Θησαυρός τα ελληνικά τρόφιμα

Στο παρόν άρθρο επιχειρούμε να καταγράψουμε τα σημαντικότερα εξ αυτών, καθώς και το γιατί είναι τόσο αναγκαία και πολύτιμα στη διατροφή μας. Από φρούτα, μέχρι γαλακτοκομικά, το αγαπημένο μας ελαιόλαδο, το κρασί καθώς και μπαχαρικά, που έχουν εξέχουσα θέση στη γαστρονομία και την εν γένει κουλτούρα μας.

Κορινθιακή σταφίδα- Ιστορική Αναδρομή

Αρχής γενομένης από το αγαπημένο και άκρως θρεπτικό φρούτο που δεσπόζει στη χώρα μας και το οποίο έχει μελετηθεί για τις ευεργετικές του ιδιότητες. Στην Ελλάδα είναι πολύ πιθανό να έκανε την εμφάνισή της το 16^ο αιώνα στη Ζάκυνθο και εν συνεχεία να συνεχίστηκε η παραγωγή της σε άλλες περιοχές της επικράτειας όπως η Πελοπόννησος. Ο Ξενοφών Ζολώτας είχε αναφέρει πως «ό,τι είναι ο καφές για τη Βραζιλία, είναι η σταφίδα για την Ελλάδα.»

Ο στρατηγός Αννίβας είχε εφοδιαστεί με πολλούς τόνους πριν περάσει με τα στρατεύματά του τις Άλπεις. Ο Χριστόφορος Κολόμβος και το πλήρωμά του διέσχιζαν τον Ατλαντικό μασώντας σταφίδες. Ακόμα, οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι διακοσμούσαν τους χώρους λατρείας τους με σταφίδες και τις έδιναν ως έπαθλο στους νικητές αθλητικών διαγωνισμών.

Οφέλη Κορινθιακής Σταφίδας

Είναι πλούσια σε κάλιο και μαγνήσιο που βοηθούν στη μείωση της κατακράτησης υγρών, στη ρύθμιση της πίεσης και στην υγεία του μυϊκού συστήματος. Περιέχουν σίδηρο που βοηθά στην αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας και στη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς, καθώς και την αντιοξειδωτική Βιταμίνη C, που συνεισφέρει στην απορρόφηση του σιδήρου και έχει επανορθωτικές ιδιότητες στη γήρανση της επιδερμίδας, λόγω του ότι ενισχύει την παραγωγή κολλαγόνου και ελαστίνης.

Επιπλέον συμμετέχει στη σύνθεση της καρνιτίνης, που βοηθάει στην παραγωγή ενέργειας στο σώμα, ενώ παράλληλα η βιταμίνη C έχει οφέλη και στην υγεία των ματιών, αφού είναι σύμμαχος ενάντια στον καταρράκτη.

Πολυφαινόλες και Διαιτητικές ίνες

Επιπλέον περιέχει πολυφαινόλες που ελαττώνουν τη χοληστερόλη και μειώνουν το κίνδυνο καρδιοπαθειών όπως και διαιτητικές ίνες (η μαύρη σταφίδα έχει περισσότερες διαιτητικές ίνες και από τα περισσότερα φρούτα), που βοηθούν στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και στην εύρυθμη λειτουργία του εντέρου. Διατηρεί τις ιδιότητες της σε υψηλές θερμοκρασίες (με λίγα λόγια μπορεί να χρησιμοποιηθεί πχ για την παρασκευή παξιμαδιών, κέικ ή ψωμιού συνεχίζοντας να διατηρεί τις ευεργετικές της ιδιότητες).

Βοηθά σημαντικά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης ειδικά σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Βοηθά στην μείωση συσσώρευσης λίπους σε ασθενής με λιπώδες ήπαρ.

Διαθέτει τις εξής δράσεις:

• Αντιμικροβιακή
• Αντιβακτηριακή
• Αγγειοδιασταλτική

Το εκχύλισμα μαύρης σταφίδας έχει αντικαρκινική δράση σε διαφόρων μορφών καρκίνου (πχ καρκίνο του παχέος εντέρου ή του στομάχου).

Φέτα

Το πλέον αγαπημένο ελληνικό τυρί που από το 2002 αναγνωρίζεται ως Π.Ο.Π. προϊόν έχει πολλά θετικά για την υγεία. Εντούτοις η κατανάλωσή του απαιτεί προσοχή για λόγους, που θα εξηγήσουμε.

 

Οφέλη Φέτας

Αρχικά συνεισφέρει στη ρύθμιση του εντερικού μικροβιώματος λόγω των προβιοτικών που περιέχει. Παράλληλα συμβάλλει στην ενίσχυση του μεταβολισμού της χοληστερόλης και έχει αντιμικροβιακή δράση.

Επιπλέον, εντοπίστηκαν πρωτεΐνες, που σχετίζονται με πολλά λειτουργικά ιχνοστοιχεία. Για παράδειγμα, με τη βιταμίνη Β12 η οποία αφορά την μεταφορά και την πρόσληψη του σιδήρου και τη βιταμίνη D που μεταφέρει το ασβέστιο στα οστά.

Ακόμα, ανήκει στα τυριά που περιέχουν αυξημένη ποσότητα συζευγμένου λινολεϊκού οξέος (CLA), λόγω του ότι  το αιγοπρόβειο γάλα εμφανίζει μεγαλύτερη περιεκτικότητα CLA στο λίπος του από το αγελαδινό. Το συζευγμένο λινολεϊκό οξύ χαρακτηρίζεται για την προστατευτική δράση ενάντια του καρκίνου και κυρίως του καρκίνου του μαστού, της χοληστερόλης και της αθηρωμάτωσης. Επίσης, φαίνεται να λειτουργεί ευεργετικά και στη μείωση του σωματικού λίπους.

Άλλα ελληνικά Τυριά

Τρία ακόμα ελληνικά τυριά Π.Ο.Π. είναι το γαλοτύρι, το μανούρι και η μυζήθρα.

Γαλοτύρι

Αρχής γενομένης από το πρώτο, είναι μαλακό τυρί, που γίνεται από πρόβειο ή γίδινο γάλα ή μίγμα αυτών. Έχει μέγιστη υγρασία 40% και ελάχιστη λιποπεριεκτικότητα επί ξηρού 50% κατά βάρος.

Το γάλα που χρησιμοποιείται για την παρασκευή του θα πρέπει να προέρχεται αποκλειστικά από τις περιοχές της Ηπείρου και της Θεσσαλίας.

Είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, υψηλής σε λακτόζη και χαμηλής σε ασβέστιο. Συνεπώς, ναι μεν είναι εξαιρετική επιλογή όταν βρισκόμαστε σε διαδικασία απώλειας βάρους, εντούτοις παρότι γαλακτοκομικό δε συνιστά πλούσια διατροφική πηγή ασβεστίου.

Μανούρι και Μυζήθρα

Το μανούρι και η μυζήθρα ανήκουν στα τυριά τυρογάλακτος. Η παρασκευή τους, δηλαδή, δεν γίνεται με τη χρήση γάλακτος όπως συνήθως, αλλά με τη χρήση ενός παραπροϊόντος της τυροκόμησης του γνωστού αλλιώς «ορού γάλακτος». Οι πρωτεΐνες του τυρογάλακτος (whey proteins) και τα παραγόμενα πεπτιδιά τους, εμφανίζουν ανοσορρυθμιστική, αντιμικροβιακή και αντιυπερτασική δράση.

Επιπλέον, οι πρωτεΐνες του τυρογάλακτος έχουν μεγαλύτερη θρεπτική αξία σε σχέση με την καζεΐνη, που είναι η βασική πρωτεΐνη του γάλακτος και η οποία βέβαια είναι βραδείας αποδέσμευσης, καθώς περιέχουν τα απαραίτητα διακλαδισμένα αμινοξέα (λευκίνη, ισολευκίνη, βαλίνη) σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20%.

Το μανούρι συνιστά τυρί υψηλής περιεκτικότητας σε λίπος ενώ από την άλλη η μυζήθρα μέτριας περιεκτικότητας σε λίπος και χαμηλή σε αλάτι.

Ελαιόλαδο

Ο υγρός χρυσός είναι ίσως το πλέον συνυφασμένο ελληνικό τρόφιμο.

Μείωση Χοληστερόλης 

Το ελαιόλαδο χάρις στα μονοακόρεστα λιπαρά και κυρίως το ελαϊκό οξύ έχει την δυνατότητα να μειώσει σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό την LDL χοληστερόλη άρα και την παρουσία χοληστερόλης στο αίμα και να αυξήσει τα επίπεδα της HDL δίνοντας στον οργανισμό την δυνατότητα της ομαλής λειτουργίας και του μεταβολισμού της χοληστερόλης στο ήπαρ.

Αντιοξειδωτική Δράση

Η επίδραση του ελαιόλαδου στην LDL δεν είναι μόνο ότι μειώνει τα επίπεδα της αλλά και ότι προστατεύει τα λιπαρά οξέα της LDL χοληστερόλης από την οξείδωση τους. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην παρουσία των πολυφαινολών που ασκούν έντονη αντιοξειδωτική δράση με χαρακτηριστικότερη την υδροξυ-τυροσόλη.

Οι πολυφαινόλες προστατεύουν τα λιπαρά οξέα των κυτταρικών μεμβρανών από τις οξειδωτικές επεξεργασίες με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται η γήρανση των κυττάρων του σώματος.

Εδώ πρέπει να τονιστεί πως η ποσότητα των πολυφαινολών εξαρτάται από την ποιότητα του ελαιόλαδου και είναι στην μέγιστη τιμή της στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο. Δεν έχουν όλα τα ελαιόλαδα αυτή την δυνατότητα γιατί όσο πιο επεξεργασμένο είναι το ελαιόλαδο, τόσο οι αντιοξειδωτικές ουσίες μειώνονται. Προεξάρχον στην περιεκτικότητά του σε αντιοξειδωτικά είναι το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο.

Αντιφλεγμονώδης Δράση

Τα ευεργετικά του οφέλη όμως δεν τελειώνουν εδώ. Το ελαιόλαδο διαθέτει την ολεοκανθάλη που έχει αντιφλεγμονώδεις δράσεις και αντικαρκινικές ιδιότητες, ενώ μελέτες αναφέρουν ότι η δράση της προσιδιάζει σε αυτήν την ιβουπροφαίνης.

Κρασί

Γνωστό ήδη εδώ και χιλιετίες στη χώρα μας, διαθέτει πληθώρα θετικών επιδράσεων για τον άνθρωπό. Η κατανάλωση κρασιού σε μέτρια ποσότητα μπορεί να επιφέρει θετικές επιδράσεις λόγω των φαινολικών ενώσεων που περιέχει. Ειδικότερα μπορεί να :

• Μειώσει τη θνησιμότητα των καρδιαγγειακών νοσημάτων
• Προστατεύσει ενάντια στον κίνδυνο του μυοκαρδίου
• Αυξήσει την καλή χοληστερόλη (HDL)
• Εμποδίσει την οξείδωση της κακής χοληστερόλης (LDL)
• Εμποδίσει την ανάπτυξη και διαφοροποίηση καρκινικών κυττάρων

Η ρεσβερατρόλη, που περιέχεται ως φυσικό αντιοξειδωτικό στη φλούδα του σταφυλιού έχει μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα στο κόκκινο κράσι, εμφανίζει καρδιοπροστατευτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες, ενώ συναντάται και ως συμπλήρωμα διατροφής για τα παραπάνω οφέλη του.

Κρόκος Κοζάνης

Το γνωστό σε όλους σαφράν, δεσπόζει για την ποιότητα, την ξεχωριστή γεύση και το μοναδικό άρωμα που προσδίδει σε ο,τιδήποτε συνοδεύει στο χώρο της γαστρονομίας. Ωστόσο, η παρουσία του δεν περιορίζεται μόνο σε γαστριμαργικούς λόγους και απολαύσεις αλλά διαθέτει μια πληθώρα σημαντικών ιδιοτήτων για τον άνθρωπο :

• Ηρεμιστικές και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, επηρεάζοντας τη δραστηριότητα της σεροτονίνης του εγκεφάλου
• Βελτίωση της εγκεφαλικής λειτουργίας και ιδιαίτερα της μνήμης
• Ενίσχυση της διαδικασίας της πέψης, όπου αποτοξινώνει το ήπαρ και τον σπλήνα
• Μείωση των επιπέδων χοληστερίνης στο αίμα
• Ανακούφιση από τις ενοχλήσεις κατά την οδοντοφυΐα (σχετικό σκεύασμα κυκλοφορεί στην Ευρώπη)
• Αντιοξειδωτική/ αντικαρκινική δράση, εξαιτίας της βιταμίνης Α και τα ρετινοειδή παράγωγα της, εάν χρησιμοποιείται σε μεγάλες δόσεις είναι τοξική

Ειδικότερα σε ό,τι έχει να κάνει με τις αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, οι δραστικές ουσίες, κροκίνη που ευθύνεται και για το χαρακτηριστικό του χρώμα, κροκετίνη, πικροκοκίνη και σαφρανάλη είναι αυτές, που του τις αποδίδουν. Στην πραγματικότητα δρουν ως αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης.

Τι να προσέξω στα ελληνικά τρόφιμα;

Συμπερασματικά όλα τα προαναφερθέντα τρόφιμα έχουν εξαιρετικές και άκρως χρήσιμες ιδιότητες. Ωστόσο, με ορισμένα τρόφιμα απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή.

Γαλακτοκομικά

Συγκεκριμένα στα γαλακτοκομικά που αναφέρθηκαν και ιδιαίτερα στη φέτα και το μανούρι η αυξημένη περιεκτικότητα σε λίπος και αλάτι είναι κάτι που πρέπει να λάβουμε υπ΄όψιν όταν τα εντάσσουμε στη διατροφή μας.

Ελαιόλαδο

Ακόμα το ελαιόλαδο, παρά τα άκρως ευεργετικά που μας προσφέρει, είναι αποκλειστικά λίπος και 1 γραμμάριό του αποδίδει 9 θερμίδες. Συνεπώς, πρόκειται για ένα άκρως συμπυκνωμένο θερμιδικά τρόφιμο που απαιτεί προσοχή και μέτρο στη χρήση του.

Κρασί

Ακόμα το κρασί ως αλκοολούχο είναι αναγκαίο να καταναλώνεται με σύνεση και όχι πάνω από 3-4 ποτά την εβδομάδα για το γενικό πληθυσμό. Η υπερβολική κατανάλωσή του σχετίζεται με παθήσεις του ήπατος, του καρδιαγγειακού και των νεφρών.

Κλείνοντας, οι θησαυροί της ελληνικής γης είναι πολλοί και άκρως πολύτιμοι. Θυμόμαστε να τους εντάσσουμε στη διατροφή μας ούτως ώστε να αποκομίζουμε όλα αυτά τα οφέλη από την κατανάλωσή τους.

---

Η Μαρία Μεντζέλου είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος

Σε συνεργασία με το medNutrition