό, μάλλον είναι περιττή κάθε υπόθεση περί εκπόνησης και υλοποίησης ενός τόσο δύσκολου έργου.

Προσέγγιση Ερντογάν-Άσαντ

Ο Μπασάρ Άσαντ δεν έχει να αντιμετωπίσει νέα διλήμματα εξαιτίας του καταστροφικού σεισμού. Το έδειξε από την πρώτη μέρα, διαψεύδοντας ότι ζήτησε ή πρόκειται να δεχθεί ανθρωπιστική βοήθεια από το Ισραήλ. Αν και το θέμα δεν εξαρτάται από τον ίδιο, καθώς τα βόρεια εδάφη δεν ελέγχονται από τις δυνάμεις του, αλλά από τις Δημοκρατικές Δυνάμεις και το YPG των Κούρδων, στο μεγαλύτερο μέρος. Η διεθνής βοήθεια που περιμένει η Δαμασκός είναι από τη Ρωσία, που έχει κάθε λόγο να στείλει συνεργεία διάσωσης και είδη πρώτης ανάγκης στη Λαττάκεια και σε όσα άλλα σημεία έχει στρατιωτική παρουσία.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, όμως, έχει πολλά νέα διλήμματα και αυτά δεν είναι για παζάρεμα στα μάτια της τουρκικής κοινωνίας. Η Ρωσία υποσχέθηκε ότι θα στείλει δύο αεροπλάνα με διασώστες και είδη ανθρωπιστικής βοήθειας. Και κάθε μέρα να στέλνει αεροπλάνα, η βοήθεια που μπορεί να διαθέσει η Μόσχα στην Τουρκία, δεν μπορεί να μπει σε σύγκριση με την κινητοποίηση της Δύσης. Έως τώρα έχουν εκδηλώσει την πρόθεση να βοηθήσουν 45 χώρες, ενώ οι ΗΠΑ ενεργοποίησαν τον Μηχανισμό USAID και η ΕΕ τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας. Θα ακολουθήσει η δημιουργία Ειδικού Ταμείου, για την αποκατάσταση των υποδομών και την ανέγερση νέων κατοικιών.

Φυσικά, στη διεθνή πρακτική, ακόμα και η ανθρωπιστική βοήθεια, έχει κάποιους όρους, ιδίως με την διάθεση κονδυλίων. Εκεί είναι το πρώτο δίλημμα του Ερντογάν. Η κακή Δύση, που ντεμέκ συνωμοτούσε για να του στερήσει την εξουσία, μπορεί συντεταγμένα να απαλύνει τον πόνο της Τουρκίας. Ειδάλλως, με τη βοήθεια μόνον της Ρωσίας μάλλον θα δυσκολευτεί πολύ να πείσει και τους πιο φανατικούς οπαδούς του ότι θα ξαναστήσει την χώρα στα πόδια της.

Πότε θα γίνουν οι εκλογές

Υπ’ αυτές τις συνθήκες δεν αποκλείεται να πάρει πίσω την αναγγελία εκλογών για τις 14 Μαΐου, στην επέτειο νίκης του Μεντερές. Άλλωστε, ο νέος αιώνας της Τουρκίας, θα χρειαστεί να περιμένει, μετά το χτύπημα του Εγκέλαδου. Τι θα κάνει με την ημερομηνία των εκλογών, θα φανεί έως τις 20 Μαρτίου, επειδή έτσι προβλέπεται από τον εκλογικό νόμο εάν σκοπεύει να επισπεύσει τις κάλπες. Σε κάθε περίπτωση, νωρίτερα θα φανεί εάν προσβλέπει στη Δύση, οπότε θα πρέπει να στρίψει από την επιθετική ρητορική, εάν δεν θέλει να φανεί ανακόλουθος, ή ακόμα χειρότερα αγνώμων έναντι αυτών που του τείνουν χείρα βοηθείας.

Η υπερδύναμη που ονειρεύονταν ο Ερντογάν -και καμία υπερδύναμη, δεν είναι τόσο ισχυρή απέναντι σε μία φυσική καταστροφή τεραστίων διαστάσεων. Επιπλέον, αποδεικνύεται ότι καμία χώρα δεν μπορεί να πορεύεται μόνη της αγνοώντας, ή απειλώντας όλες τις άλλες χώρες της περιφέρειας ή και πιο μακρινές.

Όταν με το καλό ολοκληρωθούν οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, θα αρχίσει η συζήτηση για την τύχη των διασωθέντων και ιδίως για όσους έχουν μείνει άστεγοι και εκτιμάται ότι αριθμούν εκατοντάδες χιλιάδες, αφού πέραν των χιλιάδων κτηρίων που κατέρρευσαν, πολλά είναι τα κτήρια που έχουν μεγάλες ζημιές και θα κριθούν επικίνδυνα. Να πάρουν εργολαβία την επιχείρηση ανοικοδόμησης οι δικοί του εργολάβοι πάλι, όπως γίνονται έως τώρα, θα είναι πρόκληση και για την κοινωνία, που θα αναζητεί εξηγήσεις επί μακρόν για τον τρόπο που κατέρρευσαν ορισμένες καινούργιες πολυκατοικίες στους νέους οικιστικούς τομείς των πόλεων που επλήγησαν.

Ο πυρηνικός σταθμός και ο Πούτιν

Και μετά έρχεται η ώρα του πυρηνικού σταθμού του Ακκούγιου, όπου σύμφωνα με την ρωσική εταιρεία Rosatom δεν υπήρξε πρόβλημα με τον σεισμό. Όμως, υπάρχει πρόβλημα με τα εγκαίνια που σχεδίαζε η Προεδρία της Τουρκίας, εν χορδές και οργάνοις, για τις αρχές Απριλίου για τον πρώτο αντιδραστήρα. Στον σχεδιασμό εκείνον ήταν και η υπογραφή νέας συμφωνίας για πυρηνικό σταθμό στη Μ. Θάλασσα, παρουσία και του Ρώσου προέδρου Πούτιν. Ο σχεδιασμός φαίνεται ήδη παράταιρος (για την κοινή λογική) και, μάλλον, όλα αυτά τα σχέδια θα τεθούν υπό επανεξέταση.

Τι θα κάνει από ‘δω και πέρα η Δύση με τον Ερντογάν είναι πρόδηλο, θα πιέσει για επανεκκίνηση των σχέσεων. Το ενδιαφέρον εστιάζεται στη Μόσχα. Εάν έχει τα μέσα να πιέσει αντίρροπα από την πλευρά της και να διατηρήσει την προνομιακή σχέση που ανέπτυξε με την Άγκυρα τα τελευταία χρόνια, ειδικά μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Στα ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων παίζουν σήμερα απόψεις αναλυτών περί επίσπευσης των σχεδίων συνεργασίας Πούτιν-Ερντογάν, σε όλα τα επίπεδα, ενεργειακό, διπλωματικό κλπ κλπ, όμως, αυτό που προκύπτει είναι η αγωνία της Μόσχας. Ο χρόνος είναι πολύ σύντομος μέχρι τις τουρκικές εκλογές και ο Ερντογάν δεν έχει πολλές επιλογές για να επουλώσει τα τραύματα του σεισμού, ει μη μόνον αυτές που θα του προσφέρει η Δύση. Εάν έτσι καταφέρει να διασωθεί πολιτικά, είναι δικό του θέμα και της αντιπολίτευσης στην Τουρκία. Να τρέφει αυταπάτες για δάνειο ανοικοδόμησης από τη Μόσχα, θα είναι σαν να παραγγείλει μαζί με τους S-400 και Sukhoi.