Στα στενά του Ορμούζ η αντιπαράθεση Τεχεράνης-Ουάσινγκτον

Κλιμακώνεται η ένταση ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και την Τεχεράνη με το Ιράν να ανακοινώνει ότι έχει τον πλήρη έλεγχο των στενών του Ορμούζ, έναν θαλάσσιο δίαυλο μείζονος σημασίας, που ενώνει τον Περσικό Κόλπο με την Αραβική θάλασσα. Παραλλήλως η Τεχεράνη προσφεύγει στο Διεθνές Δικαστήριο, ζητώντας την άρση των κυρώσεων που επέβαλε ο Τραμπ.

Την είδηση ότι το Ιράν έχει τον πλήρη έλεγχο του Ορμούζ κοινοποίησε ο αρχηγός του Ναυτικού των Φρουρών της Επανάστασης, ναύαρχος Αλιρεζά Τανγκσιρί, επιβεβαιώνοντας τις απειλές που διατύπωσαν  προσφάτως Ιρανοί αξιωματούχοι. Ότι δηλαδή το Ιράν θα κλείσει αυτόν τον σημαντικό δίαυλο για την μεταφορά πετρελαίου, ως αντίποινα σε οποιαδήποτε εχθρική ενέργεια από την πλευρά των ΗΠΑ. Αξίζει να σημειωθεί, ότι από τα στενά του Ορμούζ διέρχεται περίπου το 30% του πετρελαίου που διακινείται παγκοσμίως, διά θαλάσσης.

Αν η Τεχεράνη απαγορεύσει την διέλευση πλοίων από τα στενά του Ορμούζ, τότε θα αποκλειστούν οι εξαγωγές πετρελαίου από όλες τις γειτονικές προς το Ιράν χώρες. Με την ιδέα, ότι αν δεν επιτραπεί στο Ιράν να εξάγει πετρέλαιο, τότε δεν θα επιτραπεί σε καμιά χώρα της περιοχής να εξάγει πετρέλαιο από τον Κόλπο, συμφώνησε τον περασμένο μήνα και ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Προειδοποιήσεις και γυμνάσια

«Εμείς είμαστε ο εγγυητής της ασφάλειας σε αυτό το στενό από πάντα» φέρεται να είπε και ο πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ροχανί, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε να προχωρήσει σε αποκλεισμό. Είχε καλέσει μάλιστα τις ΗΠΑ να μην παίζουν «με την ουρά του λιονταριού» γιατί «θα το μετανιώσουν».

Πριν τρεις εβδομάδες άλλωστε, κατά την διάρκεια στρατιωτικών γυμνασίων στον Περσικό, οι ιρανικές ένοπλες δυνάμεις εκτόξευσαν, δοκιμαστικά, στα στενά του Ορμούζ, έναν πύραυλο μικρού βεληνεκούς κατά πλοίων. Η Ουάσινγκτον εξέλαβε αυτήν την ενέργεια ως προειδοποίηση, καθώς έθετε πάλι σε ισχύ τις σκληρές οικονομικές κυρώσεις σε βάρος του Ιράν.

Αν και η εκτόξευση είχε γίνει εντός των ιρανικών χωρικών υδάτων, Αμερικανός αξιωματούχος την χαρακτήρισε «κάτι ασυνήθιστο» και εξέφρασε επιφυλάξεις για το πόσο ασφαλής ήταν ο τρόπος με τον οποίο έγινε. Ως μήνυμα εξέλαβε συνολικά τα γυμνάσια στον Περσικό και ο επικεφαλής των αμερικανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, στρατηγός Τζόζεφ Βότελ, επισημαίνοντας κυρίως τον χρόνο της διεξαγωγής τους. Ο ίδιος, όπως και ανώτατοι Αμερικανοί αξιωματούχοι, προειδοποίησε τότε την Τεχεράνη να μην αποπειραθεί να αποκλείσει το υψηλής στρατηγικής σημασίας στενό.

Στο θέμα είχε αναφερθεί και ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζον Μπόλτον, εντάσσοντας το στην «φιλοπόλεμη», όπως την χαρακτήρισε δραστηριότητα του Ιράν στην περιοχή. Μια πολιτική που κατά τον Μπόλτον περιλαμβάνει την στάση της Τεχεράνης στο Ιράκ, την Συρία, τον Λίβανο με την Χεζμπολάχ, αλλά και την Υεμένη.

Στο Διεθνές Δικαστήριο

Την ίδια ώρα η κυβέρνηση του Ιράν προσφεύγει στο Διεθνές Δικαστήριο, ζητώντας του να δώσει εντολή στις ΗΠΑ να προχωρήσουν στην άρση των κυρώσεων που επέβαλε ο πρόεδρος  Τραμπ.

Στην προσφυγή της η Τεχεράνη υποστηρίζει ότι οι κυρώσεις που επανήλθαν σε ισχύ στις 8 Αυγούστου, καθώς και αυτές που έχουν αναγγελθεί για τον Νοέμβριο και αφορούν το ιρανικό πετρέλαιο, πλήττουν σοβαρά την ήδη εξασθενημένη ιρανική οικονομία. Υποστηρίζει ακόμη ότι παραβιάζουν και τους όρους μιας διμερούς συμφωνίας φιλίας που είχαν συνάψει Ουάσινγκτον και Τεχεράνη, το 1955, η οποία μάλλον έχει ξεχαστεί.

Οι ΗΠΑ δεν έχουν σχολιάσει ακόμη την προσφυγή και αναμένεται να  εκφράσουν τις θέσεις τους στο ΔΔ την Τρίτη, υποστηρίζοντας, σύμφωνα με εκτιμήσεις ότι το δικαστήριο δεν είναι αρμόδιο για την υπόθεση. Σε ό, τι αφορά την συμφωνία του 1955 αναμένεται να υποστηρίξουν ότι είναι πλέον άκυρη, αλλά και ότι ακόμη και αν ίσχυε δεν θα την παραβίαζαν οι αμερικανικές κυρώσεις στην Τεχεράνη.

Σε ασφυκτικό κλοιό

Το Ιράν καταβάλλει, εδώ και χρόνια, προσπάθειες να αντιμετωπίσει τον υψηλό πληθωρισμό και την ανεργία και η αλήθεια είναι ότι είχε αρχίσει να βελτιώνει την οικονομία του, μετά την συμφωνία για τα πυρηνικά που υπέγραψε το 2015 με τις μεγάλες δυνάμεις. Η άρση των διεθνών κυρώσεων, στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, είχε φέρει πολλούς ξένους επενδυτές στην χώρα, κυρίως Ευρωπαίους.

Η αντιπολίτευση ωστόσο επικρίνει την κυβέρνηση Ροχανί ότι δεν αξιοποίησε τις ευκαιρίες, με αποτέλεσμα η κατάσταση να επιδεινώνεται τώρα που οι ΗΠΑ επαναφέρουν τις κυρώσεις. Πριν λίγες ημέρες άλλωστε το ιρανικό κοινοβούλιο ψήφισε την απομάκρυνση του υπουργού Οικονομικών, Μασούντ Καρμπασιάν, εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης και της κατακόρυφης πτώσης της ισοτιμίας του ριάλ.

Ο Καρμασιάν είναι ο δεύτερος υπουργός που απομακρύνεται από τις αρχές του μήνα, αφού στις 8 Αυγούστου, ημέρα έναρξης των αμερικανικών κυρώσεων, είχε απολυθεί και ο υπουργός Εργασίας Αλί Ραμπί. Σημειώνεται ότι τον περασμένο μήνα ο Ροχανί είχε αντικαταστήσει και τον επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας.

Η Τεχεράνη έχει κατηγορήσεις επανειλημμένως την Ουάσινγκτον ότι, μέσω των κυρώσεων επιδιώκουν την αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, κάτι που οι Αμερικανοί αν διαψεύδουν επισήμως, αλλά το προεξοφλούν. Για «ψυχολογικό πόλεμο» εναντίον του Ιράν και των επιχειρηματικών εταίρων του, έκανε λόγο ο υπουργός Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ, αναφερόμενος στις κυρώσεις και την ένταση στις αμερικανο-ιρανικές σχέσεις.

Ο ίδιος πρόσθεσε ωστόσο ότι οι ΗΠΑ, από την αποχώρησή τους από την συμφωνία για τα πυρηνικά και μετά, δεν κατάφεραν να πετύχουν τους στόχους τους. Παραδέχθηκε πάντως ότι οι εξελίξεις γύρω από την πυρηνική συμφωνία έχουν οδηγήσει σε πολιτική διαμάχη στο εσωτερικό του Ιράν, με τους συντηρητικούς να μιλούν για «χαμένες ευκαιρίες» και τους σκληροπυρηνικούς για «συνθηκολόγηση».

Βήμα-βήμα μέχρι το  Kowsar

Ο Ντόναλντ Τραμπ απέσυρε τον Μάιο τις ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία του 2015 για τα πυρηνικά του Ιράν, παρά τις διαφωνίες των άλλων μερών της συμφωνίας και ιδιαίτερα των Ευρωπαίων. Στόχος του είναι να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμά της Τεχεράνης, αλλά και την υποστήριξη που αυτή παρέχει σε οργανώσεις μαχητών στη Συρία, το Ιράκ και την Υεμένη.

Αυτήν την «ριζική αλλαγή συμπεριφοράς εκ μέρους του Ιράν», που επιδιώκει η αμερικανική ηγεσία, επισήμανε και ο σύμβουλος Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζον Μπόλτον, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Ισραήλ. Ο ίδιος ανέφερε ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες για μια συμφωνία, αν όμως η Τεχεράνη «δεν συμμορφωθεί με τις αμερικανικές απαιτήσεις», τότε η Ουάσινγκτον θα ασκήσει «την μέγιστη πίεση στο Ιράν».

Την ίδια ώρα ο Ιρανός ιερωμένος Αχμάντ Χαταμί προειδοποιούσε τις ΗΠΑ ότι μια επίθεσή τους κατά του Ιράν, θα έβαζε στο στόχαστρο της Τεχεράνης όλους τους συμμάχους των Αμερικανών στην περιοχή,  συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ. Αναφερόμενος μάλιστα στις αμερικανικές απαιτήσεις για την συμφωνία, σημείωσε ότι αυτό δεν είναι διαπραγμάτευση, αλλά «δικτατορία».

Και ο πρόεδρος Ροχανί όμως, πριν μία εβδομάδα, σε τηλεοπτικό μήνυμα του με αφορμή την Εθνική Ημέρα Αμυντικής Βιομηχανίας του Ιράν, τόνισε ότι οι ΗΠΑ δεν τολμούν να επιτεθούν στην χώρα του, γιατί γνωρίζουν ότι το τίμημα θα είναι μεγάλο. Σημείωσε επίσης ότι  το Ιράν πρέπει να αναπτύξει και να εξελίξει τις στρατιωτικές του δυνάμεις για να μπορεί να αποτρέψει εκείνους που εποφθαλμιούν τα εδάφη και τους πόρους του.

Όλα αυτά ειπώθηκαν την ήμερα που η Τεχεράνη παρουσίαζε το νέο μαχητικό αεροσκάφος Kowsar, το οποίο είναι εξ ολοκλήρου ιρανικής  κατασκευής. Πρόκειται για ένα αεροσκάφος που έχει την δυνατότητα να φέρει διάφορα όπλα και, σύμφωνα με τους κατασκευαστές του, θα χρησιμοποιηθεί κυρίως “για μικρές αποστολές εναέριας υποστήριξης”.

«Αυτά που λέω για την αμυντική μας ικανότητα δείχνουν ότι επιδιώκουμε τη διαρκή ειρήνη», είχε σημειώσει ο Ροχανί κατά την παρουσίαση του Kowsar, το οποίο σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας,  Αμίρ Χαταμί, κατασκευάστηκε στο πλαίσιο αντιμετώπισης των «απειλών» του Ισραήλ και των ΗΠΑ.

Το Ιράν έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια σημαντική αμυντική βιομηχανία και σε αυτό συνέβαλαν και οι αμερικανικές κυρώσεις που απαγορεύουν την εισαγωγή οπλικών συστημάτων. Το μαχητικό Kowsar μοιάζει πάντως πολύ με τα αμερικανικής κατασκευής F5, τα αεροσκάφη δηλαδή που αγόρασε η Τεχεράνη από τις ΗΠΑ, πριν την ισλαμική επανάσταση του 1979. Σαράντα οκτώ από αυτά χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα από τις ένοπλες δυνάμεις του Ιράν. Ένα από αυτά ωστόσο κατέπεσε χθες, από άγνωστη αιτία, δίνοντας συμβολικά στους αιθέρες την θέση του στο ιρανικό Kowsar.