Αυτά που δεν διδάχθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ από το House of Cards

της Νεφέλης Λυγερού  – 

Οι 30 σχεδόν μήνες της κυβέρνησης Τσίπρα, με τις διεθνείς καραμπόλες, την παρά ένα χρεοκοπία, τους επικίνδυνους ελιγμούς, τις σκληρές διαπραγματεύσεις και την εντυπωσιακή κωλοτούμπα του 2015, επιβεβαιώνει πως η ζωή υπερβαίνει και την πιο τολμηρή κινηματογραφική φαντασία. Οι δημιουργοί του House of Cards θα είχαν εμπνευστεί πολλά εάν παρακολουθούσαν τα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Αντιστρόφως, ο Αλέξης Τσίπρας και η παρέα του θα είχαν αποφύγει πολλά λάθη, εάν δεν είχαν αγνοήσει τα μαθήματα εφαρμοσμένης πολιτικής που παρέδωσε ο Φρανκ Άντεργουντ.

Το κορυφαίο τηλεοπτικό πολιτικό θρίλερ που καθηλώνει για αρκετές σεζόν εκατομμύρια θεατών σ’ όλο το κόσμο και αναμένεται να καθηλώσει ακόμα περισσότερους κι αυτή τη σεζόν, αποτελεί ένα παράθυρο στα άδυτα της αμερικανικής πολιτικής στα παιχνίδια εξουσίας και στις ίντριγκες για εξουδετέρωση αντιπάλων και άνοδο. Είναι, ωστόσο, μία διατριβή στην εφαρμοσμένη κυνική πολιτική με οικουμενική ισχύ.

Για τους μη μυημένους, λοιπόν, ο πρωταγωνιστής Φρανκ Άντεργουντ, κατά κόσμον Κέβιν Σπέισι, είναι ένας Αμερικανός πολιτικός που επιδιώκει να ανέλθει και να διατηρηθεί στα ανώτατα αξιώματα και στη συνέχεια στην προεδρία των ΗΠΑ. Είναι ο τύπος που αν σε δει να πνίγεσαι δεν θα σου πετάξει σκοινί, εκτός και εάν αυτό εξυπηρετεί κάποιο δικό του σχέδιο. Δεν θα είχε διαστάσει να σε είχε αυτός ρίξει στο νερό, εάν αυτό προωθούσε το συμφέρον του.

Πρόκειται για έναν αδυσώπητα στρατευμένο στον σκοπό του πολιτικό, δίχως φραγμούς και ηθικές αναστολές. Δεν διστάζει να λέει ψέματα, να προδίδει, να πατάει επί πτωμάτων και όλα αυτά για να ικανοποιήσει την ακόρεστη δίψα του για εξουσία, αλλά και τη δίψα της συζύγου του και αχώριστης συντρόφου του σ’ αυτό το ανελέητο παιχνίδι.

Ο ραδιούργος Άντεργουντ είναι κράμα σαιξπηρικών χαρακτήρων, όπως ο Ριχάρδος ο Γ’ και ο Μάκμπεθ. Μπορεί ο Αλέξης Τσίπρας και οι λοιποί παίκτες της εγχώριας πολιτικής σκακιέρας να μην τον φτάνουν, αλλά, όπως και να το κάνεις, έχουν κυλιστεί στα «βρώμικα νερά της πολιτικής».

Ο ίδιος ο Άντεργουντ έχει, εξάλλου, πει ότι «η πολιτική είναι βρώμικη εξ ορισμού όσο εμπλέκονται σ’ αυτήν άνθρωποι με φιλοδοξίες, έστω και καλοπροαίρετες». Με αυτή τη φράση στο μυαλό δημιουργήσαμε τον δεκάλογο του House of Cards.

• «Αντιμετώπισε δραστικά τους εκβιασμούς, χωρίς να χάσεις χρόνο».

Αν και αρχικά ο Αλέξης Τσίπρας εμφανίστηκε αποφασισμένος να πολεμήσει, τελικά οι αντιστάσεις του κάμφθηκαν. Καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων του πρώτου εξαμήνου του 2015 συνέχισε να εθελοτυφλεί. Πίστευε ότι στην ΕΕ παίζονται βέβαια πολιτικά παιχνίδια, αλλά ότι δεν μπορούν να ασκηθούν εκβιασμοί και τελεσίγραφα που καταδικάζουν μία χώρα-μέλος.

«Έλα, όμως, που υπάρχουν», θα του έλεγε ο Άντεργουντ. «Τί θα έπρεπε να έχεις κάνεις γι’ αυτό;» Καλή η ρητορική για την κοινοτική αλληλεγγύη και για τον σεβασμό της λαϊκής ετυμηγορίας, αλλά «όταν σε έχουν στριμώξει στον τοίχο πρέπει να δείξεις νύχια», όπως έχει πάλι μνημειωδώς σχολιάσει ο τηλεοπτικός πρωταγωνιστής.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν είχε απάντηση, δεν ήταν πολιτικά-ψυχολογικά προετοιμασμένος και πρακτικά οπλισμένος. Έχασε πολύτιμο χρόνο και στο τέλος βρέθηκε εγκλωβισμένος. Έτσι έκανε αυτό που ήθελαν τα αφεντικά της Ευρώπης: έβαλε φαρδιά πλατιά την υπογραφή του στο τρίτο μνημόνιο.

• «Πρόσεξε τους φίλους σου. Αυτοί είναι που γίνονται οι χειρότεροι εχθροί σου»

«Μαριονέτα των δανειστών», «πρωθυπουργός κουταβάκι» και «προδότης» είναι μόνο κάποιοι από τους ευφάνταστους χαρακτηρισμούς, με τους οποίους έχει κατά καιρούς “στολίσει” η Ζωή Κωνσταντοπούλου τον αλλοτινό αρχηγό της Αλέξη Τσίπρα. Είναι δύσκολο να ανακαλέσει κανείς στη μνήμη του την εποχή που αυτοί οι δύο δεν ήταν απλά συνοδοιπόροι, αλλά κολλητοί.

Το οριστικό ρήγμα της στενής και πολύχρονης αυτής φιλίας σφραγίστηκε με ένα φιλί στο Κοινοβούλιο. Έμελλε να είναι το τελευταίο των δύο συντρόφων που βρέθηκαν να πολεμούν σε αντίπαλα στρατόπεδα.

«Τί θα μπορούσε να είναι χειρότερο από το να έχεις απέναντί σου έναν αντίπαλο που σε γνωρίζει πολύ καλά; Πρόκειται για έναν εχθρό που εντοπίζει με μία ματιά τις αδυναμίες σου και άρα συμβάλει αποτελεσματικά στην πτώση σου», λέει σε ένα επεισόδιο ο Άντεργουντ, περιγράφοντας τη δυσμενή θέση στην οποία έχει περιέλθει ο Έλληνας πρωθυπουργός.

• «Η δύναμη μοιάζει πολύ με τα μεσιτικά, καθώς κατά βάση σχετίζεται με την τοποθεσία. Όσο πιο κοντά είσαι στην εξουσία τόσο περισσότερο μετράς. Δεν χρειάζεται να την κατέχεις. Απλά να την ακουμπάς, να είσαι δίπλα της».

Αν μη τι άλλο, ο Πάνος Καμμένος μοιάζει να ακολουθεί τη συμβουλή αυτή. Από τον Ιανουάριο του 2015 είναι ο κυβερνητικός εταίρος του Αλέξη Τσίπρα, ή αλλιώς «του αδελφού Αλέξη», όπως συνηθίζει να τον αποκαλεί. Ο πολιτικός έρωτας μεταξύ του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ και του προέδρου των ΑΝΕΛ, που έχει συνοδευθεί από αγκαλιές, φιλιά και δημόσιες δηλώσεις στήριξης, παρ’ ολίγον κάποια στιγμή να διασαλευθεί από ένα τρίτο πρόσωπο.

Ο Γιάννης Μουζάλας πήγε να τα γκρεμίσει όλα με το λεκτικό ατόπημά περί “Μακεδονίας”. Ο πρόεδρος των ΑΝΕΛ και υπουργός Άμυνας είχε στείλει τότε το μήνυμα «ή εγώ ή αυτός», αλλά με μία στροφή, που θα εντυπωσίαζε ακόμα και τον Φρανκ Άντεργουντ, ξέχασε το τελεσίγραφό του.

• «Πώς χαλαρώνεις μετά από μία δύσκολη ημέρα; Με ένα καλό βιβλίο; Μία ποιοτική ταινία ή ένα απολαυστικό δείπνο; Όχι! Παίξε video games και ξέχασέ τα όλα».

Ειρωνικά σχόλια είχε ακούσει ο Κώστας Καραμανλής όταν είχε αποκαλυφθεί πως επιστρέφοντας από το Μαξίμου στη Ραφήνα, όταν ήταν πρωθυπουργός, έπαιζε με τις ώρες παιχνίδια στο play station. Τότε, όμως, δεν είχε μπει ακόμα στη ζωή μας ο Άντεργουντ, ώστε να αποενοχοποιήσουμε την εικόνα ενός πολιτικού, που φορώντας ακόμα το κοστούμι του, κάθεται στο πάτωμα παίζοντας με τις ώρες. Ο πρώην πρωθυπουργός την πάτησε, επειδή αγνόησε μία άλλη σημαντικότερη συμβουλή:

• «Μην αποκαλύπτεις τίποτα για εσένα. Όσα λιγότερα ξέρουν τόσο λιγότερο μπορούν να σε βλάψουν».

Η παραπάνω φράση αποτελεί και το προσωπικό “μαντρά” της συντρόφου του πρωθυπουργού Μπέτυς Μπαζιάνα, η οποία προστατεύει την προσωπική ζωή της από τα “θηρία”. Κινείται διακριτικά, επιχειρώντας να περνάει σχεδόν απαρατήρητη.

Έχει συνειδητά κρατήσει εκτός δημόσιας σφαίρας και τα ανήλικα παιδιά της και έχει παραχωρήσει ελάχιστες συνςντεύξεις. Η Μπέτυ λέγεται, μάλιστα, ότι είχε εκφράσει δυσφορία για την υπερβολική προβολή του ζεύγους Βαρουφάκη-Στράτου, όταν ακόμα ο Γιάνης ήταν στο τιμόνι της οικονομίας και επηρέαζε τον Αλέξη.

• «Ο δρόμος προς την εξουσία είναι γεμάτος με απώλειες. Ποτέ μη μετανιώνεις».

Αυτό το έχει ζήσει από πρώτο χέρι ο Αλέξης Τσίπρας. Τον καιρό των μνημονίων, όποιος διαφωνεί διαγράφεται. Ακόμη κι αν οι αντιδρώντες είναι σύντροφοι και κολλητοί.  Ενδεικτική η περίπτωση του”πολιτικού τέκνου” του Γαβριήλ Σακελλαρίδη.

• «Δεν χρησιμοποιώ τους ανθρώπους εκτός αν μπορώ να τους πετάξω μετά».

Είναι άγνωστο αν ο Αλέξης Τσίπρας είναι λάτρης της σειράς. Η πολιτική μοίρα, όμως, του Γιάνη Βαρουφάκη υποψιάζει ότι μπορεί να έχει δει τις περιπέτειες του Άντεργουντ. Ο οικονομολόγος που αποτέλεσε προσωπικό στοίχημα του Αλέξη Τσίπρα «θυσιάστηκε» για να υπάρξει συμφωνία με τους εταίρους.

Τα τελευταία δύο χρόνια ο τέως υπουργός Οικονομικών αφήνει δηλητηριώδεις αιχμές, ενώ το Μαξίμου τον αδειάζει σε κάθε ευκαιρία. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός έχει χαρακτηρίσει «ανοησίες» τα λεγόμενά του.

• «Μην λες τη γνώμη σου. Γιατί να έχεις γνώμη όταν ασχολείσαι με την πολιτική; Γενικά μην μιλάς πολύ. Κάποια ζημιά θα κάνεις»

Ο Άντεργουντ συμβουλεύει, αλλά ο Νίκος Φίλης δεν τον άκουσε. Με την αδολεσχία του, την ακατάσχετη φλυαρία του, προκάλεσε πονοκεφάλους στο Μαξίμου. Μέσα σε λίγους μήνες κατάφερε να εκνευρίσει πολλούς.

Άλλοτε με τις “πενταροδεκάρες” (έτσι είχε χαρακτηρίσει το επιπλέον κόστος που θα πληρώσουν οι γονείς λόγω της επιβολής ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση). Άλλοτε με την άρνησή του ότι υπήρξε γενοκτονία των Ποντίων. Και άλλοτε, κοντράροντας την Εκκλησία.

Το αποτέλεσμα ήταν να χάσει το χαρτοφυλάκιό του, αλλά να κερδίσει την ψήφο του μικρού ΣΥΡΙΖΑ στο τελευταίο συνέδριό του. Να μία ανταμοιβή που δεν θα πολυνενδιέφερε τον Άντεργουντ.

• «Όταν είσαι το φρέσκο κρέας για τα όρνια, σκότωσε για να υπάρχει κάτι πιο φρέσκο και να σε αφήσουν ήσυχο»

Αυτό το μάθημα πρέπει να το πάρει κάθε νέος σε κυβερνητικό θώκο, αλλά ιδιαίτερα ο εκάστοτε κυβερνητικός εκπρόσωπος που λόγω θέσης βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του πυρός. Πετώντας την μπάλα στην εξέδρα, όπως υποδεικνύει ο δαιμόνιος Άντεργουντ, ίσως αποφύγει την αναπόφευκτη φθορά που προκαλεί η απαιτητική παράσταση ενώπιον των δημοσιογράφων.

• «Ποτέ δεν παίρνω σημαντικές αποφάσεις πολύ μετά τη δύση του ηλίου και πριν την ανατολή».

Αν η κυβέρνηση είχε σύμβουλο τον Άντεργουντ δεν θα είχε προχωρήσει σε τόσο καίριες αποφάσεις τις πιο ακατάλληλες ώρες. Σε ώρες, για τις οποίες ο πρωταγωνιστής του Ηouse of Cards προειδοποιεί να κάθεται κανείς στα αυγά του. Το έχει πει, εξάλλου, και ο σοφός λαός. «Όποιος βράδυ περπατεί λάσπες και σκατά πατεί».

Όταν ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε πως θα γίνει δημοψήφισμα ήταν λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Μόλις ξεκινούσε μία εβδομάδα-κόλαση που κυριολεκτικά «διχοτόμησε την ελληνική κοινωνία». Η συμφωνία με τους Ευρωπαίους που ακολούθησε προσέφερε ένα κύμα ανακούφισης, αλλά και αίσθηση τρομερής ήττας. Και εκείνη η συμφωνία έγινε μετά από μία ολονύκτια διαπραγμάτευση, τις πρώτες πρωινές ώρες.