42 χρόνια κατάσκοπος της Αβάνας στο ρετιρέ του Στέιτ Ντιπάρτμεντ!

Αν αληθεύουν οι κατηγορίες ότι ο Βίκτορ Μανουέλ Ρόχα, Αμερικανός διπλωμάτης καριέρας δρούσε ως κατάσκοπος του κουβανικού καθεστώτος από το 1981, τότε έχουμε μία υπόθεση κατασκοπείας χωρίς προηγούμενο. Ο Γενικός Εισαγγελέας των ΗΠΑ Μέρικ Γκάρλαντ απήγγειλε την Δευτέρα κατηγορίες για κατασκοπεία εναντίον του Ρόχα, λέγοντας: «Πρόκειται για μια από τις υψηλότερης εμβέλειας και μεγαλύτερης διάρκειας διεισδύσεις στην κυβέρνηση των ΗΠΑ από ξένο πράκτορα».

Ο Ρόχα, με καταγωγή από την Κολομβία, μεγάλωσε στη Νέα Υόρκη και φοίτησε σε μερικά από τα πιο ελίτ αμερικανικά σχολεία. Υπηρέτησε ως επικεφαλής του Τμήματος Συμφερόντων των ΗΠΑ στην Αβάνα, επιτετραμμένος στην Αργεντινή και αργότερα Πρέσβης στη Βολιβία. Έκανε επίσης θητείες στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας και στη Νότια Διοίκηση των ΗΠΑ. Η θέση του του έδιναν πρόσβαση σε εξαιρετικά ευαίσθητες πληροφορίες και επιπλέον τη δυνατότητα να επηρεάσει την πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Κούβας και ευρύτερα της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής.

Η περίπτωσή του καταδεικνύει ότι η Κούβα παραμένει ισχυρός παίκτης στον κόσμο της κατασκοπείας και μια απειλή για την ασφάλεια των ΗΠΑ, που συχνά παραβλέπεται από τους Αμερικανούς αξιωματούχους. Από το τέλος της κουβανικής επανάστασης το 1959, η Αβάνα έχει χρησιμοποιήσει την εγγύτητά της με τις ΗΠΑ ως αγωγό γεωπολιτικής “συνάφειας”, καλλιεργώντας ένα εξελιγμένο δίκτυο κατασκοπείας στην Ουάσιγκτον. Τα ευρήματά της τα “πουλούσε” σε φιλικά κράτη, όπως Κίνα, Ρωσία, Βόρεια Κορέα και Ιράν.

Κουβανοί και κατασκοπεία

Σε αντίθεση με άλλες χώρες που συνήθως στρατολογούν κατασκόπους μέσω δωροδοκιών και εκβιασμών, η Κούβα στηρίζεται στην ιδεολογία, στρατολογώντας κατασκόπους από τις τάξεις ακαδημαϊκών και αξιωματούχων που έτρεφαν συμπάθειες προς το καθεστώς Κάστρο. Το 2007, οι αμερικανικές αρχές συνέλαβαν δύο καθηγητές στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, κατηγορώντας τους για κατασκοπεία υπέρ της Κούβας. Το 2009, ο Κένταλ Μάιερς, αναλυτής για την Ευρώπη στο Γραφείο Πληροφοριών και Έρευνας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, συνελήφθη με την σύζυγό του, με την κατηγορία ότι μετέδιδαν απόρρητες πληροφορίες στην Αβάνα.

Μέχρι τη σύλληψη του Ρόχα, η πιο επιζήμια περίπτωση κουβανικής κατασκοπείας ήταν αυτή της Άνα Μπελέν Μοντές, ανώτερης αναλύτριας στην Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας, που συνελήφθη τον Σεπτέμβριο του 2001 και καταδικάστηκε για κατασκοπεία υπέρ της Αβάνας σε φυλάκιση άνω των 17 χρόνων. Τη στιγμή της σύλληψής της, είχε εκτεταμένη πρόσβαση στα στρατιωτικά σχέδια των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Αφγανιστάν.

Ορίζοντας δεκαετιών

Η DGI, η κουβανική υπηρεσία πληροφοριών είναι απίστευτα αποτελεσματική. Υπάρχει η εικασία ότι ο Ρόχα στρατολογήθηκε από τους Κουβανούς πριν εργαστεί ως διπλωμάτης. Στην δικογραφία εξετάζεται αν τον είχαν προσεγγίσει στη Χιλή από το 1973. Σίγουρα τον είχαν στο “ραντάρ” τους στη δεκαετία του 1970. ή πιθανώς στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και μετά τον βοήθησαν να υποβάλει αίτηση για εργασία στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ!

Ο Ρόχα φέρεται να συνεργάζεται με την Κούβα για περισσότερα από 40 χρόνια. Το γεγονός ότι αυτό δεν είχε γίνει γνωστό μέχρι την περασμένη εβδομάδα, είναι εντυπωσιακό και αποδεικνύει την ικανότητα της κουβανικής υπηρεσίας πληροφοριών.  Ο Ρόχα είχε συνολικά περίπου 20 χρόνια υπηρεσίας στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η υπόλοιπη κατασκοπευτική του δράση φέρεται να έλαβε χώρα όταν εργαζόταν στον ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της θητείας του ως συμβούλου της SOUTHCOM, η οποία επιβλέπει την Κούβα για λογαριασμό του αμερικανικού στρατού.

Στο τέλος της καριέρας του ο Ρόχα έγινε πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Βολιβία. Καθώς είχε πρόσβαση σε άκρως απόρρητες πληροφορίες, οι αμερικανικές αρχές ασφαλείας προσπαθούν να αξιολογήσουν τι ακριβώς αποκάλυψε, καθώς σίγουρα γνώριζε τα ονόματα των μυστικών πρακτόρων που εργάζονταν για τις ΗΠΑ στην Κούβα και τα άκρως απόρρητα προγράμματα των ΗΠΑ εναντίον των Κουβανών και άλλων στην περιοχή. Ο Ρόχα εργάστηκε σε χώρες που ενδιέφεραν την Αβάνα στην Κεντρική και Νότια Αμερική. Εργάστηκε στην αμερικανική διπλωματική αντιπροσωπεία στην Αβάνα, στο αποκαλούμενο Τμήμα Συμφερόντων των ΗΠΑ. Ήταν τοποθετημένος σε μέρη που θα ωφελούσαν άμεσα τους Κουβανούς.

Τί φοβόνταν ο Κάστρο

Όταν ζούσε ο Φιντέλ Κάστρο είχε τον φόβο ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να εισβάλουν στη χώρα του, όπως είχαν κάνει στον Κόλπο των Χοίρων, ένα ενδεχόμενο που ήταν πιθανώς το πρωταρχικό μέλημα και των κουβανικών υπηρεσιών. Ένα από τα περιστατικά που αναφέρεται στην ποινική δίωξη του Ρόχα ήταν η κατάρριψη πολιτικών αεροπλάνων της ΜΚΟ “Brothers to the Rescue”. Ο Ρόχα βρισκόταν στο τμήμα συμφερόντων των ΗΠΑ στην Αβάνα όταν εκτυλίχθηκε αυτό το επεισόδιο, ενώ και η προαναφερθείσα Μόντες είχε επίσης εμπλοκή, εργαζόμενη τότε στο Πεντάγωνο. Έτσι και οι δύο θα μπορούσαν να παράσχουν πληροφορίες στην Κούβα σχετικά με μια πιθανή αμερικανική απάντηση.

Όλα αυτά είχαν συμβεί επί κυβέρνησης Κλίντον. Ο Κλίντον δεχόταν τεράστια πίεση να βομβαρδίσει βάσεις στην Κούβα, γιατί οι Κουβανοί είχαν καταρρίψει πολιτικά αεροπλάνα που κατά τους Αμερικανούς δεν πετούσαν σε κουβανικό εναέριο χώρο (κάτι που αμφισβητείται). Οι Κουβανοί φοβόντουσαν ότι ο Κλίντον θα διέταζε ή εισβολή στο νησί, ή βομβαρδισμούς για αντίποινα. Όπως έγινε γνωστό ο Κουβανός σύνδεσμος της Μόντες είχε εμφανιστεί απροειδοποίητα στη γειτονιά του Cleveland Park στην Ουάσιγκτον για να ενημερωθεί για τις κινήσεις του Πενταγώνου, στιγμή προς στιγμή, σε μία άκρως ριψοκίνδυνη κίνηση.

Οι ΗΠΑ υποτιμούν την Κούβα, που αν και στρατιωτικά πολύ υποδεέστερη από τις ΗΠΑ, είχε καλές επιδόσεις στην συλλογή πληροφοριών. Έτσι ξοδεύει τεράστια ποσά για τις μυστικές υπηρεσίες της και σε αντίθεση με τους Αμερικανούς, δεν αντιμετωπίζει έλεγχο από δημοκρατικές ανεξάρτητες αρχές. Οι κουβανικές μυστικές υπηρεσίες χαρακτηρίζονται από υπομονή, εξυπνάδα και αποφασιστικότητα. Η περίπτωση Rocha είναι ένα ακόμη παράδειγμα του πόσο επιδέξιες υπήρξαν.

Ιδεολογία και στρατολόγηση

Οι Κουβανοί έχουν ιστορικό αναζήτησης υποψηφίων σε πολύ νεαρή ηλικία. Η Μάρτα Βελάσκουεζ ήταν στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, όπου έγραφε την πτυχιακή της για την Κούβα. Για τον σκοπό αυτό πήγε στην Αβάνα. Είναι πιθανό ότι οι Κουβανοί την γνώρισαν για πρώτη φορά έτσι και την στρατολόγησαν, χρησιμοποιώντας την και ως στρατολόγο. Η Άνα Μοντέζ ήταν στο μεταπτυχιακό της όταν στρατολογήθηκε από τη Μάρτα για λογαριασμό της Κούβας.

Και ο Ρόχα φαίνεται να είναι παρόμοια περίπτωση. Σύμφωνα με τα δικά του λόγια στο FBI και στην ασφάλεια του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ότι πίστευε στην υπόθεση του κουβανικού σοσιαλισμού. Μίλησε, μάλιστα, με λατρεία για τον Κάστρο, την επανάσταση και το καθεστώς. Όπως το ανέφερε ο ίδιος δημιούργησε έναν μύθο, μια ιστορία για τον εαυτό του, όπου εμφανίζεται σαν τραμπικός Ρεπουμπλικανός, παρόλο που στην καρδιά του υποστήριζε τα ακριβώς αντίθετα. Αυτό συνέβαινε επί 42 χρόνια!

Πολλοί Αμερικανοί σκέφτονται την Κούβα με οπτική Ψυχρού Πολέμου, αλλά οι αρχές ασφαλείας στην Ουάσιγκτον δεν λάμβαναν σοβαρά υπόψη την Κούβα μετά το 1989-90. Η Αβάνα, όμως, στρατολογούσε εδώ και δεκαετίες. Οι κουβανικές μυστικές υπηρεσίες ήταν πολύ στοχευμένες και είχαν επιτυχίες τη δεκαετία του 1970 και 1980 στον εντοπισμό και την στρατολόγηση νέων, τους οποίους στη συνέχεια ωθούσαν να ενταχθούν στην κρατική μηχανή των ΗΠΑ.

Πού κατέληγαν οι πληροφορίες

Η εύλογη ερώτηση είναι αν αυτές οι κατασκοπικές δραστηριότητες είναι απομεινάρια του καθεστώτος Κάστρο, ή συνεχίζονται με ένταση μέχρι σήμερα; Αν και το σοβιετικό καθεστώς κατέρρευσε, οι δεσμοί της Κούβας με την Ρωσία παραμένουν. Οι αμερικανικές υπηρεσίες θεωρούν ότι η Μόσχα παραμένει πελάτης της κουβανικής υπηρεσίας πληροφοριών. Οι δεσμοί δεν κόβονται οπότε οι Κουβανοί πουλάνε στους Ρώσους και σε άλλους αντιπάλους των ΗΠΑ.

Αυτός ήταν ένας από τους φόβους στην υπόθεση Μόντες, η οποία συνελήφθη 10 μέρες μετά την 11η Σεπτεμβρίου, επειδή είδε, ή επρόκειτο να δει τους στόχους των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν. Το FBI και άλλοι ανησυχούσαν ότι αν είχε μάθει για συγκεκριμένους στόχους βομβαρδισμών στο Αφγανιστάν, θα είχε παράσχει αυτές τις πληροφορίες στους Κουβανούς. Και οι Κουβανοί ίσως τις πουλούσαν στους Ρώσους ή στους Ταλιμπάν.

Μέχρι στιγμής δεν είναι γνωστό αν ο Ρόχα πληρωνόταν από την Αβάνα, ή οι υπηρεσίες του παρέχονταν αποκλειστικά λόγω ιδεολογικής πίστης. Επίσης παραμένουν άγνωστες οι λεπτομέρειες σχετικά με το ποιες πληροφορίες διοχέτευσε όλα αυτά τα χρόνια στους Κουβανούς. Είναι άγνωστο ακόμα εάν θα συνεργαστεί με τις αμερικανικές αρχές. Αλλά και εάν συνεργαστεί είναι μάλλον απίθανο οι αμερικανικές υπηρεσίες να πουν δημόσια αυτά που θα τους πει.